Jądro kom. składa się z: otoczki, kariolimfy (soku jądrowego), chromatyny oraz jądra. Otoczka jądrowa składa się z dwóch błon plazmatycznych i oddziela „ośrodek decyzyjny kom.” od cytoplazmy gdzie odbywa się „wykonywanie poleceń”. Błona wew. otoczki jądrowej jest gładka, natomiast na powierzchni błony zew. znajdują się rybosomy. Błona ta przechodzi w błony siateczki śródplazmatycznej szorstkiej. Otoczka jądrowa „przebijana” jest na wylot niewielkimi, okrągłymi otworkami - porami jądrowymi. Ich liczba jest zmienna i zależy od aktywności komórki. Wnętrze jądra kom. wypełnia kariolimfa. Tworzy ona płynne środowisko, w którym zanurzona jest chromatyna. Spośród białek występujących w soku jądrowym najważniejsze są enzymy odpowiedzialne za syntezę DNA oraz RNA. Badania wykazały, że chromatyna stanowi niezwykle skomplikowaną „plątaninę” bardzo cienkich i długich nici. Ich głównym składnikiem jest DNA „nawinięty” na specjalne białka - histony. Kwas deoksyrybonukleinowy jest podstawowym nośnikiem informacji genetycznej, ponieważ zawiera geny - swoiste instrukcje budowy wszystkich białek kom.
Transkrypcja - przepisanie informacji genetycznej z DNA na RNA. Część powstającego RNA (w postaci informacyjnego RNA - mRNA) wykorzystana zostaje jako swoista instrukcja do translacji zachodzącej na rybosomach. Jąderko jest najwyraźniejszą strukturą w niedzielącym się jądrze, którą można łatwo wykryć za pomocą mikroskopu optycznego. W jąderku ma miejsce synteza rybosomalnego RNA (rRNA). W przygotowujących się do podziału komórkach nici chromatyny ulegają podwojeniu i chromosomy - swoiste paczki materiału genetycznego - stają się widoczne. W każdej kom. somatycznej człowieka znajduje się 46 chromosomów (23 pary). Liczba ta jest stała i charakterystyczna dla naszego gatunku. Jedynie w gametach liczba chromosomów jest zredukowana o połowę do 23. Te 23 chromosomy stanowią pojedynczy kompleks chromosomów, określany jako haploidalny (liczba n). Z kolei 46 chromosomów w pozostałych komórkach stanowi podwójny komplet chromosomów, określony jako diploidalny (2n). Chromosom składa się z ramion rozdzielonych centromerem. Zwykle widoczny jest podział podłużny chromosomu na dwie połówki - chromatydy.
Każda chromatyda zawiera pojedynczą bardzo długą cząstkę DNA. Podział kom. zwykle oznacza podział jądra kom. (kariokinezę) oraz podział cytoplazmy (cytokinezę). Podziały kom. różnią się przede wszystkim podziałem jądra kom. i mają odmienne skutki biologiczne. Na tej podstawie wyróżniono mitozę, mejozę oraz amitozę. Moment powstania nowej kom. somatycznej jest początkiem cyklu kom. Składa się nań interfaza i mitoza. Mitoza zachodzi w kom. somatycznych i składa się z jednego cyklu podziałowego, prowadzącego do powstania 2 kom. o niezmienionej liczbie chromosomów. Interfaza jest najdłuższą fazą cyklu komórkowego zajmującą 70- 90% czasu całego cyklu. W czasie mitozy wyróżniamy 4 fazy: profaza- formatowanie się chromosomów; metafaza- układanie chromosomów, przyłączające się do centromerów białkowe włókienka wrzeciona podziałowego przesuwają chromosomy w strefę środkową komórki. Potem pękają centromery i rozpadają chromosomy na 2 chromatydy, odtąd zwane chromosomami potomnymi. Anafaza- wędrówka grup chromosomów potomnych; telofaza- despiralizacja chromosomów; - podział cytoplazmy.
Każda komórka potomna otrzyma dokładnie taka samą liczbę chromosomów, jaką miała kom. macierzysta. Mejoza składa się z 2 podziałów prowadzących do powstania 4 kom. o zredukowanej do połowy liczbie chromosomów. Mejoza nazywa się podziałem redukcyjnym (R!). Oznacza to że jeśli kom. macierzysta miała 2n=46 chromosomów, to potomna będzie miała n=23 chromosomy. Mejoza zachodzi w gonadach męskich i żeńskich- powstają wówczas gamety. Mejozę poprzedza interfaza podobna do mitotycznej. Mejoza jest bardzo skomplikowana i składa się z pierwszego podziału mejotycznego: profaza I- formowanie się chromosomów; - chromosomy homologiczne tworzą biwalenty; - wymiana odcinków między chromatydami chromosomów homologicznych. Metafaza I- układanie biwalentów. Anafaza I- wędrówka grup chromosomów. Telofaza I- częściowa despiralizacja chromosomów; - podział cytoplazmy. Profaza II- formowanie się chromosomów. Metafaza II- układanie chromosomów. Anafaza II- wędrówka grup chromosomów potomnych. Telofaza II- despiralizacja chromosomów; - podział cytoplazmy.