53938

składowym złożonym dadzą się wzajemnie zastępować bez zmiany składnośd tego. Kategoria syntaktyczna, to kategoria wyrażeń wyróżnionych ze względu na ich rolę w budowaniu wyrażeń złożonych. Wyróżniamy trzy podstawowe kategorie syntaktyczne: nazwy, zdania, funktory (wyrazy/wyrażenia, które nie są nazwą i zdaniem, lecz służą do budowania wyrażeń bardziej złożonych). Wyraz albo wyrażenie, który jest przez jakiś funktor wiązany w złożoną całość nazywamy argumentami tego funktora. Z punktu widzenia tego, co jest argumentem funktora wyróżniamy funktory od argumentów zdaniowych, nazwowych, funktorowych. Z punktu widzenia tego, co powstaje po uzupełnieniu danym argumentem wyróżniamy funktory zdaniotwórcze, nazwotwórcze i funktorotwórcze. Z punktu widzenia ilości argumentów wyróżniamy funktory od 1,2,3... argumentów.

Role semiotyczne wypowiedzi (cz. I, rozdz. 1, § 4, str. 22-24)

a)    opisowa - wypowiedź ma pewien kształt, jako środek opisu (że tak a tak jest, albo tak a tak nie jest).

b)    ekspresyw na - polega na wyrażaniu aprobaty lub dezaprobaty, tj. przeżyć o charakterze emocjonalnym (uczucia, pragnienia). Wyraża również przeżycia o charakterze intelektualnym (przekonania, przeświadczenia).

c)    sugestywna - nakłania kogoś do określonego zachowania (jest bodźcem, np. norma postępowania).

d)    performatywna - poprzez wygłoszenie (napisanie) wypowiedzi w określonym układzie życia społecznego dokonuje się aktów o charakterze umownym (poinformowania, wezwania, zobowiązania, przyrzeczenia), konwencjonalnym (licytacja w brydżu, „sorry” jako przeprosiny). Wypowiedź pełni funkcję performatywną, jeżeli w danej kulturze funkcjonują reguły, które wskazują, iż sformułowanie pewnej wypowiedzi należy traktować jako dokonanie czynności konwencjonalnej - reguły sensu czynności konw encjonalnej.

Relacje między twórcą a odbiorcą znaku: porozumienie (twórca zna reguły i używa słów o odpowiednim znaczeniu, a odbiorca, również znający reguły, należycie dosłyszał czy dostrzegł te słowa i przyporządkował im myśl, jaką zamierzał wywołać twórca), nieporozumienie (słowa wywołują myśl innego rodzaju niż ta, którą zamierzał wywołać twórca) i niezrozumienie (słowa nie wywołały u odbiorcy myśli o określonej treści).

Nazwy. Pojęcie nazw y (cz. I, rozdz. 2, § 1, str. 26)

Nazw a jest to wyraz albo wyrażenie rozumiane jednoznacznie nadające się na podmiot albo orzecznik orzeczenia imiennego. W przypadku wyrażeń, które w gramatyce traktowane są jako nazwy wieloznaczne z punktu widzenia definicji nazwy przyjętej w logice mamy wówczas do czynienia z wieloma nazwami, tyle tylko, że o tym samym substracie materialnym (ale o innym znaczeniu). Nazwa to nie to samo co rzeczownik. Istnieją nazwy proste

-    składające się tylko z jednego wyrazu, oraz nazw y złożone - składające się z więcej niż jednego wyrazu.

Nazwy konkretne a nazwy abstrakcyjne (cz. I, rozdz. 2, § 2, str. 26-27)

Nazwa konkretna - desygnatem jest osoba, rzecz lub coś, co sobie wyobrażamy jako rzecz albo osobę (UFO). Nazwa abstrakcyjna - to nazwa dla zdarzenia albo stanu rzeczy (wypadek, cisza), cechy (szarość), albo stosunku (braterstwo). Zagadnienie kategorii ontologicznych dotyczy najogólniejszych typów bytów wyróżnionych ze względu na sposób ich istnienia, i tradycyjnie w filozofii wyróżnia cztery kategorie ontologiczne: rzeczy i osoby, cechy, zdarzenia i stany rzeczy, stosunki (relacje). Błąd hipostazow ania - dopatrywanie się jakiegoś fizykalnego (zajmującego w jakimś czasie, jakąś przestrzeń) przedmiotu, który odpowiadałby nazwie abstrakcyjnej.

Desygnat nazwy (cz. I, rozdz. 2, § 3, str. 27-28)

Desygnatem nazwy jest przedmiot, którego dana nazwa jest znakiem. Desygnatem nazwy jest każdy przedmiot, o którym trafie orzec można daną nazwę. Nazwa oznacza swe desygnaty.

Nazwy indyw idualnc a nazwy generalne (cz. I, rozdz. 2, § 4, str. 28-29)

Nazwy indy w idualne - to nazwy, które służą do oznaczania poszczególnych, tych a nie innych przedmiotów, nie przypisując przez to danemu przedmiotowi takich czy innych właściwości wyróżniających go. Nazwy generalne

-    to nazwy, które przysługują przedmiotom ze względu na jakieś cechy, które tym przedmiotom przypisujemy. Posługując się nazwą generalną (najsłynniejsze z pierników miasto w Polsce) myślimy o jej desygnacie przez pryzmat określonych cech (tzn. jako o kimś/o czymś, co posiada te cechy). Posługując się nazwą indywidualną (Toruń) myślimy o desygnacie z pominięciem cech, które on posiada. Nazwa indywidualna (np. Zofia)

w zależności od kontekstu może być nazwą generalną (każda Zofia obchodzi imieniny 15 maja - chodzi nam w tym wypadku nie o konkretną Zofię, ale o kobietę która ma tę cechę, że nazwano ją Zofia).

Treść nazwy (cz. I, rozdz. 2, § 5, str. 29-32)

Nazw ą jest pewien napis czy zespół dźwięków brany w jakimś jednym swym znaczeniu, brany z jakąś jedną treścią. Treścią jakiejś nazwy generalnej nazywamy taki zespół cech, na podstawie którego osoba używająca danej nazwy we właściwy dla danego języka sposób gotowa jest uznać jakiś dowolny przedmiot za desygnat tej nazwy, jeśli stwierdzi w nim te cechy łącznie (przy braku którejkolwiek z cech odmówi mu charakteru desygnatu