Różnicowanie- to występowanie w komórkach zmian, które doprowadzają do ujawnienia się wąskich biologicznych funkcji komórki, czyli do jej specjalizacji tj stanu, w którym komórka rozpoczyna i prowadzi syntezę określonych substancji chemicznych, czasem przez nią magazynowanych.

Cechy różnicowania:

-charakteryzuje wszystkie organizmy żywe

-jest to proces nieodwracalny i dziedziczny

-zachodzi w czasie całego życia człowieka.

Rodzaje różnicowania (ze wzg na potencję róznicujących się komórek):

-różnicowanie pierwotne- zachodzi w najwcześniejszych fazach rozwoju embrionalnego

-różnicowanie pośrednie- zachodzi w późniejszych fazach rozwoju embrionalnego

-różnicowanie terminalne (końcowe)- zachodzi w życiu postembrionalnym

Etapy różnicowania:

-biochemiczne

-komórkowe

-tkankowe

-funkcjonalne

Różnicowanie biochemiczne:

-zmiany w komórce mają charakter zmian biochemicznych

Komórka uruchamia odpowiednie reakcje biochemiczne, w wyniku których powstają nowe enzymy. Enzymy w obecności odpowiednich substratów katalizują reakcje syntezy określonych substancji decydujących o różnicowaniu.

Różnicowanie komórkowe:

-zmiany zachodzące w komórce dotyczą jej budowy. Zmiany biochemiczne pociągają za sobą zmiany w budowie komórki. W ten sposób komórki przystosowują się do sprawniejszego wykonywania pracy chemicznej określającej specjalizację.

Zmiany struktury komórki w czasie różnicowania:

1)Komórka niezróżnicowana:

-mała ilość błon cytoplazmatycznych

-niewielka liczba rybosomów i mitochondriów

-siateczka śródplazmatyczna złożona z nielicznych luźno ułożonych w cytoplaźmie niewielkich pęcherzyków

-luźno ułożona chromatyna jądra komórki

-jedno lub kilka jąderek

2)Komórka zróżnicowana:

-rozbudowana siateczka śródplazmatyczna

-dużo rybosomów i mitochondriów

-rozbudowa lizosomów i układu Golgiego

-bardziej zwarta struktura jądra komórkowego

-pojawienie się elementów metaplzmatycznych np. miofibryli, neurofibryli, ciałek podstawowych.

Predeterminacja:

główne procesy, w wyniku których powstają różnorodne komórki,; zachodzą w czasie rozwoju zarodkowego. Już w cytoplazmie nie zapłodnionej komórki jajowej płazów dostrzega się niejednorodne ułożenie składników.

Potencja komórek podczas różnicowania:

Komórki omnipotencjalne:

-występują we wczesnych stadiach rozwoju zarodkowego

-mogą rozwijać się w dowolny rodzaj komórek organizmu

Determinacja:

Omnipotencjalność komórek zanika podczas gastrulacji. W tym stadium rozwoju zarodkowego zachodzą procesy przesądzające o losie poszczególnych grup komórek zwane determinacją. Jest to pierwotne różnicowanie nadające komórka zdeterminowany, określony kierunek dalszego rozwoju.

Mechanizmy różnicowania:

1)zamiany zachodzące we wnętrzu różnicującej się komórki

-dotyczą jadra i cytoplazmy oraz ich wzajemnych oddziaływań

2)wzajemne oddziaływanie na siebie:

-komórek sąsiadujących ze sobą

-jednych tkanek na inne tkanki

-narządów lub układów na odlegle części organizmu

3)wpływ na aktywność genetyczna chromosomów

4)kontrolowanie procesu translacji

W procesie różnicowania zachodzą dwukierunkowe oddziaływania jadra na cytoplazmę i cytoplazmy na jadro.

Rodzaje oddziaływań komórek w czasie różnicowania:

-heterotypowe (komórki różnią się pochodzenie, budową i funkcjami

-homotypowe (komórki są podobne do siebie lub identyczne)

W czasie różnicowania w pierwszej kolejności zachodzi oddziaływanie heterotypowe, po którym następuje okres spoczynku, a następnie w wyniku oddziaływania homotypowego dochodzi do nieodwracalnego różnicowania.

---