Swobodny przepływ usług w świetle dyrektyw Unii Europejskiej
Streszczenie postanowień ogólnych
Dzień 31 grudnia 2002 został przyjęty przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej jako data gotowości do członkostwa Polski w strukturach Unii Europejskiej.
Strona polska akceptuje i wdroży wszelkie postanowienia w obszarze „Swobody świadczenia usług”. Polska wprowadzi zasady w tym obszarze do dna 31 grudnia 2002 roku , w pełni uznając i uwzględniając cele zawarte w artykułach 52 i 59 Traktatu ustanawiającego Unię Europejską, w szczególności regulujące niedyskryminacyjne zasady świadczenia usług.
Ze względu na szczególne warunki społeczne strona polska postuluje, aby do listy instytucji świadczących usługi w Unii zostały dodane polski instytucje: Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo - Kredytowe (SKOK) oraz Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). Polska wystąpiła o pięcioletni okres przejściowy ze względu na potrzebę posiadania określonego minimalnego poziomu funduszy własnych przez instytucje kredytowe. Chodzi tu o niski poziom funduszy własnych banków spółdzielczych. Okres ten miałby trwać do 31 grudnia 2007 roku. W związku z potrzebą dopasowania zasad naliczania funduszy własnych do zasad unijnych wystąpiono o roczny okres przejściowy.
Polska podejmie kroki zmierzające do wdrożenia powyższych ustaleń w obszarze „Swoboda świadczenia usług”. Powyższe ustalenia traktowane są jako deklaracja i będą wprowadzone w życie przed 31 grudnia 2002 roku. Polska zamierza harmonizować swoje prawo z prawem unijnym i dokonać jego pełnej implementacji jak najwcześniej i z zastrzeżeniem powyższych wyjątków, przed przewidywaną datą wejścia do Unii Europejskiej.
Uwagi szczegółowe
Komisja Europejska podzieliła stanowiska dotyczące swobodnego przepływu usług na następujące grupy tematyczne:
artykuły 52 i 59 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
bankowość
ubezpieczenia
rynek papierów wartościowych i usługi inwestycyjne
ochrona danych osobowych
prawo do zakładania przedsiębiorstw i swoboda świadczenia usług przez rzemieślników oraz w handlu i rolnictwie
agenci handlowi
usługi społeczeństwa informacyjnego
Artykuły 52 i 59 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
Przepisy polskiego prawa w odniesieniu do tych artykułów dotyczących przepływu usług i zakładania przedsiębiorstw nie zawierają wymogów posiadania polskiego obywatelstwa, miejsca zamieszkania oraz obowiązkowego członkostwa w organizacji zawodowej o których mowa w powyższych artykułach. Od tych reguł wyjątki stanowią:
ograniczenie dotyczące obowiązku posiadania polskiego obywatelstwa w zakresie:
usług bankowych
usług ochrony osób i mienia
wszelkiego rodzaju gier i zakładów wzajemnych
działalności sportowych spółek akcyjnych
zawodu tłumacza przysięgłego
ograniczenia dotyczące miejsca zamieszkania w zakresie:
usług transportu wodociągami
usług świadczonych przez pośredników ubezpieczeniowych
Ponadto występowało w prawie polskim ograniczenie dla przedsiębiorców zagranicznych odnośnie do wymaganej formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółek akcyjnych i z ograniczoną odpowiedzialnością. Ograniczenie to zostało zniesione w roku 2000 po wejściu ustawy o prawie działalności gospodarczej.
Polska w pełni uznała i zaakceptowała cele, którym mają służyć artykuły 52 i 59 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, a w szczególności zasady regulujące swobodę przepływu usług.
Bankowość
Przepisy prawa polskiego w obszarze bankowości nie zawierają ograniczeń dotyczących wymogu obywatelstwa, miejsca zamieszkania, obowiązkowego członkostwa w organizacji związkowej, o których mówią artykuły 52 i 59 Traktatu. Wyjątek stanowi obowiązek posiadania obywatelstwa polskiego przez powierników i ich zastępców zawarty w art. 27 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych, który zostanie zniesiony z końcem roku 2002.
Szczegółowe przepisy unijne dotyczące usług bankowych zawierają:
podejmowanie i prowadzenie działalności bankowej
fundusze własne instytucji kredytowych
współczynnik wypłacalności dla instytucji kredytowych
adekwatność kapitałowa instytucji kredytowych
koncentracja kredytów bankowych i innych wierzytelności
saldowanie należności i zobowiązań
rachunkowość bankowa
skonsolidowany nadzór bankowy
system gwarantowania depozytów bankowych
Ubezpieczenia
Przepisy prawa polskiego w obszarze ubezpieczeń nie zawierają ograniczeń dotyczących wymogu obywatelstwa, miejsca zamieszkania, obowiązkowego członkostwa w organizacji związkowej, o których mówią artykuły 52 i 59 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
Regulacje ogólne
Prawo europejskie postanowieniami artykułów 55, 56 i 66 Traktatu umożliwia ograniczenie możliwości podejmowania działalności gospodarczej związanej z wykonywaniem władzy publicznej oraz w ramach ochrony zdrowia, porządku i bezpieczeństwa publicznego. Na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej Minister Finansów może odmówić wydania zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej gdy zagrożony jest interes państwa. Powyższy zapis zostanie zniesiony w nowej ustawie do końca roku 2002. Kwestie koordynacji ustaw, rozporządzeń i przepisów dotyczących koasekuracji w ramach Wspólnoty reguluje dyrektywa Rady 78/473/EWG wprowadzając zasady ujednolicające rynek koasekuracji, które powinny być zastosowane przez państwa członkowskie. Wprowadza też prawo do ubezpieczenia ryzyka przez zakład ubezpieczeniowy pochodzący z kraju Wspólnoty, nawet jeśli nie ma on oddziału w kraju w którym ryzyko jest zlokalizowane. Polskie prawo nie posiada jakichkolwiek zapisów dotyczących koasekuracji. Zostaną one wprowadzone w nowej ustawie. Zagadnienia rachunkowości i sprawozdawczości zakładów ubezpieczeniowych reguluje dyrektywa Rady 91/674/EWG. Zakazuje ona dyskontowania rezerw techniczno - ubezpieczeniowych w ubezpieczeniach innych niż na życie. Polscy ubezpieczyciele dyskontują je obecnie na zasadzie powszechnej praktyki. Odpowiedni zapis znajdzie miejsce w nowej ustawie.
Prawo europejskie postanowieniem Rady wprowadza swobodę świadczenia usług ubezpieczeniowych w ramach Unii Europejskiej. Na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej zagraniczny zakład ubezpieczeń może prowadzić działalność w Polsce na zasadzie wzajemności.
Ubezpieczenia komunikacyjne OC obejmują według postanowień Rady całe terytorium Wspólnoty i nie podlegają każdorazowo kontrolom granicznym. Polskie prawo nie posiada takich regulacji. Zostaną one umieszczone w nowej ustawie.
Regulacje prawa unijnego w sferze ubezpieczeń dotyczą:
pośredników ubezpieczeniowych
nadzoru ubezpieczeniowego
transgranicznego świadczenia usług
ubezpieczeń komunikacyjnych
Rynek papierów wartościowych i usług inwestycyjnych
Przepisy prawa polskiego w tym obszarze nie zawierają ograniczeń dotyczących wymogu obywatelstwa, miejsca zamieszkania, obowiązkowego członkostwa w organizacji związkowej, o których mówią artykuły 52 i 59 Traktatu.
W kwestii obrotu papierami wartościowymi ulegną zmianie przepisy dotyczące:
dopuszczenia papierów wartościowych do publicznego obrotu i notowań na giełdzie
obowiązków informacyjnych spółek notowanych na giełdzie
nabywania i zbywania znacznych pakietów akcji
wykorzystania informacji poufnych
W przypadku usług inwestycyjnych zmienią się przepisy dotyczące:
funkcjonowania funduszy inwestycyjnych
funkcjonowania domów maklerskich
funduszu gwarancyjnego
Ochrona danych osobowych
Przepisy prawa polskiego w obszarze ochrony danych osobowych nie zawierają ograniczeń dotyczących wymogu obywatelstwa, miejsca zamieszkania, obowiązkowego członkostwa w organizacji związkowej, o których mówią artykuły 52 i 59 Traktatu.
Polska ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku jest w dużej mierze zgodna z dyrektywami Unii Europejskiej. Kwestie, w których prawo polskie nie jest zgodne to:
definicja pojęcia „dane osobowe”
brak zasady odnoszącej się do automatyzacji decyzji indywidualnych
kontroli wstępnej przetwarzania danych osobowych
Obecnie trwają prace nad nowelizacją ustawy w kierunku doprecyzowania pojęć w celu wykluczenia wątpliwości interpretacyjnych.
Swoboda zakładania przedsiębiorstw i świadczenia usług oraz w handlu i rolnictwie
Podstawowe zmiany w tym obszarze dotyczyć będą:
podejmowania i prowadzenia działalności pośrednictwa handlowego, drobnej wytwórczości i rzemiosła
podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej w rolnictwie
podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej w obszarze produkcji żywności i napojów
podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego
podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie przemysłu filmowego
podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie hotelarstwa, gastronomii oraz usług turystycznych, transportowych i magazynowania
podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie usług komunalnych
podejmowania i prowadzenia działalności w obszarze leśnictwa
podejmowania i prowadzenia działalności w obszarze górnictwa i kopalnictwa
podejmowanie i prowadzenie działalności w obszarze usług nie objętych innymi dyrektywami
Prowadzenie działalności przez agentów handlowych
Zasady prowadzenia działalności przez agentów handlowych reguluje dyrektywa 86/653/EWG. W Polsce reguluje je Kodeks Cywilny. Różnice polegają na większej szczegółowości dyrektyw europejskich. Polska wdroży postanowienia przed końcem 2002 roku przy zmianie Kodeksu Cywilnego.
Usługi społeczeństwa informacyjnego
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nakazuje państwom stowarzyszonym wprowadzenie przepisów zakazujących projektowania, adaptowania, produkcji i sprzedaży urządzeń nielegalnych, służących do nielegalnego dostępu do autoryzowanych, płatnych usług i oprogramowania.
W Polsce dyrektywy są zawarte częściowo w rozporządzeniach Ministerstwa Łączności, a pełne wdrożenie nastąpi do końca roku 2002 wraz ze zmianą ustawy.