Opracowany zestaw zagadnień egzaminacyjnych z przedmiotu „Instytucje i źródła prawa UE”

1.Geneza i rozwój Wspólnot oraz UE

Po II Wojnie Światowej zauważono, że dla rozwoju militaryzacji istotne znaczenie ma rozwój przemysłu górniczego i stalowego. Już w 1944 roku Jean Monet, francuski minister spraw zagranicznych stworzył projekt nacjonalizacji produkcji węgla i stali w Niemczech i Francji.

9 czerwca 1950 również francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman przedstawił plan utworzenia Europejskiej Wspólnoty węgla i Stali (EWWiS) .Jej celem miało być poddanie całości przemysłu węgla i stali (głównie na terenie Niemiec i Francji) wspólnej kontroli organizacji międzynarodowej, otwartej dla innych państw.

18 kwietnia 1951 w Paryżu podpisano traktat o utworzeniu EWWiS przez sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Powołana była na 50 lat i nie została przedłużona. Cele EWWiS:

• doprowadzenie do usamodzielnienia militarnego i gospodarczego Niemiec,

• poddanie potencjału Niemiec pod kontrolę ponadnarodową.

Budowa wewnętrzna EWWiS:

• Wysoka Władza (prawo tworzenia i wykonywania prawa wspólnotowego, w skład jej wchodzą niezależni funkcjonariusze międzynarodowi)

• Rada Ministrów (przedstawiciele państw członkowskich; harmonizacja działań Wielkiej Władzy i rządów krajowych)

• Wspólne Zgromadzenie (kontrola Wysokiej Władzy)

• Trybunał Sprawiedliwości (zapewnia przestrzegania prawa wspólnotowego przez instytucje EWWiS i państwa członkowskie

1-2 czerwca 1955 w Messynie odbyła się konfederacja ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich EWWiS, gdzie zapadła decyzja o poszerzeniu integracji o nowe dziedziny oraz o utworzeniu nowych wspólnot. W tym celu utworzono Komitet Międzynarodowy pod przewodnictwem holenderskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Spaaka . Przedstawił on w 1956 raport zwany dzisiaj Raportem Spaaka . Zakładał on połączenie rynków gospodarczych przez ustanowienie unii celnej, zniesienie ograniczeń ilościowych, swobodę świadczenia usług i wspólną politykę rolną.

25 marca 1957 państwa członkowskie EWWiS podpisały traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG). W jego ramach miała być zapewniona:

• Swoboda przepływu towarów, pracowników, usług i kapitału

• Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej

W dalszym etapie wspólnego rynku:

• utworzenie unii celnej

• koordynacja polityki handlowej

• wspólna polityka rolna i gospodarcza

• równa i wolna konkurencja

Instytucje EWG:

• Rada (organ stanowiący prawo)

• Komisja (organ wykonawczy i zarządzający )

• Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne (organ kontrolny)

• Europejski Trybunał Sprawiedliwości (organ sądowy)

W tym samym czasie utworzono podpisano również traktat o utworzeniu Euratomu, zawierał on:

• wolne kształtowanie cen na materiały atomowe

• kontrola i bezpieczeństwo obrotu materiałami rozszczepialnymi

• rozwój działalności gospodarczej

• wspólny rynek dla materiałów i urządzeń wyspecjalizowanych

• swobodne zatrudnienie specjalistów na terytorium Euratomu

• swobodny przepływ kapitału w dziedzinie inwestycji jądrowych

Instytucje Euratomu:

• Rada

• Komisja

• Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne

• Europejski Trybunał Sprawiedliwości

Podpisano również Konwencje o niektórych instytucjach wspólnotowych:

• utworzony wspólny Trybunał Sprawiedliwości (ETS) i Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne

• ujednolicono niektóre sprawy budżetowe

8 kwietnia podpisano Traktat o fuzji ustanowił on jednolitą dla wspólnot Komisję i Radę , scalono administrację wspólnot i ujednolicono budżet wspólnot. W połowie 1968 utworzono w ramach wspólnot unię celną. Stopniowo zredukowano cła wewnętrzne Wspólnot, zniesiono ograniczenia ilościowe na towary przemysłowe oraz rolne.

1 stycznia 1973 do wspólnot przystępuje Dania, Irlandia i Wielka Brytania

20 września 1976 Rada Ministrów wydaje akt o wprowadzeniu powszechnych i bezpośrednich wyborach do parlamentu Europejskiego, które się odbywają 1979.

1981 przystąpienie Grecji

14 czerwca 1985 państwa członkowskie wspólnot podpisują Traktat tzw. Traktat z Schengen mający na celu zredukować bariery na drodze do stworzenia unii gospodarczej. Traktat wszedł w życie 19 czerwca 1990. Do jego głównych postanowień warto zaliczyć:

• ograniczenie kontroli granicznej i celnej na granicach wewnętrznych wspólnot do kontroli wizualnej

• wprowadzenie wspólnych posterunków granicznych

• utworzenie Systemu Informacyjnego z Schengen będący systemem współpracy pomiędzy władzami policyjnymi państw członkowskich

1986 przystąpienie Hiszpanii i Portugalii do wspólnot

17 lutego 1986 podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego w Luksemburgu przez państwa członkowskie wspólnot. Wszedł on w życie 1 lipca 1987.Otworzył on nowy etap integracji. Zakładał on utworzenie w Europie rynku wewnętrznego do 1992 roku (tzw. Program „Europa 1992”) oraz pobudzanie mechanizmów konkurencji. W wyniku przyjęcia JAE doszło do:

• zwiększenia uprawnień PE( wyrażanie zgody na przystąpienie i stowarzyszenie nowych państw)

• powiększenie liczby spraw, w których RUE podejmowała decyzję kwalifikowaną większością głosów(rynek wewnętrzny, transport morski i lotniczy, polityka socjalna, harmonizacja społeczno-gospodarcza, badania naukowe, rozwój technologiczny, ochrona środowiska)

• stworzono podstawy prawne do powołania Sądu I Instancji

• koordynacji polityki zagranicznej

7 lutego 1992 w Maastricht państwa wspólnot europejskich podpisały traktat o utworzeniu Unii Europejskiej (UE), który wszedł w życie 1 listopada 1993. Ujmował on UE jako konstrukcję zbudowaną z trzech filarów:

1. Wspólnota Europejska i Europejska Wspólnota energii Atomowej

2. Wspólna Polityka zagraniczna i Bezpieczeństwa

3. Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych

Atr.2 TUE ustanawia następujące cele UE:

• popieranie postępu gospodarczego i społecznego oraz wysokiego poziomu zatrudnienia i doprowadzenie do zrównoważonego i trwałego rozwoju

• potwierdzenie swojej tożsamości na arenie międzynarodowej przez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• umacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich przez ustanowienie obywatelstwa UE

• utrzymanie i rozwijanie Unii jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości

• pełne zachowanie i rozwój wspólnotowego dorobku prawnego - acquis communautaire

Przepisy art.3-5 TUE określają jednolite ramy instytucjonalne, jakimi dysponuje Unia. Rada Europejska jest jedynym organem UE. Art.5 TUE stanowi, ze PE, RUE, ETS i Trybunał Obrachunkowy działają zarówno na podstawie traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskiej jak i na podstawie TUE. Art.6 TUE określa aksjologicznie podstawy UE, wskazując, że opiera się ona na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawnego, które są wspólne dla wszystkich państw członkowskich.

Unia nie posiada własnej struktury instytucjonalnej, jedynie Re traktowana jest jako swego rodzaju instytucję UE, posiadająca jednak bardzo ograniczone kompetencje prawodawcze. Nie można zatem sklasyfikować UE jako typowej organizacji międzynarodowej czy też jako federacji lub konfederacji. Trafny wydaje się pogląd, że UE jest specyficzną, mniemającą osobowości prawnej strukturą organizacyjną, która działa na podstawie umowy międzynarodowej.

2 października 1997 roku państwa UE podpisały traktat w Amsterdamie (Traktat Amsterdamski), który wszedł wżycie 1 czerwca 1999. Składa się on z 15 artykułów, zawierają one:

• reformę systemu podejmowania decyzji

• uproszczenie procedur legislacyjnych

• rozszerzenie kompetencji ETS

• uchylenie nieaktualnych postanowień

• poprawki w prawie materialnym TUE, TWE i TEWWiS

• zwiększenie zdolności UE na arenie międzynarodowej

• przygotowanie UE do przyjęcia nowych członków

Traktat Amsterdamski nie rozwiązał tak naprawdę żadnego z problemów UE, dlatego też na posiedzeniu RE w Nicei w dniach 7-11 grudnia 2001 szefowie państw i rządów zaakceptowali projekt KE strategię w sprawie rozszerzenia oraz sprecyzowali ramy czasowe procesu akcesji nowych państw członkowskich. 26 lutego 2001 podpisano Traktat z Nicei, który zmienia traktaty konstytuujące UE, umożliwiając funkcjonowanie Unii po rozszerzeniu. Wszedł w życie 1 lutego 2003 roku.

W czasie obrad RE w Laeken 14-15 grudnia 2001 powołano Konwent Europejski w sprawie przyszłości Europy podjął prace 1 marca 2002 pod przewodnictwem Valery'ego Giscarda d'Estaing. Efektem prac było Konwentu było przyjęcie w dniach 13 czerwca i 10 lipca 2003 roku projektu Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.. W dniu 29 października 2004 roku 25 szefów państw członkowskich UE podpisało Traktat Konstytucyjny.

5. Charakter prawny Wspólnot Europejskich

Wspólnota Europejska i Euratom wchodzą w skład I filaru UE(do 22 lipca 2002 istniała jeszcze trzecia Wspólnota-EWWiS).Charakter prawny wspólnot nie budzi żadnych kontrowersji. Wspólnoty są dwiema niezależnymi organizacjami międzynarodowymi o charakterze ponadnarodowym, wyposażonymi w osobowość prawną, wspólne instytucje i określone kompetencje. Wspólnoty posiadają zarówno osobowość prawnomiędzynarodową, jak i prawnokrajową. Do uprawnień wynikających z podmiotowości prawnomiędzynarodowej zaliczamy:

• prawo do zawierania umów międzynarodowych

• prawo do utrzymywania stosunków umownych i dyplomatycznych z państwami trzecimi i innymi organizacjami międzynarodowymi

• ponoszą odpowiedzialność prawnomiędzynarodową

Na osobowość prawnokrajową składają się:

• zdolność prawna zarówno w zakresie prawa prywatnego jak i publicznego

• zdolność do czynności prawnych

• zdolność sądowa i procesowa w systemach prawnych państw członkowskich i państw trzecich

Cechą szczególną Wspólnoty jest to, że ich państwa członkowskie przekazały na ich rzecz część swych suwerennych uprawnień, zwłaszcza sferze prawodawczej . Wspólnoty więc tworza więc prawo, które obowiązuję i jest skuteczne bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich oraz ma pierwszeństwo stosowania wobec prawa krajowego.

6. Instytucja wzmocnionej współpracy

Traktat Amsterdamski wprowadził procedurę wzmocnionej współpracy(ang. enhanced cooperation), a Traktat Nicejski zezwolił na jej zastosowanie w ramach WPZiB. Wzmocniona współpraca w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, powinna służyć wartościom i interesom Unii Europejskiej jako całości, respektować fundamentalne zasady, cele, wskazówki i spójność WPZiB, siłę Wspólnoty Europejskiej oraz spójność polityki Unii i jej działań zewnętrznych. Taka wzmocniona współpraca może dotyczyć tylko implementacji wspólnych działań i wspólnych stanowisk, jednak nie może odnosić się do działań militarnych lub obronnych. Kraje chcące ustanowić wzmocnioną współpracę powinny wystosować wniosek do Rady, która po zasięgnięciu opinii Komisji i poinformowaniu Parlamentu, może ów wniosek zatwierdzić kwalifikowaną większością głosów. Jednakże Artykuł 23 Traktatu stanowi iż każdy kraj członkowski może zażądać aby sprawę skierowano do Rady Europejskiej dla podjęcia jednomyślnej decyzji.

7.Obywatelstwo Unii Europejskiej

Zostało ustanowione przez Traktat z Maastricht w celu umocnienia ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich. Art.17 TWE mówi ze obywatelem UE jest każda osoba mająca przynależność do państwa członkowskiego. Obywatelstwo UE nie nakłada żadnych obowiązków na jednostkę. Katalog uprawnień:

• prawo do swobodnego poruszania się pobytu

• prawo wyborcze

• prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej

• prawo do petycji do PE

• prawo do zwracania się do Ombudsmana

• prawo do zwracania się do każdej instytucji lub organu wspólnotowego

8. Stadia integracji ekonomicznej w kontekście rozwoju WE

1. Strefa wolnego handlu- EWG

2. Unia celna 1 lipca 1968

3. Wspólny rynek koniec lat 70 XX wieku

4. Rynek wewnętrzny JAE

5. Unia gospodarcza i pieniężna etap realizacji rozpoczął się 1 lipca 1990 roku i trwa nadal

9. Kryteria kopenhaskie

Określają warunki jakie państwo musi spełnić, aby stać się członkiem UE:

• o charakterze politycznym - przestrzeganie zasad demokracji, rządów prawa, poszanowania praw człowieka i ochrona praw mniejszości narodowych

• o charakterze gospodarczym - istnienie sprawnej gospodarki rynkowej, mogącej sprostać presji konkurencji i sil rynkowych funkcjonujących wewnątrz UE

• wynikające z procesu dostosowawczego - zdolność do wywiązywania się ze zobowiązań wynikających z członkowstwa, w szczególności gotowość do przyjęcia acquis communautaire , realizacja celów unii politycznej, gospodarczej i monetarnej, zapewnienie sprawnego funkcjonowania sądownictwa i administracji.

10. Rada Europejska

O RE stanowi atr.4 TUE jest to jedyny organ Unii Europejskiej. Spotkania RE odbywają się w Brukseli co najmniej 2 razy w roku pod przewodnictwem szefa państwa lub rządu państwa członkowskiego, które przewodniczy Radzie. Spotkania przygotowują:

• organy krajowe państwa przewodniczącego

• Rada UE

• COREPER

• KE

• Sekretariat Rady

• Komitet Polityczny

RE obraduje w dwóch gremiach:

1. w składzie szefów państw lub rządów państw członkowskich oraz przewodniczącego KE

2. w składzie ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich i członka KE

Dodatkowo w obradach RE biorą udział: Sekretarz Generalny Rady, urzędnicy Sekretariatu Rady, sekretarz Generalny KE, przedstawiciele państw członkowskich akredytowani przy siedzibie wspólnot, przedstawiciele krajowych ministerstw spraw zagranicznych, gospodarki i finansów.

Pod koniec obrad RE spotyka się na posiedzeniu plenarnym, na którym się przyjmuje konkluzje dotyczące dalszego rozwoju i współpracy europejskiej i różnego rodzaju deklaracje. Następnie przedstawia to do publicznej wiadomości na konferencji prasowej. Po każdym spotkaniu RE musi zdać sprawozdanie PE. Rada także składa roczne sprawozdanie o postępach dokonanych przez UE.

Przedmiotem obrad są kwestie, które wykraczają po za zakres I filaru i obejmują II i III filar. Decyzje RE mają charakter ogólnych decyzji politycznych. Nie zabrania się działać RE w charakterze RUE. Zawierać też może umowy międzynarodowe jako gremium międzynarodowe.

RE jest najważniejszym organem decyzyjnym UE, wyznacza podstawowe kierunki działalności UE i jej rozwoju. Kompetencje RE wynikają z TWE i TUE (art.4). Do uprawnień RE zaliczamy między innymi:

• określenie zasad i ogólnych wytycznych WPZiB

• decyduje o wspólnych strategiach w dziedzinach, w których państwa członkowskie mają ważne interesy

• decydowanie o przyjęciu wspólnej polityki obronnej

• podejmowanie na wniosek członków RUE decyzji w sprawie ustanowienia wzmocnionej współpracy

• prowadzenie dyskusji nad ogólnymi kierunkami polityk gospodarczych państw członkowskich i Wspólnoty oraz nad stanem zatrudnienia we Wspólnocie i przyjmowanie konkluzji w tych dziedzinach

• przyjmowanie rocznych sprawozdań EBC z działalności ESBC i w sprawie polityki pieniężnej za rok ubiegły i rok bieżący

• rozstrzyganie kwestii spornych

• podejmowanie politycznych decyzji w sprawie rozszerzenia UE

• inicjowanie zwołania konferencji międzyrządowej, mającej na celu rewizję traktatów

11. Rada Unii Europejskiej

RUE składa się z przedstawiciel państw członkowskich szczebla ministerialnego upoważnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu, po jednym z każdego państwa. W posiedzeniach RUE bierze także udział przedstawiciel KE. Skład Rady nie jest stały i zmienia się w zależności od rodzaju spraw będących przedmiotem obrad. Zdarza się że jeżeli sprawa jest wysokiej wagi to w RUE zasiadają szefowie państw lub rządów państw członkowskich. Niejednolity skład Rady daje jej możliwość obradowania w tym samym czasie w różnych miejscach i w różnych gremiach.

Skład Rady więc może być bardzo różnorodny, wyróżnia się Radę Ogólną i Spraw Zagranicznych oraz następujące rady techniczne:

• Finansów i Gospodarki (Ecofin)

• Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości

• Zatrudnienia, Polityki Socjalnej, Zdrowia i Konsumentów

• Konkurencji

• Transportu, Telekomunikacji i Energii

• Rolnictwa i Rybołówstwa

• Środowiska

• Edukacji, Młodzieży i Kultury

Rada Ogólna składa się z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich, zajmuje się polityką zagraniczną Wspólnot. Rady techniczne odpowiedzialne za poszczególne dziedziny działalności Wspólnot. Największe znaczenie ma Ecofin zajmujący się harmonizacją podatków i koordynacją polityki gospodarczej państw członkowskich. Spotyka się raz w miesiącu.

Radę wspomaga Sekretariat Generalny, który sprawuje funkcje administracyjne. Na jego czele stoi Sekretarz Generalny, który pełni jednocześnie funkcję Wysokiego Przedstawiciela do Spraw WPZiB.

Siedzibą RUE jest Bruksela(kwiecień, czerwiec ,październik- Luksemburg). Obrady RUE są z reguły tajne. W posiedzeniach RUE oprócz jej członków, biorą udział także przedstawiciele KE i w określonych przypadkach EBC. Regulamin pozwala żeby podczas nieobecności jednego z członków RUE uczestniczył jego zastępca , który jednak nie może wziąć udziału w głosowaniu. Za nieobecnego może głosować może głosować inny upoważniony do tego członek RUE. Kompetencje RUE mają szeroki zasięg, można je podzielić następująco:

1. kompetencje prawodawcze

• wydawanie aktów prawnych wymienionych w art.. 249 TWE oraz różnego rodzaju aktów nienazwanych

• wzywanie KE do podjęcia określonych działań oraz do wykonywania prawa inicjatywy prawodawczej

• delegacja uprawnień na rzecz KE

• zmiana postanowień traktatów założycielskich

• podejmowanie decyzji w sprawie ustanowienia wzmocnionej współpracy

2. kompetencje w zakresie ustalania i realizacji polityki wspólnotowej

• sprawowanie ogólnego kierownictwa politycznego we Wspólnotach

• uchwalanie budżetu

• zawieranie umów z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi

3.kompetencje kreacyjne

• zmiana liczby członków KE

• przyjmowanie, sporządzonych zgodnie z propozycjami państw członkowskich. List członków Komitetu Ekonomicznego i Społecznego, Komitetu Regionów i Trybunału Obrachunkowego

4.kompetencje kontrolne

• wnoszenie skargi o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego

• wnoszenie skargi na bezczynność innych instytucji wspólnotowych

• stwierdzenie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez państwa członkowskie zasad na jakich ustanowiona jest UE oraz stwierdzaniu poważnego i stałego naruszenia przez państwa członkowskie tych zasad

12. System głosowania w ramach Rady UE

• większość członków przy podejmowaniu decyzji mniejszej wagi

• większość kwalifikowana - przyznanie każdemu państwu odpowiedniej liczny głosów ważonych. Rozkład głosów w Radzie UE jest nierównomierny i stanowi pewien wyjątek od zasady równości państw członkowskich(Polska ma 27 głosów)

1. uchwały Rady UE podejmowane na wniosek KE wymagają do ich przyjęcia co najmniej 232 głosów „za” z ogólnej liczby 321 głosów, oddanych przez większość państw członkowskich

2. uchwały Rady podejmowane bez udziału KE , większość kwalifikowana wynosi 232 głosy jeżeli za przyjęciem uchwały opowie się co najmniej 2/3 państw członkowskich

Podjęcie decyzji większością kwalifikowaną zależy od spełnienia trzech warunków:

-uzyskanie wymaganej większości głosów ważonych

-zgody ponad 50% państw

-reprezentacji co najmniej 62% ogółu ludności UE( członek RUE może żądać sprawdzenia)

• jednomyślność- wszyscy członkowie RUE muszą wziąć udział w posiedzeniu, wstrzymanie się od głosu nie stanowi przeszkody w podjęciu uchwały

13. Prezydencja

Art.203 TWE stanowi o prezydencji. Sprawuje ją kolejno przez okres 6 miesięcy każde państwo członkowskie reprezentowane w RUE , według porządku ustalonego przez Radę działającą jednomyślnie. Obecnie przewodniczy Finlandia.

Ciągłość prac RUE zapewnia tzw. Trójka w skład, której wchodzą: państwo, które pełni obecnie funkcję przewodniczącego w RUE , państwo, które poprzednio pełniło tę funkcję ora państwo, które w następnym okresie będzie przewodniczyć RUE. Państwo przewodniczące w RUE pełni następujące funkcję:

• przewodniczenie spotkaniom RUE

• zwoływanie spotkań RUE

• ustanawianie wstępnego porządku obrad, który trafia do pozostałych członków RUE

• przedkładanie propozycji stanowiska RUE do projektów aktów zgłoszonych przez KE

• kierowanie organami pomocniczymi RUE

• państwo przewodniczące RUE przewodniczy jednocześnie RE

• zwoływanie i prowadzenie posiedzeń RUE

• zwoływanie konferencji międzyrządowej w celu uzgodnienia zmian traktatów

• podpisywanie aktów uchwalonych przez RUE

• notyfikacja dyrektyw, decyzji i zaleceń RUE adresatom

• reprezentowanie RUE na zewnątrz

14. COREPER

Członkowie RUE nie mogą ciągle przebywać ciągle w Brukseli ze względu na sprawowane przez nich funkcje w kraju, dlatego też w 1958 Rada utworzyła Komitet Stałych przedstawicieli Państw Członkowskich (COREPER), Wspiera on RUE w powierzonych jej zadaniach. COREPER działa jako:

• COREPER I (zastępcy szefów przedstawicieli szefów państw członkowskich akredytowanych w Brukseli w randze ambasadorów; zajmuje się sprawami technicznymi)

• COREPER II (ambasadorzy, zajmuje się sprawami ogólnymi)

COREPER nie jest odrębną instytucją UE, lecz częścią RUE. Nie może podejmować samodzielnych decyzji. Pełni funkcję głównego organu pomocniczego RUE. Działa na zasadzie filtra przedkładanych decyzji RUE. Prowadzi on negocjacje z KE .Efektem prac COREPER są propozycje przedkładane RUE ujęte w liście A i B. Lista A znajdują się punkty obrad zaakceptowane przez COREPER i mogą być przyjęte przez RUE bez prowadzenia dyskusji. Lista B zawiera sprawy sporne, co do których COREPER nie wypracował wspólnego stanowiska.

15.Komisja Europejska

KE składa się z 25 członków zwanych komisarzami, po jednym z każdego państwa. Liczba komisarzy może ulec zmianie na skutek jednomyślnej decyzji RUE. Jej siedzibą jest Bruksela a służb administracyjnych Luksemburg.

Komisarze są wybierani na 5-letnią kadencję. Ich mandat jest odnawialny. Muszą być obywatelami państw członkowskiego i mieć ogólne kwalifikacje. Są oni całkowicie niezależni od swoich rządów. Komisarze posiadają status funkcjonariusza międzynarodowego. W czasie trwania swojej kadencji nie może podejmować żadnej zarobkowej lub nie zarobkowej działalności zawodowej. Komisarzom przysługują specjalne przywileje i immunitety(a jakie to powinniście już wiedzieć jeśli chodzicie na wykłady z karnego).

KE działa pod przewodnictwem politycznym przewodniczącego(obecnie Jose Manuel Durao Barroso). Kadencja przewodniczącego trwa 5 lat, a więc tyle ile kadencja samej KE. Przewodniczący decyduje o organizacji wewnętrznej KE mając na względzie zapewnienie spójności, skuteczności i kolegialności działań. Ustala również zakres obowiązków każdego z komisarzy, którzy są przed nim odpowiedzialni. Przewodniczący może zażądać od każdego z nich po uzyskaniu zgody kolegium podania się do dymisji. Przewodniczący również wyznacza swoich przewodniczących za zgodą KE.

Każdemu komisarzowi podlega jeden bądź więcej sektorów tzw. Dyrekcjami Generalnymi(jest ich bardzo dużo więc ich nie wymienię). Dyrekcjami Generalnymi zarządzają dyrektorzy generalni., którzy ponoszą odpowiedzialność przed komisarzami. Nie powinni być tej samej narodowości co komisarze. Dyrekcje Generalne dzielą się na dyrekcje te zaś na oddziały.

KE ma także służy specjalne m.in. Sekretariat Generalny, służba prawna, służba kontroli finansowej. W strukturze KE funkcjonują również gabinety komisarzy, składają się one z urzędników wybranych przez komisarzy i ponoszą oni odpowiedzialność przed nim. Działania KE wspierają dodatkowo komitety: transportowy, monetarny, ds. wspólnej polityki handlowej i EFS(dla nieuków Europejski Fundusz Socjalny).

KE jest organem kolegialnym i wszelkie decyzje podejmowane przez komisję są decyzjami wspólnotowymi, a nie poszczególnych komisarzy. KE ponosi odpowiedzialność za działania swoich komisarzy. Odpowiedzialność taką ponosi przed PE cała KE. Obrady KE są tajne. Decyzje są podejmowane:

• Na posiedzeniach plenarnych, które odbywają się raz w tygodniu w Brukseli

• W trybie obiegowym(chyba, że właściwe Dyrekcje Generalne lub służby prawne zgłoszą sprzeciw) - Sekretariat Generalny przesyła komisarzom projekt uchwał, wyznaczając termin na odpowiedź

• W procedurze delegowania -polega ona na upoważnieniu jednego lub kilku komisarzy do przygotowania aktu prawnego w imieniu KE i pod jej kontrolą

• Procedura komitetowa- RUE deleguje uprawnienia prawodawcze na KE

Według art.211 TWE , KE zapewnia sprawne działanie i rozwój wspólnego rynku. W Tm celu jest wyposażona w szereg kompetencji:

1. czuwa nad stosowaniem postanowień traktatów założycielskich i prawa pochodnego

a.)występowanie z wnioskiem do RUE o stwierdzenie istnienia ryzyka naruszenia przez państwo członkowskie obowiązków traktatowych oraz stwierdzenie poważnego i stałego naruszenia tych obowiązków

b.)wszczynanie postępowania przed ETS o naruszenie zobowiązań traktatowych

c.)wszczynanie postępowanie przed ETS o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego

d.) wnoszenie do ETS skargi o bezczynność RUE i PE

e.) nadzorowanie wykonania orzeczeń ETS

2. posiada wyłączne prawo inicjatywy prawodawczej

Prawo to przysługuje KE w pierwszym filerze na podstawie przepisów szczególnych . Prawo to nie przysługuje wyłącznie na zasadzie uznania. PE zgodnie z art.192 TWE może zmusić KE do wszczęcia procedury prawodawczej, dodatkowo RUE może żądać od KE by ta przedstawiła określony projekt aktu prawnego.

3. posiada uprawnienia prawodawcze

Uprawnienia prawodawcze KE są jej przyznane w niektórych dziedzinach WE. Może wydawać różne akty prawne m.in. rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, opinie i zalecenie.

4. stosuje prawo wspólnotowe względem jednostek

5. wykonuje na własną odpowiedzialność budżet Wspólnoty

6. zarządza funduszami wspólnotowymi

7. reprezentuje Wspólnoty w postępowaniu przed ETS

8. realizuje interesy wspólnotowe w zakresie stosunków zewnętrznych przez:

a.)negocjowanie umów z państwami trzecimi

b.)kontrolowanie zgodności z prawem wspólnotowym umów międzynarodowych zawartych przez państwa członkowskie

c.) przedstawianie propozycji zmian traktatowych

d.)opiniowanie umów akcesyjnych

e.)przedkładanie RUE na wniosek państw członkowskich, propozycji ustanowienia wzmocnionej współpracy

16.Procedura powołania i odwołania Komisji Europejskiej oraz poszczególnych komisarzy

1. Sposób powołania

Procedurę powołania całej KE rozpoczyna wybór kandydata na przewodniczącego KE, przez RUE w pierwszym gremium kwalifikowaną większością. PE n zgromadzenie musi wyrazić zgodę na nominację osoby przewodniczącego, następnie kandydat na przewodniczącego i RUE kwalifikowaną większością wyznaczają członków KE zgodnie z propozycjami państw członkowskich. PE może przesłuchiwać kandydatów na komisarzy oraz wyrażać zgodę na powołanie składu KE. Jeżeli PE zatwierdzi cały skład KE , przewodniczący i pozostali członkowie KE zostają mianowani przez RUE stanowiącą większością kwalifikowaną.

2. Sposoby odwołania

1. uchwalania votum nieufności przez PE na podstawie art. 210 decyzją 2/3 głosów

2. śmierć komisarza

3. dobrowolnej rezygnacji komisarza ze stanowiska

4. obligatoryjnej rezygnacji komisarza ze stanowiska

5. złożenia z urzędu orzeczeniem ETS na podstawie art.216 TWE

17. Parlament Europejski

Obecnie w skład PE wchodzi 732 parlamentarzystów , liczba ta jest ustalana za każdym razem po wstąpieniu państwa UE bądź na skutek innych zdarzeń. Siedzibą PE jest Strassburg, komisje parlamentarne spotykają się w Brukseli, a Sekretariat Generalny mieści się w Luksemburgu. Wybory do parlamentują bezpośrednie i powszechne.

Kadencja parlamentarzystów trwa 5 lat, w tym czasie nie mogą pozostawać w czynnie służbie urzędniczej w innych instytucjach wspólnotowych.. Nie mogą też być członkami rządów krajowych. Korzystają przy tym z licznych przywilejów i immunitetów. Parlamentarzyści reprezentują interesy swoich wyborców. Nie są związani żadnymi wskazówkami czy wytycznymi ze strony rządów państw członkowskich.. W PE zasiadają według kluczu partyjnego. Grupy polityczne składają się z posłów wybranych w co najmniej 1/5 państw członkowskich . do utworzenia grupy politycznej potrzeba min 19 osób. Utworzenie grupy trzeba zgłosić przewodniczącemu PE . Zgłoszenie jest publikowane w Dz. Urz. UE.

Struktura PE jest dość złożona. Prezydium PE tworzą przewodniczący, 14 wiceprzewodniczących i 5 kwestorów jako ciało doradcze. Członkowie prezydium są powoływani na okres 2,5 roku spośród grona parlamentarzystów. Obecnie przewodniczącym jest Josep Borrell Fontelles z Portugalii. Przewodniczący kieruje pracami PE. Otwiera sesję plenarną, przewodniczy ważniejszym debatom i głosowaniom, składa podpis przy zatwierdzeniu budżetu Wspólnot, sprawuje funkcje reprezentacyjne i administracyjne, w tym celu posiada własny gabinet. Do funkcji samego prezydium zaliczyć należy:

• sprawy finansowe i organizacyjne

• współpraca z innymi instytucjami Wspólnot

• decydowanie o składzie komisji parlamentarnych i ich kompetencjach

Oprócz prezydium mamy też inne jednostki organizacyjne w PE:

1. frakcje parlamentarne ( kierownictwo z zakresie organizacji wewnętrznej PE i stosunków zewnętrznych)

2. konferencja przewodniczących (przewodniczący PE, przewodniczący frakcji i 2 nie zrzeszonych delegatów; doprowadzenie do konsensusu w sprawach jej powierzonych, utrzymywanie kontaktu z innymi instytucjami WE, parlamentami państw członkowskich i trzecich

3. konferencja przewodniczących komisji

4. konferencja przewodniczących delegacji

PE obraduje w trybie sesyjnym- sesja trwa 1 rok. Decyzje zazwyczaj podejmuje większością oddanych głosów .Innymi rodzajami głosowania jest głosowanie kwalifikowaną większością lub podwójną większością kwalifikowaną(wotum nieufności dla KE).

PE posiada nie tylko kompetencje opiniodawcze, ale również decyzyjne:

1. kompetencje w procesie stanowienia prawa

• współpraca

• współdecydowanie

• zgoda

• konsultacje

2. kompetencje w zakresie uchwalania i kontroli wykonania budżetu

3. kompetencje kreacyjne

4. kompetencje kontrolne

5. pozostałe kompetencje

1. wszczynanie postępowania przed ETS o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego

2. wnoszenie do ETS skargi na bezczynność pozostałych instytucji

18. Komitet Ekonomiczno-Społeczny

KEiS jest organem doradczym RUE i KE . RUE kwalifikowaną większością mianuje kandydatów przedstawionych przez państwa członkowskie. Przy ustaleniu składu RUE konsultuje się z KE. Zgodnie z dyspozycją art. 258 TWE liczba członków EKiS nie może wynosić więcej niż 350(obecnie sobie liczy 317). Kadencja członków EKiS wynosi 4 lata .Mandat jest odnawialny. Członkowie spośród siebie wybierają przewodniczącego (Anne - Marie Siegmund z Austrii) i prezydium na okres 2 lat. Członkowie są podzieleni na trzy grupy:

1. pracodawcy

2. pracownicy

3. konsumenci

EKiS jest nośnikiem interesów poszczególnych grup społecznych

Zadaniem EKiS jest wydawanie opinii w przedmiocie planowanych aktów prawnych.

19. Trybunał obrachunkowy

Został powołany na mocy Traktatu Brukselskiego z 22 lipca 195 roku. W skład TO wchodzi jeden obywatel z każdego państwa członkowskiego ( Polska - Jacek Uczkiewicz) . Siedzibą jest Luksemburg Cały skład TO jest mianowany na okres 6 lat, sami członkowie TO ze swego grona wybierają przewodniczącego na okres 3 lat. Członkowie TO są funkcjonariuszami międzynarodowymi, ich statut jest zbliżony do statutu członków ETS czy SPI . W strukturze TO istnieją 4 grupy:

1. polityki rolnej

2. polityki strukturalna i wewnętrzna

3. działania zewnętrzne

4. środki własne, operacje bankowe, wydatki administracyjne instytucji i organów wspólnotowych

TO jest organem kolegialnym, podejmuje decyzje większością głosów swoich członków. Sprawuje kontrolę nad rachunkami wszystkich dochodów i wydatków Wspólnot oraz kontrolę rachunków wszystkich dochodów i wydatków utworzonych przez Wspólnoty. TO bada zgodność z prawem i prawidłowość wszystkich dochodów oraz wydatków i upewnia się co do należytego zarządzania finansami. Kontrola oparta jest na zapisach .

20. Komitet Regionów

Siedzibą KR jest Bruksela. RUE kwalifikowaną większością mianuje kandydatów przedstawionych przez państwa członkowskie. Przy ustaleniu składu RUE konsultuje się z KE. Zgodnie z dyspozycją art. 258 TWE liczba członków KR nie może wynosić więcej niż 350(obecnie sobie liczy 317). Kadencja członków KR wynosi 4 lata .Mandat jest odnawialny. Członkowie spośród siebie wybierają przewodniczącego (Michel Delebarrre z Francji) i prezydium na okres 2 lat. W skład KR wchodzą przedstawiciele wspólnot regionalnych i lokalnych, posiadający mandat wyborczy społeczności regionalnej lub lokalnej bądź odpowiedzialni politycznie przed wybranym zgromadzeniem. Przewodniczący KR zwołuje posiedzenia na wniosek RUE, KE lub z własnej inicjatywy. KR podzielona jest na 6 grup:

1. polityka spójności terytorialnej

2. polityka gospodarcza i społeczna

3. do spraw zrównoważonego rozwoju

4. kultury edukacji

5. do spraw ustrojowych i zarządzania Europą

6. stosunków zewnętrznych

KR jest organem doradczym i nie posiada kompetencji legislacyjnych. Zadaniem KR jest wydawanie niewiążących opinii.

14. Sąd I Instancji

SPI został powołany decyzją RUE z 24 października 1988 roku na postawie srt.225 TWE. Powodem jego utworzenia było odciążenie ETS od spraw mniejszej wagi, głównie pracowniczych. Początkowo SPI było traktowane jako część ETS, od Traktatu Nicejskiego stał się dopiero odrębną instytucją.

W skład SPI wchodzi co najmniej jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego. Obecnie SPI liczy 25 sędziów. Sędziowie są mianowani przez rządy państw członkowskich za wspólnym porozumieniem na okres 6 lat; co 3 lata następuje wymian połowy składu, ustępujący sędziowie mogą być minowani na to stanowisko ponownie. Istotną różnicą między ETS a SPI jest to że ten ostatni nie posiada rzeczników generalnych. Jednak sędziowie SPI mogą być powołani do wykonywania zadań rzeczników generalnych w ETS. Sędziowie SPI spośród siebie na okres 3 lat wybierają przewodniczącego , jego kadencja może być przedłużona . Prezes kieruje pracami sądowymi i administracyjnymi, przewodniczy także przesłuchaniom i naradom. SPI może obradować w następującym składzie:

• izbie trzyosobowej

• izbie pięcioosobowej

• izba jednoosobowa

• pełny skład

• Wielka Izba( 13 sędziów)

SPI mianuje swojego sekretarza na 6 letnią kadencję, Wspiera on prace SPI. Kieruje sekretariatem. Odpowiedzialny jest za przyjmowanie, przesyłanie i czuwanie nad pismami procesowymi i pieczęcią SPI. Odpowiada również za protokoły i publikacje SPI, ma obowiązek uczestniczenia w posiedzeniach SPI. Pod kontrolą prezesa zarządza finansami księgowością. Administrację SPI tworzy 5 dyrektoriatów:

1. Wydział biblioteczny i Wydział badań i dokumentacji

2. Dyrektoriat tłumaczeń

3. Dyrektoriat tłumaczenia symultanicznego

4. Dyrektoriat informacyjny

5. Dyrektoriat administracyjny

SPI obraduje w ciągu całego roku z wyłączenie ferii i wakacji świątecznych. Do kompetencji SPI możemy zaliczyć:

• spory pracownicze

• spory osób fizycznych i prawnych ze Wspólnotami z wyjątkiem spraw antydumpingowych i spraw antysubwencyjnych

• spory między KE a przedsiębiorcami w sprawie stwierdzenie nieważności decyzji

• skargi wnoszone przez państwa członkowskie przeciwko aktom lub zaniechaniu działania Komisji ( z wyjątkiem art.11a TWE)

• sprawy wnoszone przez państwo członkowskie przeciwko:

1. decyzją RUE dotyczącym, uznania za zgodą ze wspólnym rynkiem pomocy państwa członkowskiego

2. aktom RUE dotyczącym środków ochrony handlowej(art.133 TWE)

3. aktom RUE na mocy których Rada przyznaje Komisji uprawnienia do wykonywania norm, ustanawianych przez RUE

• skargi na decyzje Urzędu Harmonizacji Rynku Wewnętrznego i Wspólnego Urzędu Odmiany Roślin

• orzekanie w sprawach o wydanie orzeczenia wstępnego

• rozpatrywanie odwołań od orzeczeń izb sądowych

22. Europejski Trybunał Sprawiedliwości

Siedzibą ETS jest Luksemburg. W jego skład wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego. Obecnie liczy 25 sędziów i 8 rzeczników generalnych. Sędziowie i rzecznicy generalni są powoływanie przez rządy państw członkowskich za ich wspólną zgodą. Czterech rzeczników generalnych zawsze mianują 4 największe państwa -U.K. Niemcy., Włochy i Francja. Okres kadencji wynosi 6 lat, a po 3 następuje wymiana połowa składu. Kadencja może także się skończyć ze względu na: śmierć, pisemnej rezygnacji lub z powodu zwolnienia. Sędziowie i rzecznicy są funkcjonariuszami wspólnotowymi, posiadają immunitet jurysdykcyjny. Sędziowie i rzecznicy nie mogą sprawować żadnych funkcji politycznych ani administracyjnych oraz nie mogą wykonywać żadnej innej zarobkowej lub nie zarobkowej działalności zawodowej. Musza mieszkać w Luksemburgów w czasie pełnienia swojej kadencji. Zadania prezesa ETS są takie same jak prezesa SPI. Podobnie jak sekretarza ETS są takie same jak sekretarza SPI. ETS orzeka w składzie:

• izby trzyosobowej

• izbie pięcioosobowej

• pełnym składzie

• Wielkiej Izbie( pod przewodnictwem prezesa ETS i wymagane kworum wynosi 9 sędziów)

Obrady ETS odbywają się cały rok po za wakacjami i feriami świątecznymi. Jurysdykcja ETS może mieć charakter sporny i niesporny. Do jurysdykcji spornej zaliczamy skargi:

• Przeciwko państwu członkowskiemu o nie wywiązywanie się z obowiązków traktatowych

• o stwierdzenie nieważności aktów prawa wspólnotowego oraz zaniechanie czynności prawodawczych

• skarga odszkodowawcza

• spory pracownicze

• orzekanie na podstawie luzu klauzuli arbitrażowej

Jurysdykcja nie spora:

• orzeczenie wstępne

• wydawanie opinii w sprawie zgodności przewidywanej umowy międzynarodowej z Przepisami TWE

23. Proces legislacyjny w Unii Europejskiej

W procesie stanowienia prawa wtórnego nie ma jednego prawodawcę. Ze względu na udział i zakres kompetencji PE możemy wyróżnić następujące procesy prawodawcze:

• procedurę samodzielnego stanowienia prawa pochodnego przez KE

• procedurę samodzielnego stanowienia prawa pochodnego przez RUE

• procedurę stanowienia prawa pochodnego przez RUE przy konsultacji z PE

• procedurę współdecydowania RUE i PE

• procedurę współpracy RUE i PE

• procedurę zgody RUE i PE

24. Procedura konsultacji i zgody

1. Procedura konsultacji - ma swoje zastosowanie gdy TWE nakłada NA RUE obowiązek skonsultowania się z PE w przedmiocie projektu aktu wtórnego. PE wydaje opinię o charakterze niewiążącym. RUE może przyjąć projekt negatywnie zaopiniowany przez PE. Zaniechanie procedury konsultacji przez RUE z PE wywołuje konsekwencje nieważności uchwalonego przez nią aktu prawnego. Nie ma to miejsce w sytuacji kiedy to PE nie wydało opinii. Obowiązek ponownej konsultacji ma miejsce również w przypadku gdy w projekcie aktu prawnego RUE wprowadziła istotne zmiany o charakterze merytorycznym, jest to jednak zbędne gdy zmiany mają charakter tylko techniczny.

2. Procedura zgody - PE działa w niej jako organ nadzorczy. PE musi zaakceptować projekt aktu prawnego przed jego ostatecznym uchwaleniem przez RUE. Brak akceptacji powoduje nie wejście w życie danego aktu. PE może przyjąć lub odrzucić projekt, nie może wprowadzać żadnych poprawek.

25. Procedura współpracy art.252 TWE i procedura współdecydowania art.251 TWE - różnice i podobieństwa

procedura współpracy

procedura współdecydowania

KE sporządza projekt aktu prawnego i przekazuje go RUE i PE PE sporządza opinie i ją przekazuje RUE RUE kwalifikowaną większością przyjmuje swoje stanowisko i przekazuje je PE uzasadniając je, podobnie KE przedstawia swoje stanowisko PE mając 3 miesiące w II czytaniu może: zatwierdzić stanowisko RUE nie wypowiedzieć się bezwzględną większością odrzucić stanowisko RUE bezwzględną większością głosów zaproponować poprawki do stanowiska RUE 5. KE biorąc pod uwagę poprawki PE w ciągu miesiąca ponownie rozpatruje Projekt (nie musi uwzględniać wszystkich poprawek)i go przesyła do RUE 6. RUE rozpatrując projekt KE w ciągu 3 Miesięcy może: uchwalić projekt kwalifikowaną większością zmienić jednomyślnie projekt i w tej postaci go uchwalić

1. KE sporządza projekt aktu prawnego i przekazuje go RUE i PE 2. PE sporządza opinie i ją przekazuje RUE, ma możliwość wprowadzenia poprawek 3. RUE kwalifikowaną większością może: uchwalić akt w niezmienionej postaci uchwalić akt w zmienionej postaci przyjąć wspólne stanowisko 4. Jeżeli RUE uchwali wspólne stanowisko to je przekazuje PE, KE informuje także o swoim stanowisku PE. PE w ciągu 3 miesięcy może: zatwierdzić stanowisko RUE nie wypowiedzieć się bezwzględną większością odrzucić stanowisko RUE bezwzględną większością zaproponować poprawki do wspólnego stanowiska RUE 5. W sytuacji gdy PE wprowadziło poprawki zmieniony tekst aktu poprawnego przesyłane są do RUE i KE. Ta ostatnia wydaję opinie w przedmiocie poprawek. RUE może: zaaprobować poprawki PE kwalifikowaną większością głosów nie zaaprobować wszystkich poprawek 6.Jeżeli RUE nie zaaprobuje wszystkich poprawek PE to w ciągu 6 tyg. Zwoływany jest komitet pojednawczy. Komitet może: Nie zatwierdzić wspólnego projektu co się wiąże z rezygnację wydanego aktu prawnego Zatwierdzić wspólny projekt 7. Jeżeli komitet zatwierdzi wspólny projekt PE bezwzględną większością a RUE kwalifikowaną większością muszą go w ciągu 6 tyg. zatwierdzić w przeciwnym wypadku akt uważa się za nieprzyjęty

Procedura współpracy ma zastosowanie wydawania aktów prawnych w dziedzinie polityki gospodarczej i pieniężnej. Pierwszoplanową rolę w niej pełni RUE, KE jest projektodawcą aktu prawnego, a PE ma prawo weta zawieszającego.

W procedurze współdecydowania PE dysponuje prawem ostatecznego weta, może całkowicie zablokować proces decyzyjny. KE pełni rolę projektodawcy aktu prawnego. RUE posiada również silną decyzję.

26. Budżet UE - charakterystyka ogólna, wykonywanie, kontrola

wydatków

Podstawowe wielkości całego budżetu wynikają z tzw. Perspektyw Finansowych, opracowywanych od 1988. Są to plany budżetowe, które określają główne elementy budżetu UE na okres 6 lat. Obecnie obowiązuje „Agenda 2000”

Początkowo Wspólnoty były finansowane tylko ze składek państw członkowskich. RE w 1970 wprowadziła system środków własnych. Obecnie dochody WE stanowią:

• Tradycyjne środki własne tj. cła i opłaty rolne

• Środki z podatku VAT

• Wpłaty z tytułu dochodu narodowego brutto

• Inne dochody

Wydatki budżetowe UE dzieli się na:

• obowiązkowe - wynikają bezpośrednio z pierwotnego lub wtórnego prawa wspólnotowego

• nieobowiązkowe - inne wydatki

Rok budżetowy zaczyna się 1 stycznia i kończy 31 grudnia. Każda instytucja WE sporządza do 1 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy swój preliminarz wydatków. KE przedstawia projekt budżetu do 1 września. RUE kwalifikowaną większością przyjmuje projekt budżetu. Następnie RUE przesyła go do PE. PE w ciągu 45 dni musi się ustosunkować do projektu budżetu. Jeżeli PE nie wprowadza żadnych poprawek, lub nie zmienia projektu budżet uznaje się za uchwalony. Może jednak PE zgłosić poprawki wówczas projekt ponownie trafia do RUE. RUE wciągu 15 dni powinna się ustosunkować do propozycji PE. Może ona:

• nie zmodyfikować żadnej poprawki wprowadzonej przez PE(budżet uważa się za przyjęty)

• kwalifikowaną większością odrzucić poprawki PE jeśli one nie powodują zwiększenie wydatków

• kwalifikowaną większością przyjąć poprawki PE jeśli one powodują zwiększenie wydatków

Uchwały podjęte co do wydatków przez RUE są ostateczne. II czytanie PE kończy procedurę budżetową. Może on wprowadzić poprawki odnoszące się do wydatków nieobowiązkowych w ciągu 15 dni od daty przedłożenia projektu przez RUE. Jeżeli budżet nie zostanie uchwalony przed końcem roku KE ma obowiązek otrzymać kwotę 1/12 wydatków przewidzianych w projekcie budżetu.

Art.274 TWE mówi że za wykonanie budżetu odpowiada KE. Kontrolę wydatków i przychodów sprawuje TO. Raport TO jest przekazywany RUE, która następnie przesyła go PE. Na postawie tego PE udziel absolutorium KE.

27.Obszary kompetencji prawodawczych Wspólnoty - zasada kompetencji powierzonych

Wyróżniamy dwa obszary legislacji Wspólnot:

1. Kompetencje wyłączne (aktem charakterystycznym jest rozporządzenie)- państwa członkowskie przekazały organizacją wspólnotowym całość swoich kompetencji prawodawczych i nie mogą już stanowić w tej dziedzinie krajów aktów prawnych. Kompetencja wyłączna przysługuje Wspólnotom w zakresie:

a.)polityki rybołówczej

b.) polityki handlowej

c.)polityki transportu

d.) wspólnej polityki rolnej

2. Kompetencje konkurencyjne Wspólnot i państw członkowskich - państwa członkowskie nie przekazały Wspólnoto, całych swoich kompetencji prawodawczych, a jedynie wyposażyły je w prawo harmonizowania przy pomocy prawa pochodnego aktów wydanych na poziomie krajowym (dyrektywa). Wyróżnimy 2 rodzaje kompetencji konkurencyjnych:

1. kumulatywne - państwa członkowskie zachowują możliwość stanowienia prawa w danym obszarze nawet po wydaniu aktów prawa wspólnotowego regulujących dany problem

2. alternatywne - państwa członkowskie uprawnione są do działania w zakresie legislacji tylko do momentu , w którym Wspólnoty wydadzą akt prawny regulujący dane zagadnienie

Kłania się tu zasada subsydiarności, o której wspomnę później.

28. Kompetencje nadane a kompetencje dorozumiane Wspólnot do stanowienia

prawa

1. Kompetencje nadane (kompetencje wyraźne) - państwa członkowskie przekazały Wspólnotom tyle uprawnień legislacyjnych należących dotychczas do ich organów prawodawczych, ile wynika w sposób bezpośredni z traktatów. Kompetencje Wspólnot do wydawania aktów prawa pochodnego opierają się na przepisie wyraźnie wskazanym w traktatach założycielskich. Akty wydane na podstawie tej kompetencji są nazywane aktami samoistnymi. Wyraźne kompetencje Wspólnot wynikają również z przepisów aktów wydawanych przez RUE( Komisja na tej podstawie wydaje akty wykonawcze).

2. Kompetencje dorozumiane - nie opierają się na celach określonych w traktacie, lecz wynikają z istniejącej już kompetencji i umożliwiają podjęcie działań koniecznych dla jej skutecznego i należytego wykonania.

29.Kompetencje Wspólnot do wydawania aktów prawnych na podstawie art.308

TWE

Kompetencje legislacyjne wynikające z tego przepisu określa się mianem kompletacjami blankietowymi lub dodatkowych. Zgodnie z art.308 „jeżeli działania wspólnoty okaże się niezbędne do osiągnięcia, w ramach funkcjonowania wspólnego rynku, jednego z celów Wspólnoty, a niniejszy Traktat nie przewidział kompetencji do działania wymaganego w tym celu, Rada stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji i po konsultacjach z PE, podejmuje właściwe działania”. Art.308 rozszerza zakres uprawnień legislacyjnych Wspólnoty i z tego powodu sposób jego interpretacji musiał zostać ustalony. W konsekwencji w warunkach określonych w tym przepisie możliwe jest zawarcie umowy międzynarodowej przez Wspólnoty .

30. Kompetencje wspólnot do zawierania umów międzynarodowych - doktryna

paralelizmu

Wyraźna kompetencja Wspólnot do zawierania umów międzynarodowych ze skutkiem wiążącym państwa członkowskie dotyczy umów stowarzyszeniowych (art.310 TWE) i umów handlowych (art.133 TWE). W związku z tak lakonicznym uregulowaniem zewnętrznych kompetencji prawodawczych Wspólnot orzecznictwo ETS wypracowało koncepcję paralelizmu według niej w stosunkach międzynarodowych Wspólnoty mają tyle kompetencji, ile przyznają im traktaty w zakresie stanowienia prawa pochodnego w postaci źródeł wymienionych w art.249 TWE.

31. Cechy i charakter prawa wspólnotowego

Cały dorobek prawa wspólnotowego łącznie z orzecznictwem ETS nosi miano acquis communautaire. W ramach prawa stanowionego wyróżniamy prawo pierwotne i prawo wtórne.

Prawo pierwotne obejmuje umowne prawo międzynarodowe, które dało podstawy powstaniu i ewolucji Wspólnot, a obecnie stanowi podstawy funkcjonowania UE. Są to traktaty założycielskie, ich uzupełnienia i modyfikacje(zaliczamy do tego również traktaty akcesyjne). Część prawa europejskiego, która została ustanowiona bezpośrednio przez państwa członkowskie działają jako „konstytuanta”. Przepisy prawa pierwotnego razem z ogólnymi zasadami prawa tworzą konstytucyjne podstawy systemu prawnego Wspólnot i UE, stąd też określa się je często mianem quasi-konstytucji., ponieważ określają one cele dla których powołano Unię, sposób osiągnięcia powyższych celów i co najważniejsze instytucje i organy odpowiedzialne za ich realizację.

Prawo wtórne - zespół norm prawnych przyjętych przez instytucje wspólnotowe dla realizacji celów wynikających z Traktatów. Prawo to stanowi realizację uprawnień wynikających z prawa pierwotnego. Do aktów prawa wtórnego należy zaliczyć: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, opinie i zalecenia(art.249 TWE)

Hierarchia źródeł prawa wspólnotowego nie wynika bezpośrednio z Traktatów, ale można ją pośrednio wyinterpretować z art.230 TWE. Akty prawa wtórnego są podrzędne aktom prawa pierwotnego i zawsze muszą być zgodne z tymi ostatnimi.

W systemie prawa wspólnotowego możemy wyróżnić również prawo niepisane, składa się ono z:

• ogólnych zasad prawa - powstają one często jako uogólnienie prawa pierwotnego. Są kreowane przez orzecznictwo ETS.

• prawa sędziowskie - dorobek orzecznictwa ETS

• prawo zwyczajowe - obejmuje ono normy powstałe w wyniku długiej praktyki, które przede wszystkim uzupełniają, ale również zmieniają prawo wtórne i pierwotne. Posiadają rangę wyższą od prawa wtórnego ale niższą od prawa pierwotnego.

32. Zasada bezpośredniego stosowania prawa wspólnotowego

Zgodnie z tą zasadą prawo wspólnotowe uzyskuje automatycznie status prawa pozytywnego w porządku wewnętrznym państwa, bez potrzeby jego transformacji Owa zasada wynika bezpośrednio z samych postanowień traktatowych.

33. Zasada prymatu prawa wspólnotowego

Zasada nadrzędności, inaczej pierwszeństwo prawa wspólnotowego przed prawem krajowym, nie wynika z traktatów. Została sformułowana została przez ETS, który uznał, że prawo wspólnotowe, nawet bezpośrednio stosowane i wywołujące bezpośredni skutek, nie mogłyby wywołać zamierzonych efektów, gdyby w przypadku konfliktu z norma prawa krajowego musiała przyznać jej pierwszeństwo. Prawo wspólnotowe stało by się po prostu martwa litera.

34. Zasada bezpośredniego skuteczności prawa wspólnotowego

Zasada ta wyraża się w stwierdzeniu, że norma prawa wspólnotowego tworzy sama, bez krajowych aktów transformujących ją do porządku wewnętrznego, prawa i obowiązki dla podmiotów indywidualnych. Zasada ta przyznaje obywatelom państw członkowskich UE status obywateli Europy na długo przed stworzeniem instytucji obywatelstwa europejskiego w TUE. Zasada ta od nosi się do płaszczyzny wertykalnej i horyzontalnej.

35. Traktaty jako źródło prawa wspólnotowego

Traktaty są pierwotnym źródłem prawa wspólnotowego. Rozróżniamy traktaty założycielskie i akcesyjne. Traktaty omówiłam już w pytaniu 31 i 36 , więc luknij tam.

36.Traktaty akcesyjne jako źródło prawa wspólnotowego

Traktaty akcesyjne zaliczamy do pierwotnego źródła prawa wspólnotowego. Traktaty te regulują warunki przystąpienia nowych państw oraz wprowadzają do traktatów założycielskich konieczne zmiany dotyczące przykładowo nowego składu liczbowego instytucji czy wprowadzając okresy przejściowe, zawieszają na określony czas stosowanie pewnych postanowień dotyczących poszczególnych swobód gospodarczych. Dotychczas podpisano następujące traktaty odnoszące się do przystąpienia :

• 1972 Wielka Brytania, Irlandia, Dania

• 1979 Grecja

• 1985 Hiszpania, Portugalia

• 1994 Austria, Finlandia i Szwecja

• 16 kwietnia 2003 Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta, Cypr Grecki

• 25 kwietnia 2005 Bułgaria, Rumunia

Traktat akcesyjny sensu stricto jest wspólny dla wszystkich państw przystępujących i składa się z preambuły i trzech artykułów.

Umowa stowarzyszeniowa jest umową międzynarodową, którą Wspólnoty mogą zawierać na podstawie art.310 TWE. Umowa taka wiąże Wspólnoty w całości, jeśli nic nie wynika z jej treści. Są one źródłem prawa wspólnotowego i mogą w konsekwencji być interpretowane przez ETS. Jeśli umowa ta przewiduje stworzenie organów kolegialnych składających się z przedstawicieli umawiających się stron, to uchwały tych organów są uważane za źródło prawa wspólnotowego.

Polska podpisała Układ Stowarzyszeniowy w 1991r. Była to umowa mieszana, która obowiązywała od 1 lutego 1994 do 1 maja 2004.

W 1993 RE ustaliła warunki jakie państwo musi spełnić aby stać się członkiem UE tzw. Kryteria kopenhaskie( pytanie 9)

37. Zasady ogólne jako źródło prawa wspólnotowego.

Zasady ogólne są to podstawowe reguły prawa leżące u podstaw systemu prawnego Wspólnot Europejskich. Mają one postać prawa sędziowskiego. Powstają i rozwijają się dzięki orzecznictwu ETS. Niektóre z nich są wprowadzone są do zasad prawa pisanego doprawa pierwotnego. Tylko art. 288 ust.2 TWE bezpośrednio odsyła do zasad ogólnych.

Zasady ogólne należy zaliczyć do prawa pierwotnego. Wywodzą się bowiem z systemów prawnych państw członkowskich. Stanowią fundament prawa wspólnotowego. Stały się źródłem prawa wspólnotowego wraz z wejściem w życie Traktatów.

ETS wywodzi zasady ogólne z tradycji prawnych wspólnych konstytucjom państw członkowskich oraz wiążących je umów międzynarodowych.

Treść każdej z zasad ogólnych ma charakter wspólnotowy. Jest określana przez cele WE. Owe zasady ogólne pozwoliły ETS uzupełnić luki w Traktacie w zakresie dotyczącym katalogu zasad o charakterze podstawowym, charakterystycznego dla współczesnego państwa praw. Do zasad ogólnych należy zaliczyć:

• zasadę poszanowania praw podstawowych

• zasadę proporcjonalności

• zasadę ochrony zaufania

• prawo do sądu

• zasadę nie działania prawa w wstecz

• prawo do wysłuchania

• zasadę efektywności

• odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego w stosunku do jednostek za szkody wyrządzone w wyniku naruszenia prawa wspólnotowego

38. Dyrektywa jako źródło prawa wspólnotowego.

Dyrektywa to akt prawny służący harmonizacji ustawodawstwa krajowego. Zgodnie z art. 249 TWE dyrektywa wiąże państwo, do którego jest skierowana w zakresie celów, jakie mają być osiągnięte, pozostawiając władzom państwowym swobodę wyboru metod i form ich realizacji. Dyrektywa jest pośrednią formą legislacji Wspólnot tzn. że tworzenie prawa odbywa się dwustopniowo. Pierwszy etap obejmuje ustalenie celów na poziomie wspólnotowym, przy pozostawieniu swobody państwom członkowskim swobody w ustaleniu środków i form jego osiągnięcia. Następnie w drugim etapie zawarty w treści dyrektywy cel poddany jest implementacji przez wydanie odpowiednich przepisów. Bezpośrednimi adresatami dyrektywy są tylko państwa członkowskie( może być adresowana do wszystkich państw lub tylko do kilku), a pośrednio do wszystkich ich organów uczestniczących w procesie tworzenia prawa. Dyrektywy są przyjmowane przez KE, RE samodzielnie lub przy współudziale PE

Dyrektywy przyjęte zgodnie z procedurą art. 251 TWE wchodzą w życie w terminie w nich wskazanym lub jego braku, 20-go dnia od publikacji w Dz. Urz. UE . Dyrektywy RUE i KE skierowane do wszystkich państw członkowskich są publikowane w DZ. Urz. UE, przypadku innych dyrektyw wystarczy ich notyfikacja adresatom i dopiero z tą chwilą wchodzą w życie. Od momentu wejścia w życie dyrektywy stają się częścią porządków prawnych obowiązujących w państwach członkowskich, a więc zaczynają bezpośrednio obowiązywać. Implementację dyrektywy i skutki jej nie implementowania omówię w pytaniach 41 i 42.

39. Umowa międzynarodowa jako źródło prawa wspólnotowego

Umowy zawierane międzynarodowe zawierane przez Wspólnoty wywołują skutki prawne w prawie wspólnotowym i są stosowane przez ETS, który uznał je z integralną część prawa wspólnotowego.

Umowy te można podzielić:

1. Umowy samodzielnie zawierane przez Wspólnoty z państwami z jednym lub kilkoma państwami trzecimi; umowy te zwierane są wówczas, gdy przedmiot umowy mieści się w całości w zakresie traktatowych kompetencji Wspólnot

2. Umowy mieszane zawierane przez Wspólnoty i państwa członkowskie, z jednej strony oraz przez państwa trzecie z drugiej strony; takie umowy są zawierane w przypadkach, gdy ich przedmiot mieści się częściowo w kompetencjach Wspólnot, a częściowo wchodzi kompetencje nadal należące do państw członkowskich( dla przyszłych prawników, którzy nie mają zdolności matematycznych i wciąż się zastanawiają jak to jest, że 2+2=4, oświadczam uprzejmie, że jak logicznie pomyślą to umowy mieszane odnoszą się do kompetencji konkurencyjnych)

Traktaty wymieniają tylko dwa rodzaje umów międzynarodowych: umowa handlowa art. 133 TWE i umowa stowarzyszeniowa art. 310 TWE, jednak nie oznacza , że tylko takie umowy międzynarodowe mogą być zawierane przez Wspólnoty o czym świadczy doktryna paralelizmu. Umowy międzynarodowe wiążą Wspólnoty w całości, jeśli nic nie wynika z jej treści. Są one źródłem prawa wspólnotowego i mogą w konsekwencji być interpretowane przez ETS( interpretacja jednak nie wiąże państw trzecich). Jeśli umowa międzynarodowa przewiduje stworzenie organów kolegialnych składających się z przedstawicieli umawiających się stron, to uchwały tych organów są uważane za źródło prawa wspólnotowego.

Tryb zwierania umów międzynarodowych określa art.300 TWE. W sytuacji gdy Wspólnoty zamierzają zgodnie traktatami zawrzeć umowę międzynarodową, KE udziela w tej sprawie zaleceń RUE, która z kolei upoważnia KE do rozpoczęcia i prowadzenia koniecznych negocjacji. Rada może udzielić KE wytycznych w toku prowadzonych negocjacji, o których Rada decyduje kwalifikowaną większością głosów. Rada wyznacza także specjalne komitety wspierające KE w negocjacjach. Ostateczną decyzję o zawarciu umowy wynegocjowanej przez KE podejmuje RUE działająca większością głosów na podstawie propozycji KE. Jednakże RUE działa jednomyślnie jeśli umowa zawierana jest w dziedzinie w której obowiązuje jednomyślność przy wydawaniu aktów prawa wewnętrznego. Jednomyślność zawsze jest wymagana przy zawieraniu umów stowarzyszeniowych.

Przed zawarciem umowy międzynarodowej możliwe jest na wniosek RUE, KE lub państwa członkowskiego zasięgnięcie opinii ETS co do zgodności planowanej umowy z przepisami. Jeśli opinia ETS jest negatywna musi nastąpić zmiana projektu negocjowanej umowy międzynarodowej w przeciwnym wypadku staje się ona nie ważna z samego prawa.

Umowy zawierane między państwami członkowskimi są źródłem prawa wspólnotowego natomiast między państwem członkowskim a państwem trzecim nie.

40. Rozporządzenie jako źródło prawa wspólnotowego

Rozporządzenie zgodnie z art. 249 TWE to akt prawny o zasięgu ogólnym, obowiązuje w całości i jest bezpośrednio stosowany we wszystkich państwach członkowskich. Mamy dwa rodzaje rozporządzeń podstawowe i wykonawcze. Te pierwsze są wydawane samodzielnie przez RUE samodzielnie lub przy współpracy z PE, drugie przez KE na podstawie upoważnienia od RUE. Rozporządzenia obowiązują we wszystkich państwach członkowskich. Oznacza to, że akty normatywne przyznają prawa lun nakładają obowiązki nie tylko państwom członkowskim i ich organów, ale również ich obywatelom i działającym na ich terytorium osobom prawnym. Rozporządzenie jest instrumentem ujednolicania prawa. Wchodzi w życie po opublikowaniu w DZ. Urz. UE w terminie wskazanym w treści rozporządzenia lub po 20 dniach od publikacji(nie potrzebna jest implementacja).

41. Implementacja dyrektywy

Państwa członkowskie mają z reguły 2 lata na implementację postanowień dyrektywy. W tym okresie państwa członkowskie mają obowiązek podjąć działania zmierzające do transpozycji dyrektywy w taki sposób że osiągnięty zostanie jej cel. Mamy dwa etapy implementacji, pierwszy to tzw. transpozycja a drugi to etap stosowania (wydawanie decyzji w indywidualnych przypadkach). Do momentu wprowadzenia dyrektywy obywatele i osoby prawne nie będą mogły korzystać w pełni z praw jakie im ona przyznaje. Należy wyraźnie wskazać, że prawidłowa i efektywna implementacja norm dyrektyw skutkuje koniecznością stosowania co do zasady krajowych norm implementujących dyrektywę. Od terminu implementacji sądy krajowe i podmioty administracji muszą stosować dyrektywę. Występują dwa rodzaje metod implementacji :

• dosłowny ( przepisanie dyrektywy do aktu prawa krajowego; odnosi się głównie do dyrektyw technicznych)

• dostosowujący(przepisy są zmodyfikowane tak, aby pasowały do prawa krajowego; odnosi się do dyrektyw ogólnych)

O środku implementacji decyduje materia regulacji, muszą to być przepisy powszechnie obowiązujące tak jak ustawa czy rozporządzenie.

W przypadku nie osiągnięcia lub niemożliwości osiągnięcia założonego rezultatu dyrektywy przez normy krajowe w wyznaczonym terminie, ETS przyjął, że można stosować normy samej dyrektywy, które w razie sprzeczności z normami implementującymi lub innymi normami krajowymi korzystają z przywileju pierwszeństwa

42. Skutki nieterminowej lub nieprawidłowej implementacji dyrektywy

1. Komisja Europejska lub państwo członkowskie może złożyć skargę do ETS na państwo członkowskie, które nie implementowało dyrektywę lub implementowało ją nieprawidłowo. Skarga ta odnosi się do naruszenia obowiązków traktatowych (art.226-228 TWE) i zasady solidarności ( art.10 TRz) . Wyrok ETS ma charakter deklaratoryjny, pozbawiony sankcji. Sankcja pojawia się w momencie gdy zostanie wniesiona powtórna skarga, wówczas ETS na podstawie art. 228 TWE stwierdza fakt naruszenia i nakłada grzywnę na państwo w wysokości ok. 15 tys. złotych za każdy jeden dzień od wydania pierwszego wyroku według art.226 TWE.

2. dyrektywa nabiera warunkowo bezpośredniej skuteczności, jeśli jej przepisy spełniają przesłanki bezpośredniej skuteczności są jasne, precyzyjne, kompletne i doskonałe pod względem prawnym oraz bezwarunkowe. Dotyczy to jednak jedynie stosowania dyrektywy w płaszczyźnie wertykalnej, czyli w relacjach pomiędzy jednostką a państwem. Postępowanie odbywa się przed sądami krajowymi(wyrok w sprawie Becker czy Dori)

3. stosuje się prowspólnotową wykładnie dyrektywy

4. następuje odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego. ETS określił następujące warunki, jakie musza być spełnione, aby państwo było zobowiązane do wypłaty odszkodowania:

1. nastąpiło naruszenie normy dyrektywy, która jest skierowana na przyznanie praw jednostce

2. treść tych praw można ustalić w sposób nie budzący wątpliwości(przesłanki bezpośredniej skuteczności)

3. występuje związek przyczynowo-skutkowy między nieterminową lub nieprawidłową implementującą dyrektywy a wyrządzoną szkodą.

Postępowanie odbywa się przed sądem krajowym(wyrok Frankovitch)

43. Bezpośrednia skuteczność Traktatów

Zasięg zasady bezpośredniego skutku w odniesieniu do przepisów traktatowych występuje zwłaszcza przypadku przepisów formułujących podstawowe swobody rynku wewnętrznego( patrz pytanie 32 i 35)

44.Bezposrednia skuteczność rozporządzeń

W przypadku rozporządzeń bezpośredni skutek nie budzi wątpliwości, ponieważ wynika on z art. 249 TWE, a potwierdził to również ETS. Rozporządzenie ma zatem bezpośredni skutek, nawet jeśli luka w jego treści lub brak środków na poziomie krajowym lub wspólnotowym, doktórach rozporządzenie odsyła, utrudnia jego praktyczne zastosowanie(patrz pytanie 32 i 40)

45. Bezpośrednia skuteczność umów międzynarodowych

Jest to bardzo dyskusyjna sprawa. W tym przypadku nie ma domniemania bezpośredniego skutku tych postanowień w państwach członkowskich. Jednak ETS w orzeczeniu w sprawie Kupferberg, powiedział, że postanowienia umów międzynarodowych również mogą wywoływać bezpośredni skutek. Przy ocenie czy taki skutek występuje, należy brać pod uwagę brzmienie samej umowy, jej naturę i kontekst oraz cele. ( Układ Stowarzyszeniowy Polski miał skutek bezpośredni)

46. Bezpośrednia skuteczność dyrektywy

Patrz pytanie 42 punkt 2

47. Pośrednia skuteczność dyrektywy(interpretacja prowspólnotowa)

Sądy i organy administracji państwa członkowskiego, które nie implementowało dyrektywę lub je implementowało nieprawidłowo zobowiązane są do prowspólnotowej interpretacji przepisów krajowych.

48. Decyzje jako źródło prawa wspólnotowego

Decyzja to akt indywidualny skierowany do konkretnego adresata ( państwa czy jednostki). Obowiązuje je w całości. Adresat w decyzji może być nazwany. Decyzja jest to instrument wykonawczej funkcji RUE i KE, którym posługują się one, udzielając instrukcji czy zezwolenia adresatowi decyzji. Decyzje podjęte przez PE i RUE ogłasza się w DZ. Urz. UE. Pozostałe decyzje SA notyfikowane stronom i nabierają mocy obowiązującej w wyniku notyfikacji. Z postanowień prawa pierwotnego nie wynika expressis verbis bezpośrednie obowiązywanie decyzji.. jednak jeśli decyzja jest we wszystkich częściach wiążąca Tomsi również wywiązywać bezpośredni skutek.

49. Zalecenia i opinie jako źródło prawa wspólnotowego

Oba te akty nie mają charakteru wiążącego, dlatego organy mogą je formułować zawsze, kiedy uważają to za stosowne. Organami właściwymi do ich wydawania są: PE wraz z RUE, KE, RUE.

Zalecenie dochodzi do skutku z inicjatywy własnej organu i sugeruje adresatowi dość autorytatywnie sposób zachowania. Opinia inspirowana jest działaniem innego Oranu i jest mniej stanowcza. Mimo, że ale zalecenia i decyzje nie maja charakteru wiążącego to sądy krajowe powinny uwzględniać zalecenia informujące o interpretacji przepisów wspólnotowych ETS, a organy państw członkowskich przy wykładni prawa krajowego.

50. Charakterystyka II filaru oraz aktów prawnych wydawanych jego organów

II filar został wprowadzony na podstawie TUE, zgodnie z art.2 tego artykułu ma on za zadanie potwierdzić tożsamość UE na arenie międzynarodowej. II filar dotyczy Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Cele WPZiB zostały określone w art.11 ust.1 TUE. Obejmują one:

• ochronę wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności UE

• umacnianie bezpieczeństwa UE we wszystkich formach

• utrzymanie pokoju i umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej, w tym dotyczącymi granic zewnętrznych

• popieranie współpracy międzynarodowej

• Rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego, także poszanowanie praw człowieka i podstawowych wartości

Realizacja celów II filaru jest uzależniona od poszanowania przez państwa członkowskie zasad współpracy, określonych w art.11 ust. 2 TUE. Zgodnie z nim państwa członkowskie:

• Popierają, aktywnie i bez zastrzeżeń, politykę zewnętrzną i bezpieczeństwa UE

• Działają zgodnie na rzecz umacniania i rozwijania wzajemnej solidarności politycznej

• Powstrzymują się od wszelkich działań, które byłyby sprzeczne z interesami UE lub mogłyby zaszkodzić jej skuteczności

Nad poszanowaniem tych zasad czuwa RUE.

Instrumenty prawne wydawane w II filarze nie mają pierwszeństwa stosowania przed prawem krajowym państw członkowskich. Katalog instrumentów prawnych II filaru został określone w art.12 TUE:

• określenie zasad oraz ogólnych wytycznych WPZiB

• decydowanie o wspólnych strategiach

• podejmowanie wspólnych działań

• przyjmowanie wspólnych stanowisk

• umacnianie regularnej współpracy miedzy państwami członkowskimi

• decyzje

W II filarze działają dwie kategorie organów :

1. instytucje wspólnotowe

• RE

• RUE

• COREPER

• Wysoki przedstawiciel ds. WPZiB

• KE

• PE

2. organy sui Genesis

• Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa

• Europejski Instytut Studiów nad Bezpieczeństwem

• Centrum Satelitarne UE

• Europejska Agencja Obrony

• Korespondenci europejscy

• Specjalni przedstawiciele

51. Charakterystyka III filaru i akty prawne wydawane w jego organach

III filar został wprowadzony przez TUE, zgodnie z art.29 ma on na celu zapewnić obywatelom UE wysoki poziom bezpieczeństwa osobistego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Cel ten jest osiągnięty przez zapobieganie i zwalczanie rasizmu, ksenofobii, przestępczości zorganizowanej lub innej, terroryzmu, handlu ludźmi itd. III filar dotyczy Współpracy Policyjnej i Sądowej w Sprawach Karnych. Instrumentami realizacji celów III filarów są:

• ściślejsza współpraca policji, organów celnych oraz innych właściwych organów państw członkowskich(Europol)

• ściślejsza współpraca organów sądowych oraz innych właściwych organów w państwach członkowskich(Eurojust)

• zbliżanie w miarę potrzeb norm prawa karnego w państwach członkowskich

Instrumenty prawne III filaru podobnie jak filaru II nie mają pierwszeństwa stosowania przed prawem krajowym państw członkowskich. Zgodnie z art.34 ust.2 TUE, RUE na wniosek państwa członkowskiego lub KE:

• przyjmuje wspólne stanowisko

• przyjmuje decyzje ramowe

• przyjmuje decyzje i środki niezbędne do wykonania decyzji

• sporządzą konwencje i przyjmuje środki wykonawcze do konwencji

Należy tu wspomnieć o Europejskim Nakazie Aresztowania jako decyzji ramowej WSiSW z dnia 13 czerwca 2002(w Polsce obowiązuje od 4 marca 2004). ENA ma na celu:

• przyspieszenie procedury aresztowania i osądzenia

• uprościć procedurę

• zniesienie zakazu wydawania własnych obywateli

• wprowadzenie gwarancji opartych na ochronie Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i podstawowych Wolności

W II filarze działają dwie kategorie organów :

1. instytucje wspólnotowe :

• RE

• RUE

• COREPER

• KE

• PE

• ETS

• organy sui genesis:

• Komitet Koordynacyjny

• Europejski Urząd Policyjny (Europol)

• Europejska Jednostka Współpracy Sądowej (EUrojust)

• Europejska Sieć Sądowa

52. Zasada subsydiarności w prawie europejskim

Zasada została wprowadzona do prawa wspólnotowego na mocy TUE. Jej celem jest bardziej precyzyjne rozgraniczenie kompetencji narodowych od kompetencji Wspólnoty. Zasada ta uregulowana w art.5 TWE, stanowi że Wspólnota działa w granicach kompetencji powierzonych jej przez Traktat oraz celów w nim wyznaczonych. W dziedzinach które nie należą do jej kompetencji wyłącznej, Wspólnota podejmuje działania zgodnie z zasadą subsydiarności, tylko wówczas i tylko w takim zakresie w jakim cele proponowanych działań nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary lub skutki proponowanych działań możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie wspólnotowym. Środki Wspólnoty są tylko wtedy uzasadnione, gdy są spełnione następujące warunki:

• Cele branych pod uwagę środków nie mogą być w sposób dostateczny osiągnięte za pomocą środków podejmowanych przez państwa członkowskie w ramach ich porządków konstytucyjnych

• Cele te mogą być lepiej zrealizowane w wyniku środków podejmowanych przez Wspólnoty

53. Zasada proporcjonalności w prawie europejskim

Zasada proporcjonalności odnosi się do ogólnych zasad i do zasadach podstawowych prawa wspólnotowego i tak naprawdę nie wiem o które profesorowi chodziło gdy formułował pytania egzaminacyjne. A więc będąc w rozterce opisze tą zasadę z dwóch punktów widzenia prawa wspólnotowego i sami sobie wybierzcie,

1. W odniesieniu do ogólnych zasad prawa wspólnotowego

Owa zasada wymaga, by krajowe i wspólnotowe władze nie ograniczały praw i wolności jednostek w stopniu większym niż niezbędnym do osiągnięcia zamierzonego celu. Zasada ta wyznacza granice działań organów Wspólnoty wykonujących kompetencje legislacyjne i administracyjne. Reguluje także zakres interwencji władz publicznych państw członkowskich. Test proporcjonalności polega na zbadaniu adekwatności środka krajowego oraz jego niezbędności. Test adekwatności sprowadza się do ustalenia czy wydane akty prawne lub podjęte działania nadają się do osiągnięcia zakładanego celu. Test niezbędności zwany także testem mniej restrykcyjnej alternatywy polega na rozstrzygnięciu kwestii czy nie ma innego równie skutecznego sposobu osiągnięcia tego samego rezultatu.

Zasada proporcjonalności wymaga by przepisy były konstruowane w taki sposób aby możliwe było uwzględnienie konkretnych okoliczności danej sprawy. Automatyczne stosowanie pewnych sankcji należy uznać za nieproporcjonalne.

2. W odniesieniu do zasad podstawowych prawa wspólnotowego

Zasada ta została określona w art.5 akapit 3 TWE, który stanowi Wspólnoty nie może wykraczać poza to co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatu. Zasada ta znajduje zastosowanie do działań WE podejmowanych w ramach kompetencji wyłącznych oraz tych działań w ramach kompetencji konkurencyjnych, które zgodnie z zasadą subsydiarności nie mogą być zrealizowane przez państwa członkowskie. Zasada proporcjonalności określa właściwy sposób działania Wspólnoty.

Zasada proporcjonalności może być również ujmowana szeroko w znaczeniu jakie zostało wypracowane w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości WE. Zgodnie z tym stanowiskiem zasada proporcjonalności polega na tym że akty państw członkowskich i Wspólnoty muszą być odpowiednie i konieczne do osiągnięcia celów których realizacja jest dopuszczalna przy pomocy danej regulacji.

54. Zasada niedyskryminacji

Zasada ta jest wyrażona w art.12 TWE jako ogólna zasada WE oraz w przepisach szczegółowych regulujących poszczególne swobody gospodarcze. Przepis art. 12 TWE przewiduje generalny zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową. Zakaz ten będący wyrazem zasady traktowania narodowego nakłada na państwo członkowskie obowiązek traktowania obywateli pochodzących z innych państw członkowskich w taki sposób jak własnych obywateli. Przepis ten zakazuje zarówno dyskryminacji bezpośredniej jak i pośredniej. Dyskryminacja bezpośrednia ma miejsce wtedy gdy przepis prawny w wyraźny sposób posługuje się kryterium pochodzenia, stawia obywateli innego państwa członkowskiego w gorszej sytuacji niż własnych. W przypadku dyskryminacji pośredniej przepis wprost nie różnicuje obywateli ale ze względu na okoliczności inne niż obywatelstwo.

Przepisy wspólnotowe nie zakazują dyskryminacji odwrotnej, która polega na tym że własnych obywateli traktuje się mniej korzystnie niż obywateli innego państwa członkowskiego.

55. Zasada efektywności

Zasada ta przewiduje obowiązek zapewnienia skutecznej ochrony uprawnieniom przyznanym podmiotom indywidualnym przez prawo wspólnotowe. Zobowiązanie do zapewnienia efektywności prawa wspólnotowego wiąże wszystkie organy państwa. Sądy są gwarantem realnego poszanowania prawa wspólnotowego w państwie członkowskim i zapewnienia temu prawu maksymalnej skuteczności. Prawo wspólnotowe rzadko zawiera przepisy o charakterze proceduralnym. Do dochodzenia roszczeń opartych na przepisach prawa wspólnotowego stosuje się prawo krajowe Z zasady efektywności wynikają między innymi:

• obowiązki sądów krajowych wynikające ze skuteczności ex tunc orzeczeń wstępnych

• zapewnienie odpowiednich sankcji z tytułu naruszenia przysługujących jednostkom na podstawie prawa wspólnotowego praw podmiotowych

• długość i bieg wszelkiego rodzaju terminów wpływających na dochodzenie roszczeń opartych na prawie wspólnotowym( powinny być takie same jak w przypadku dochodzenia podobnych roszczeń opartych naprawie krajowym)

56. Zasada solidarności

Zasada ta wyraża się w tym że państwa członkowskie mają obowiązek podejmowania wszelkich właściwych środków w celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z postanowień Traktatu lub z działań instytucji Wspólnoty(art. 10 TWE). Państwa członkowskie w ten sposób ułatwiają Wspólnocie wypełnianie jej zadań. Jednocześnie państwa członkowskie są zobowiązane do powstrzymania się od wszelkich działań, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów Traktatu. Zasada ta posiada zatem dwa aspekty - pozytywny i negatywny.

Obowiązki określone w art.10 TWE adresowane są nie tylko do państw członkowskich, ale również do organów wspólnotowych w stosunku do państw członkowskich. Do podstawowych obowiązków państw członkowskich należy:

• terminowa i prawidłowa implementacja dyrektyw

• zakaz tworzenia prawa sprzecznego z prawem wspólnotowym

• zapewnienie poszanowania podstawowych zasad prawa wspólnotowego

Natomiast organy wspólnotowe wobec państw członkowskich mają obowiązek wspierać je przy wykonywaniu prawa wspólnotowego czy informować o planowanych aktach prawnych i działaniach Wspólnoty.

57. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa za szkody wyrządzone naruszeniem prawa wspólnotowego.

Opisałam to już w pytaniu 42 i 47

58. Orzeczenie wstępne - pojęcie i przedmiot

Orzeczenie wstępne jest to orzeczenie ETS będące wynikiem zapytania sądu krajowego państwa członkowskiego dotyczące interpretacji lub ważności przepisów wspólnotowych, które ów sąd ma zastosować. Procedura art.234 TWE pozwala ETS na kontrolę ważności i interpretację aktów prawa wspólnotowego przyjętych przez RUE, KE, PE, TO lub EBC. Podobnie umowy międzynarodowe podpisane przez Wspólnotę, a także akty przyjęte przez organy stworzone na mocy tych umów mogą być przedmiotem orzeczenia wstępnego. Ważność aktów prawa wspólnotowego jest oceniana według tych samych zasad jak w przypadku skargi o stwierdzenie nieważności. ETS nie orzeka o zgodności przepisu krajowego z prawem wspólnotowym, a jedynie nadaje przepisom tego ostatniego znaczenie ogólne.

59. Orzeczenie wstępne - pojęcie sądu

Jedynie sądy państw członkowskich mogą występować do ETS z wnioskiem o wydanie orzeczenia wstępnego. ETS stosuje własną definicję sądu, zgodnie z nią sądem w rozumieniu art.234 TWE jest organ spełniający wymagania dotyczące: powołania na mocy ustawy, stałości, istnienia reguł postępowania kontradyktoryjnego analogicznych do tych które rządzą funkcjonowaniem sądów powszechnych, obligatoryjność jego jurysdykcji oraz stosowania przepisów prawa. Stwierdzenie iż dany organ krajowy jest sądem nie jest zależne od spełnienia wszystkich wskazanych wymagań. Stanowią one bowiem w większym stopniu zbiór wskazówek niż wyczerpującej definicję. ETS odmówił przyznania statusu sądu umownemu arbitrowi.

60. Orzeczenie wstępne - skutki temporalne

Interpretacja dokonana przez ETS towarzyszy aktowi wspólnotowemu od momentu kiedy ten zaczął obowiązywać i ma zastosowanie w stosunkach prawnych powstałych przed wydaniem orzeczenia wstępnego. W ten sposób przepis wobec którego stwierdzono nieważność jest uznany za nieważny ex tunc. Mimo czysto deklaratoryjnego charakteru, orzeczenie wstępne może prowadzić do poważnych zakłóceń w stosunkach prawnych powstałych w dobrej wierze i odległych w czasie. Z uwagi na to w pewnych przypadkach ETS zachowuje prawo ograniczeniu skutku swoich orzeczeń.

61. Orzeczenie wstępne - moc wiążąca

Wykładnia lub ocena ważności dokonana przez ETS jest obowiązująca dla sądu krajowego zadającego pytanie, także dla innych sądów krajowych, które dalej będą orzekać w przedmiocie tej sprawy w następstwie wniesienia środka odwoławczego. Oba sądy mogą ponownie skierować sprawę do ETS w celu uzyskania objaśnień wydanego orzeczenia bądź w celu przedłożenia nowych argumentów mogących doprowadzić do zmiany odpowiedzi.

Sądy orzekające w innych sprawach nie mogą przyjąć innej interpretacji przepisu wspólnotowego niż ta która wynika z orzeczenia ETS. Istnienie takiego orzeczenia wywiera również skutek w postaci zwolnienia z obowiązku wystąpienia o wydanie orzeczenia wstępnego sądów, od których orzeczeń nie przysługuje środek odwoławczy.

Orzeczenie wstępne ma deklaratoryjny charakter.

62.Orzeczenie wstępne w sprawie ważności aktu prawa wspólnotowego.

Odpowiedź na to pytanie zawarłam już w pytaniu 58 i 60

63. Skarga odszkodowawcza przeciwko Wspólnocie(skarga z tytułu

odpowiedzialności pozaumownej)

Artykuł 235 TWE powierza sądom wspólnotowym wyłączną kompetencję rozpoznania skarg dotyczących odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty. Jeżeli chodzi o warunki wniesienia takiej skargi wymienione przepis odsyła do art.288 TWE według którego Wspólnota zgodnie z ogólnymi zasadami wspólnymi dla porządków prawnych państwa członkowskich jest zobowiązana naprawić wszelkie szkody spowodowane przez instytucje lub ich funkcjonariuszy w ramach wykonywanych obowiązków.

Każda osoba fizyczna lub prawna lub każde państwo uważające się za poszkodowanego przez Wspólnotę, może wnieść skargę do SPI lub ETS, o ile nie można uzyskać naprawienia szkody przed sądami krajowymi.

Skarga powinna być skierowana przeciwko instytucjom wspólnotowym, które spowodowały szkodę. Należy ją wnieść w terminie 5 lat od wyrządzenia szkody. Termin ten jest znacznie dłuższy niż w przypadku skargi o stwierdzenie nieważności.

Wspólnota ponosi odpowiedzialność jedynie wówczas gdy zachodzi wystarczający związek przyczynowo pomiędzy szkodą i jej działaniem. Może być zatem zobowiązanie z tytułu odszkodowania, do wypłacenia subwencji, którą niesłusznie zniosła. ETS uznał że szkoda nie wynika bezpośrednio z działania instytucji wspólnotowej jeżeli poszkodowany przyczyniła się do jej powstania przez zaniedbanie. Trybunał dopuścił również możliwość przypisania instytucji wspólnotowej odpowiedzialność za szkodą w sytuacji gdy była on spowodowana przez działanie realizowane na poziomie krajowym. W konsekwencji jeżeli szkoda została spowodowana przez środek krajowy przyjęty zgodnie z opinią komisji można przyjąć, iż ta ostatnia za to ponosi odpowiedzialność. Jednakże odpowiedzialność ta zachodzi tylko wtedy, gdy opinia była wiążąca dla instytucji krajowej.

Aby szkoda mogła być naprawiona, musi być określona. Pojęcie szkody obejmuje również utracony zysk. ETZ i SPI rozpatrują z reguły jedynie kwestię samej odpowiedzialności, pozostawiając stronom ustalenie wysokości odszkodowania. Jedynie w przypadku braku porozumienia sądy wspólnotowe rozstrzygają same kwestie.

64.Możliwość wzruszenia wyroków SPI i ETS

Wyrok jest zawsze wydawany w imieniu całego ETS(SPI), niedopuszczalne są zdania odrębne. Sentencja wyroku wraz z uzasadnieniem publikowana jest w zbiorze orzeczeń - European Court Reports.

Wyroki ETS są ostateczne a tylko w wyjątkowych sytuacjach przysługuje od nich rewizja. Wniosek o rewizję można wnieść do ETS jedynie w związku z ujawnieniem okoliczności faktycznej, mogącej mieć decydujące znaczenie, która była nieznana w chwili wydania wyroku ani ETS ani stronie żądającej rewizji. Postępowanie rewizyjne wszczyna się na mocy orzeczenia ETS wyraźnie stwierdzające istnienie nowej okoliczności faktycznej uzasadniającej rewizję. Wniosku rewizyjnego nie można wnieść po upływie 3 miesięcy od daty powzięcia wiadomości o faktach przez wnoszonego wniosek, nie później jednak niż w terminie 10 lat od wydania wyroku.

Wyroki SPI nie są ostateczne i przysługuje od nich odwołanie do ETS. Odwołanie może zostać wniesione w ciągu 2 miesięcy od zawiadomienia o orzeczeniu , które rozstrzyga sprawę ostatecznie lub które rozstrzyga kwestie merytoryczne jedynie w części lub rozstrzyga kwestię proceduralną dotyczącą zarzutu braku kompetencji lub niedopuszczalności. Odwołanie może zostać wniesione przez każdą stronę, której wnioski uwzględnione w całości lub w części.

Odwołanie do ETS może dotyczyć tylko kwestii prawnych. Do jego podstaw zgodnie z art.58 Statutu ETS należą:

• Brak właściwości SPI

• Naruszenie procedury w postępowaniu przed SPI wpływające niekorzystnie na interesy wnoszącego odwołanie

• Naruszenie prawa wspólnotowego przez SPI

Jeżeli odwołanie jest zasadne ETS uchyla orzeczenie SPI. ETS może wtedy samodzielnie wydać ostateczne orzeczenie w sprawie lub skierować ją do ponownego rozpoznania przez SPI, który wówczas jest związany uchylającym orzeczeniem ETS co do kwestii prawnych.

65. znaczenie opinii prawnej rzecznika generalnego

Rzecznik generalny nie bierze bezpośrednio udziału w orzekaniu. Jego zadaniem jest przygotowanie w sposób całkowicie bezstronny i niezależny, opinii prawnej analizującej cały stan faktyczny i prawny danej sprawy. Opinia taka jest faktycznie propozycją rozstrzygnięcia sprawy przez Trybunał. Rzecznik generalny zawsze wydaje opinię we własnym imieniu, a sędziowie nie są nią związani. Opinie rzeczników generalnych przygotowane są z reguły na bardzo wysokim poziomie merytorycznym. Oprócz wnikliwego przedstawienia stanu faktycznego i prawnego danej sprawy zawierają analizę wcześniejszego orzecznictwa ETS, sądów krajowych i opinii doktryny.

66. Postępowanie w sprawie naruszenia przez państwo członkowskie

zobowiązań traktatowych

Skarga ta ma zapewnić przestrzeganie przez państwo członkowskie zobowiązań wynikających z przynależności do Wspólnoty. Skarga na naruszenie obowiązków traktatowych pozwala na sankcjonowanie naruszeń przepisów traktatowych, a także naruszeń prawa wtórnego, tj. rozporządzeń, dyrektyw, decyzji czy umów międzynarodowych zawartych przez Wspólnoty. Naruszenie może wynikać z działania państwa członkowskiego.

Naruszenie wynika z prostej i obiektywnej sprzeczności z prawem wspólnotowym. Okoliczności zewnętrzne towarzyszące naruszeniu nie mogą jej usunąć. Nie ma znaczenia czy naruszenie wynika z błędu popełnionego w dobrej wierze. Bez znaczenia pozostaje fakt iż inne państwa lub instytucje również nie wywiązały się ze swoich obowiązków. Państwa członkowskie nie mogą powołać się na przepisy lub praktyki krajowe w celu uzasadnienia naruszenia czy trudności gospodarcze lub społeczne.

Państwo członkowskie odpowiedzialne jest za naruszenie obowiązków traktatowych nie tylko w przypadku, gdy zachowanie stanowiące podstawę naruszenia pochodzi od jego rządu lub administracji. Można przypisać państwu odpowiedzialność działania podejmowane przez spółki prawa prywatnego, lub przez władze konstytucyjnie niezależne, jak parlament czy jednostki samorządu terytorialnego.

Skarga o naruszenie obowiązków traktatowych może być skierowane do ETS po zakończeniu fazy przedprocesowej, która pozwala na rozwiązanie sporu poprzez prezentację stanowisk w obecności stron. Procedura może być uruchomiona z inicjatywy Komisji lub państwa członkowskie.

Istnieją liczne źródła informacji pozwalających Komisji powziąć wiadomości przypuszczalnym naruszeniu. Jeżeli po wstępnym zbadaniu dokumentów sprawy Komisja dojdzie do wniosku, iż mogło mieć miejsce naruszenie wówczas domaga się wyjaśnień od zainteresowanego państwa. W większości przypadków takie nieformalne konsultacje komisji i państwa prowadzą do wyjaśnienia sprawy. W przeciwnym razie Komisja kieruje do państwa list wzywający do przedstawienia w rozsądnym terminie jego stanowiska w przedmiocie zarzucanych faktów. Jest to pierwsze formalne pismo w postępowaniu określane jako wezwanie do zastosowania się. Jeżeli odpowiedź na to pismo nie wyjaśnia w wystarczający sposób podejrzeń Komisji wówczas kieruje ona do państwa drugie pismo tzw. umotywowaną opinię. W piśmie tym Komisja wyjaśnia na czym polega zarzucane państwu naruszenie i wyznacza termin do jego usunięcia. Jeżeli termin wyznaczony w umotywowanej opinii upłynie bezskutecznie, tzn. państwo członkowskie nie usunie samo zarzucanego naruszenia, wówczas Komisja może skierować do ETS skargę o naruszenie obowiązków traktatowych.

W celu stwierdzenia naruszenia ETS bada stan faktyczny istniejący w chwili wygaśnięcia umotywowanej opinii. Bez znaczenia pozostaje fakt zaprzestania naruszeń przez państwo członkowskie w okresie pomiędzy wygaśnięciem umotywowanej opinii i wydaniem orzeczenia przez Trybunał.

Jeżeli ETS uzna zasadność skargi, wydaje wówczas orzeczenie stwierdzające naruszenie zobowiązań wynikających z traktatów i wzywając państwo do wyciągnięcia z niego konsekwencji. Orzeczenie ma jedynie charakter deklaratoryjny. Trybunał nie może w tym orzeczeniu unieważnić przepisów krajowych ani nałożyć na państwo obowiązku przyjęcia określonych regulacji. Deklaratoryjny charakter orzeczenia nie oznacza jednakże, iż jest ono pozbawione mocy prawnej. Orzeczenie jest wiążące nie tylko dla władz ustawodawczych i wykonawczych na których ciąży obowiązek unieważnienia zaskarżonego aktu. Nakłada ono również określone obowiązki na władze sądownicze skazanego państwa. Są one zobowiązane do natychmiastowego zaprzestania i naprawienia szkód wyrządzonych w wyniku jego obowiązywania.

W praktyce prawie wszystkie orzeczenia są wykonywane przez państwo członkowskie. Jednakże w wielu przypadkach następuje opóźnienie. TUE zmienił art.228 TWE przekazując Trybunałowi uprawnienia do skazania państwa członkowskiego na zapłacenie zryczałtowanej sumy lub grzywny, jeżeli nie podjęło ono w wyznaczonym terminie działań zmierzających do wykonania orzeczenia o naruszenie.

67. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności aktu prawa wspólnotowego

Skarga o unieważnienie ma na celu uchylenie aktu wydanego przez instytucję wspólnotową. Należy ją wnieść w terminie 2 miesięcy od daty publikacji kwestionowanego aktu lub zawiadomienia o nim powoda bądź od daty, kiedy ten ostatni powziął wiadomość.

Stanowi jeden ze środków gwarantujących ochronę prawną podmiotom indywidualnym, umożliwiając im pod pewnymi warunkami zaatakowania wyrządzających im szkodę aktów prawnych. Skarga ta pozwala również rozstrzygać spory dotyczące podziału kompetencji pomiędzy instytucjami wspólnotowymi lub pomiędzy nimi i państwami członkowskiemu.

Aktami podlegającymi zaskarżeniu według art.230 TWE są:

• akty przyjęte wspólnie przez PE i RUE

• akty samodzielnie przyjęte przez RUE, KE i EBC

• aktom przyjętym samodzielnie przez PE

• postanowienia wydane przez Radę Gubernatorów i Radę Administrującą EBI

• akty wydawane przez TO

Akty, które podlegają zaskarżeniu wywierają skutki prawne, modyfikując sytuację prawną określonego podmiotu, niezależnie od tego jaki podmiot wydał dany akt. Decydujące znaczenie posiada w tym zakresie jego treść i skutki jakie może wywierać.

ETS i SPI badają czy fakty na których jest zaskarżony akt są prawdziwe i zostały właściwie ocenione oraz czy powołane w uzasadnieniu motywy mogą uzasadniać jego przyjęcie, a także czy zachodzi adekwatność pomiędzy podmiotem aktu i powołanymi motywami. Jeżeli sąd uzna iż skarga jest uzasadniona wówczas unieważnia zaskarżony akt. Może on orzec o unieważnienie częściowe, gdy dotknięta nieważność część aktu wspólnotowego może być wyodrębniona z całości. Wyrok stwierdzający nieważność ma co do zasady skutek retroaktywny ponieważ unieważniony akt jest traktowany tak jakby nigdy nie istniał. Na instytucję która wydała unieważniony akt nakłada obowiązek przywrócenia zainteresowanym podmiotom sytuacji w jakiej byliby w razie braku tego aktu.

O podmiotach legitymowanych do wniesienia tej skargi wspomnę w pytaniach 69 i 70 a podstawach nieważności w pytaniu 68.

68. Podstawy nieważności

Do podstaw nieważności należy zaliczyć:

• brak kompetencji instytucji do wydania danego aktu

• naruszenie istotnego wymogu proceduralnego

• naruszenie norm traktatowych lun innych przepisów dotyczących ich stosowania

• treść zaskarżonego aktu jest nielegalna

• instytucja nadużyła swoją władzę

69.Podmioty uprzywilejowane w postępowaniu przed sądami wspólnotowymi

Podmiotami uprzywilejowanymi są: PE, RUE, KE i państwa członkowskie. Mogą wnieść skargę przeciwko każdemu aktowi prawnemu, niezależnie od tego czy ma on charakter generalny czy indywidualny i czy został do nich skierowany czy nie. Podmioty uprzywilejowane nie muszą wykazać interesu prawnego do wniesienia skargi. Państwo członkowskie może zaatakować akt wydany przez TUE, za którym głosował jego przedstawiciel.

70. Podmioty nieuprzywilejowane w postępowaniu przed sądami

wspólnotowymi

Podmiotami nieuprzywilejowanymi są osoby fizyczne i prawne, zgodnie z art.230 TWE mogą wnieść skargę o stwierdzenie nieważności jedynie tych decyzji, których są adresatami lub decyzji, które mimo iż mają formę rozporządzenia lub dyrektywy bądź są adresowane do innych podmiotów, dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie.

Konkretna osoba jest indywidualnie dotknięta przez dany akt, jeżeli dotyczy on w większym stopniu tej osoby niż innych podmiotów co wynika z jej sytuacji faktycznej.

71. Skarga na bezczynność - podstawy skargi i podmioty legitymowane do jej

wniesienia

Skarga na bezczynność przewidziana w art. 232 TWE ma na celu stwierdzenie nielegalności bezczynności RUE, KE lub PE. W razie uznania jej za zasadną, instytucja, przeciwko której została ona skierowana jest zobowiązana do podjęcia w rozsądnym terminie środków wskazanych przez ETS lub SPI. Skarga na bezczynność uzupełnia zatem skargę o stwierdzenie nieważności, ponieważ jest skierowane przeciwko niezgodnym z prawem zachowaniom instytucji wspólnotowych, które to zachowanie mogą przyjmować formę działania lub zaniechania.

Skarga na bezczynność może być wniesiona jedynie wtedy gdy powód uprzednio wezwał w sposób wyraźny instytucję wspólnotową do wydania określonego aktu, wskazując przy tym dokładnie jego treść i o ile instytucja ta nie zajęła stanowiska w terminie 2 miesięcy od wezwania. Powód ma możliwość wniesienia skargi w ciągu 2 miesięcy od chwili bezskutecznego upływu terminu na zajęcie stanowiska.

Podmioty legitymowane do wniesienia skargi opisałam w pytaniu 69 i 70

72. Unia Gospodarcza i Walutowa - charakterystyka ogólna

Podstawą prawną funkcjonowania UGiP. Są przepisy zawarte w TWE w brzmieniu ustalonym Traktatem z Maastricht. Ogólna definicja UGiP. Zawarta jest w art.14 TWE. Zgodnie z tą definicją realizacja UGiP. Obejmuje dwa obszary działań państwa członkowskich i Wspólnoty:

1. prowadzenie polityki gospodarczej opartej na ścisłej koordynacji polityk gospodarczych państw członkowskich na rynku wewnętrznym i określeniu wspólnych celów w zgodzie z zasadą gospodarki wolnorynkowej i wolnej konkurencji

2. nieodwołalne ustalenie kursów wymiany walut mające na celu wprowadzenie wspólnej waluty - euro , zdefiniowanie oraz prowadzenie jednolitej polityki walutowej i polityki kursów wymiany walut, których głównym celem jest utrzymanie stabilności cen oraz wspieranie polityki gospodarczej państw członkowskich , zgodnie z zasadą gospodarki wolnorynkowej i wolnej konkurencji.

Traktat z Maastricht określił ścisły harmonogram wprowadzenia UGiP.. Zgodnie z nim unia walutowa miała być wprowadzona w trzech etapach:

• pierwszy etap rozpoczął się 01.07.1990 a zakończył się 31.12.1993 zakończono budowę wspólnego rynku, a przede wszystkim zlikwidowano przeszkody w swobodnym przepływie kapitału

• drugi etap rozpoczął się 01.01.1994 i trwał do 31.12.1998 powołano Europejski Instytut Walutowy, nastąpiła kwalifikacja państwa członkowskich do udziału w ostatnim stadium realizacji Egip.

• trzeci etap rozpoczął się 01.01.1999 i trwał do 30.06.2002

- faza A trwała od 01.01.1999 do 31.12.2001 wprowadzono jednolitą walutę w obrocie bezgotówkowym

- faza B trwała od 01.01.2002 do 30.06.2002 wprowadzenie znaków pieniężnych denominowanych w euro, na państwa członkowskie nałożono obowiązek ich wycofania walut krajowych najpóźniej do 30.06.2002

- faza C rozpoczęła się 01.07.2002 i trwa nadal, od tego dnia w 12 państwach członkowskich uczestniczących w trzecim etapie UGiP funkcjonuje euro

RUE na podstawie wskaźników ekonomicznych i prawnych w składzie głów państw i szefów rządów dokonała kwalifikacji państw członkowskich do udziału w trzecim etapie UGiP. Owe wskaźniki nazywają się kryteriami konwergencji i są następujące:

• stabilność cenowa( inflacja nie może przekraczać więcej niż o 1,5% średniej ustalonej dla 3 państwa członkowskich o najniższym poziomie inflacji)

• stabilność walutowa

• stabilność stóp procentowych( w odniesieniu do średniej dla 3 państw członkowskich o najniższych długoterminowych stopach procentowych nie mogą być wyższe o więcej niż2%)

• deficyt budżetowy( stosunek rzeczywistego deficytu budżetowego do produktu krajowego brutto nie przekracza 3%)

• dług publiczny(stosunek długu publicznego i produktu krajowego brutto nie przekracza 60%)

Życzę powodzenia na egzaminie! Każdy go zdaje… no prawie każdy

---