Kompendium Fizyka, 65-80, 22.6 Prawo Gaussa dla pola magnetycznego.


26. Optyka geometryczna.

26.1 Fale wietlne. Czstotliwo fal wietlnych. Bezwzgldny wspóczynnik zaamania.

26.1.1 Fale wietlne.

Wysya je kade ciao wiecce, którego energii jest dostatecznie dua, aby nasze oko mogo je zaobserwowa.

podczerwie;

widmo widzialne (0x01 graphic
);

nadfiolet;

W orodkach jednorodnych fale wietlne rozchodz si prostoliniowo.

Oznaczenia

 - dugo fali.

26.1.2 Czstotliwo.

Czstotliwo : 0x01 graphic

Oznaczenia

 - dugo fali; C - prdko wiata;  - czstotliwo.

26.1.3 Bezwzgldny wspóczynnik zaamania.

Dla wiata stosujemy bezwzgldny wspóczynnik zaamania : 0x01 graphic

Oznaczenia

n - bezwzgldny wspóczynnik zaamania; C - prdko wiata; V - prdko wiata w danym orodku.

26.2 Zasada Fermata.

wiato biegnie w taki sposób, e czas przebycia danej drogi jest najkrótszy

26.3 Zwierciada.

Zwierciado - idealnie gadka powierzchnia odbijajca promienie wietlne. Zwierciada paski odbijaj promienie selektywnie (dwa róne promienie równolege po odbiciu nadal s równolege), wszystkie inne rozpraszaj. Przy odbiciach prawo odbicia jest zachowane (kt odbicia = kt padania).

W zwierciadach paskich otrzymujemy obraz pozorny, prosty, tej samej wielkoci co przedmiot. Aby w caoci przejrze si w zwierciadle paskim, jego wysoko musi by równa conajmniej poowie przedmiotu.

Zwierciada kuliste to cz wypolerowanej sfery. Jeeli jest to cz wewntrzna, to zwierciado nazywamy wklse, a jak zewntrzna - to wypuke :

0x01 graphic
W poowie drogi pomidzy wierzchokiem a rodkiem krzywizny znajduje si ognisko zwierciada (F). Odlego midzy ogniskiem a wierzchokiem to ogniskowa (f).

26.4 Powikszenie.

Jest to stosunek wysokoci obrazu do wysokoci przedmiotu : 0x01 graphic

Oznaczenia

p - powikszenie; h' - wysoko obrazu; h - wysoko przedmiotu; Y - odlego obrazu od wierzchoka zwierciada; X - odlego przedmiotu od wierzchoka zwierciada.

26.5 Równanie zwierciada.

Równanie zwierciada : 0x01 graphic

Oznaczenia

Y - odlego obrazu od wierzchoka zwierciada; X - odlego przedmiotu od wierzchoka zwierciada; R - promie krzywizny zwierciada (odlego wierzchoek-rodek zwierciada); f - ogniskowa zwierciada (zob.pkt.26.3).

26.6 Prawo Snelliusa.

0x01 graphic

Prawo Snelliusa : 0x01 graphic

n1(2) - bezwzgldny wspóczynnik zaamania pierwszego (drugiego) orodka (zob.pkt.26.1.3);

26.7 Cakowite wewntrzne odbicie.

0x01 graphic

Gdy kt  " 90o (90o - kt graniczny), to nastpi cakowite wewntrzne odbicie. Warunkiem tego jest równie to, e orodek, w którym wiato si rozchodzi jest gstszy od orodka, od którego si odbija.

Zjawisko to jest wykorzystane m. in. w wiatowodach.


26.8 Soczewki.

Soczewka jest to ciao przezroczyste ograniczone z conajmniej jednej strony powierzchni sferyczn.

dwuwypuke;

dwuwklse;

paskowypuke;

paskowklse

Oznaczenia soczewek na rysunku :

0x01 graphic

Ogniskowa - odlego midzy ogniskiem a rodkiem soczewki.

Akomodacja - przystosowanie ukadu optycznego do obserwowania przedmiotu z bliska lub z daleka.

26.9 Równanie soczewki.

Równanie soczewki : 0x01 graphic

Oznaczenia

Y - odlego obrazu od rodka soczewki; X - odlego przedmiotu od rodka soczewki; f - ogniskowa soczewki.

26.10 Zdolno skupiajca soczewek.

Zdolno skupiajca jest to odwrotno ogniskowej :

0x01 graphic
0x01 graphic

Aberacja sferyczna - rozmyte ognisko (wada duych soczewek). Z tego powodu uywa si ukadów soczewek. Soczewki musz by sklejone klejem o bezwzgldnym wspóczynniku zaamania soczewki. Sumowanie dioptrii : 0x01 graphic
, 0x01 graphic
.

Oznaczenia

D - zdolno skupiajca soczewek; f - ogniskowa soczewki (zob.pkt.26.8); nS(O) - bezwzgldny wspóczynnik zaamania soczewki (otoczenia);

r1,r2 - promienie krzywizn soczewki (dla soczewki paskowklsej lub paskowypukej jeden z promieni = ")

26.11 Pryzmat. Przejcie wiata monochromatycznego i biaego przez pryzmat.

Pryzmat jest to ciao przezroczyste ograniczone z dwóch stron dwiema powierzchniami równolegymi i dwiema powierzchniami przycinajcymi si pod pewnym ktem, zwanym ktem amicym pryzmatu.

0x01 graphic

Oznaczenia

 - kt amicy pryzmatu.

26.11.1 Przejcie wiata monochromatycznego przez pryzmat.

wiatem monochromatycznym nazywamy wiato o jednej czstotliwoci.

0x01 graphic

Jak wida, wiato zaamuje si 2 razy.

Kt odchylenia : 0x01 graphic

Oznaczenia

 - kt amicy pryzmatu; n- bezwzgldny wspóczynnik zaamania pryzmatu;  - kt odchylenia.

26.11.2 Przejcie wiata biaego przez pryzmat.

0x01 graphic

wiato po przejciu przez pryzmat rozszczepia si na barwy skadowe. Dla kadej dugoci fali inny jest kt zaamania. Najwikszy jest on dla barwy fioletowej, a najmniejszy dla barwy czerwonej. Im wiksza dugo fali (mniejsza czstotliwo), tym wspóczynnik zaamania jest mniejszy. Wszystkie skadowe : czerwona, pomaraczowa, óta, zielona, niebieska, fioletowa, tworz widmo wiata biaego (widmo cige).

Oznaczenia

 - kt amicy pryzmatu; cz(f) - kt odchylenia barwy czerwonej (fioletowej).

26.12 Oko jako ukad optyczny.

Akomodacja - przystosowanie ukadu optycznego do obserwowania przedmiotu z bliska lub z daleka.

Na siatkówce s dwa rodzaje komórek : prciki (odpowiadaj za widzenie w ogóle) i czopki (odpowiadaj za barwy). Najwicej czopków jest na osi oka (tzw. plamka óta). S trzy rodzaje czopków, kady czuy na inn barw : czerwon, zielon i ót. Wraenie rónych barw jest spowodowane niejednakowym pobudzeniem receptorów.

Bezwzgldne wspóczynniki zaamania :

Rogówka

n=1,376

Soczewka

n=1,395

ciako wodniste

n=1,336

ciako szkliste

n=1,336

Obraz otrzymany na siatkówce jest rzeczywisty, pomniejszony, odwrócony.

daltonizm - nie rozrónianie barw, czciowy, gdy uszkodzony jest jeden lub dwa rodzaje czopków.

nadwzroczno (dalekowidzenie) - frakcja ukadu jest za saba w stosunku do dugoci gaki ocznej. Do korekcji uywamy soczewek skupiajcych.

krótkowzroczno - frakcja ukadu jest za silna w stosunku do dugoci gaki ocznej. T wad wyrównujemy soczewkami rozpraszajcymi.

astygmatyzm - niejednokrotne zaamanie si promieni wietlnych w paszczynie pionowej i poziomej. Korekcja poprzez soczewki cylindryczne.

Oznaczenia

n- bezwzgldny wspóczynnik zaamania.

26.13 Interferencja fal wietlnych - dowiadczenie Younga. Warunek wzmocnienia dla wiata.

26.13.1 Interferencja fal wietlnych - dowiadczenie Younga.

Dowiadczenie Younga :

0x01 graphic

Young przepuci biae wiato przez siatk dyfrakcyjn.

Na ekranie otrzyma prki interferencyjne :

0x01 graphic

„Tcza” to wzmocnienie, a nie owietlona na przestrze pomidzy prkami to wygaszenie. Najmniej ugina si fala fioletowa, a najbardziej czerwona - odwrotnie ni w pryzmacie.

26.13.2 Warunek wzmocnienia dla wiata.

0x01 graphic
Warunek wzmocnienia dla wiata : 0x01 graphic

Oznaczenia

n- bezwzgldny wspóczynnik zaamania siatki dyfrakcyjnej; d - odlego midzy szczelinami siatki dyfrakcyjnej;  - dugo fali.

26.14 Powikszenie lupy.

Powikszenie : 0x01 graphic

Oznaczenia

d - odlego dobrego widzenia (d " 25 cm); f - ogniskowa soczewki (zob.pkt.26.8); P - powikszenie.

26.15 Rodzaje lup.

Rodzaje lup :