Powstanie osoby prawnej:
Zasada: Art. 37 §1- jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do właściwego rejestru
Wyjątek: wynika z przepisów’ szczególnych.
Ze względu na wpływ’ państwa na powstanie osoby prawnej, odróżnia się trzy systemy:
a) SYSTEM AKTÓW ORGANU WŁADZY PAŃSTWOWEJ osoba prawna powstaje z inicjatywy organu państwa. Może być nim:
akt normatywny ( ustawa- np. państwowoe uczelnie ).
- akt erekcyjny ( do powitania przedsiębiorstw państwowych )
W akcie tym określa się majątek ( państwa występuje w’ roli fundatora ).
Rejestracja ma charakter konstytutywny.
b) SYSTEM KONCESYJNY- jednostka organizacyjna powstaje z inicjatywy założycieli, którymi zależnie od typu osoby prawnej mogą być osoby fizyczne lub prawne, ale ponadto potrzebne jest jeszcze zezwolenie właściwego organu państwa ( KONCESJA ), jeśli założyciele spełnią odpowiednie warunki. Rejestracja ma charakter konstytutywny.
c) SYSTEM NORMATYWNY- przepisy prawra określają wrarunki tworzenia osoby prawnej- osoby fizyczne zainteresowane stworzeniem danej osoby prawnej starają się spełnić te warunki, występują o rejestrację. Kontrola dokonuje się w momencie rejestracji osoby prawnej, rejestracja ma charakter deklaratoryjny.
Te trzy sposoby wyróżniamy ze względu na wpływ władzy państwowej na tworzenie osoby prawnej: w systemie aktów’ państwo w całości,
- w systemie koncesyjnym- inicjatywa osób fizycznych, państwo decyduje,
w systemie normatywnym- inicjatywa osób fizycznych, państwo kontroluje.
Art. 37 §2- rodzaje rejestrów oraz ich organizację regulują odrębne przepisy. Ustawa z 1997 o KRS ujednoliciła kwestię rejestrowania osób prawnych. Rejestr prowadzą sądy rejonowe. Są to:
a) rejestr przedsiębiorców’,
b) rejestr stowarzyszeń,
c) rejestr opieki zdrowotnej.
Wcześniej było to bardzo rozproszone.
Ustanie osoby prawnej:
a) akt powołanego do tego organu państwo
b) okoliczności obiektywne, które z mocy samej ustawy powodują rozwiązanie osoby prawnej,
c) decyzją samych organów’ osoby prawnej,
d) reorganizacja, może polegać na:
- POŁĄCZENIU dwóch osób prawnych:
INKORPORACJI (jedna osoba prawna przejmuje drugą ),
- UNII ( dwie osoby prawne przestają istnieć, na ich miejsce powstaje nowo osoba prawna ),
- PODZIALE jednej osoby prawnej na kilka nowych.