Zestaw 3
1. Przedstawić addytywne współdziałanie genów. Podać przykład
Addytywne współdziałanie genów czyli, gdy efekt działania tych genów sumuje się, ale nie wykazują dominacji (jeżeli są allelami) ani epistazy (gdy nie są alleliczne), np. u człowieka warunkujące zabarwienie skóry, wzrost, inteligencję; u zbóż natężenie barwy ziarniaków; wielkość jaj u kur
2. Co oznacza termin "płeć heterogametyczna". Które płcie są
heterogametyczne w poszczególnych typach determinacji płci?
Płeć heterogametyczna - u gatunków rozdzielnopłciowych - płeć, której osobniki produkują dwa rodzaje gamet - zawierające chromosom X oraz gamety pozbawione tego chromosomu, zawierające ewentualnie chromosom Y.
Typy determinacji płci:
1. Typ Lygeus: samiec - XY heterogametyczny
2. Typ Protenor: samiec - XO heterogametyczny
3. Typ Abraxas: samica - XY heterogametyczna
4. Typ Fumea: samica - XO heterogametyczna
3. Jakie znaczenie dla praktyki rolniczej ma zjawisko transgresji?
Transgresja - przekraczanie typów rodzicielskich przez niektóre osobniki potomne. To częste zjawisko dziedziczenia cech ilościowych. Występuje ona wtedy, gdy krzyżują się 2 formy z jakąś cechą ilościową wykształconą w jednakowym stopniu. W potomstwie krzyżówki u części organizmów cecha ta wyraża się znacznie silniej niż u rodziców.
Umożliwia wyodrębnienie danej cechy bądź jej zniwelowanie, poprzez rozmnażanie osobników transgresyjnych ujemnych - w celu zmniejszenia lub dodatnich - w celu zwiększenia danej cech. Czyli krzyżując osobniki wyprzedzających fenotypowo rodziców możemy uzyskać lepsze np. plony, co ma duże znaczenie w rolnictwie.
4. Dlaczego istnieje teza, że duplikacje miały duże znaczenie dla
ewolucji żywych organizmów Ziemi?
Duplikacje odgrywa ważną rolę w procesie ewolucji, ponieważ istnienie dwóch kopii tego samego genu umożliwia jednej z nich gromadzenie mutacji i w ostateczności przekształcenie się w nowy zmieniony gen, podczas gdy druga kopia zachowuje dotychczasowe funkcje, które są potrzebne do przetrwania gatunku w danych warunkach. Duplikacja prowadzi do powstania określonej liczby kopii genu, co umożliwia zróżnicowanie się genu w nowym lub nawet kilku nowych kierunkach, przy zachowaniu pierwotnych funkcji pełnionych przez gen podlegający duplikacji.
5. Jaką rolę w regulacji funkcji genu odgrywa represor?
Białko tzw. represor rozpoznaje przestrzenne sekwencje zasad operatora i przyłącza się do niego blokując miejsce dla polimerazy RNA i wstrzymuje transkrypcje genów strukturalnych i synteza enzymów jest wstrzymana - brak transkrypcji . tak jest przy braku laktozy.
7. Przedstawić zjawisko epistazy genów recesywnych. Podać przykłady.
Epistaza genów recesywnych - homozygota recesywna epistatycznego genu warunkuje daną cechę niezależnie od postaci drugiego geny np. u cebuli barwą łusek warunkują geny C (epistatyczny) i R. Jeżeli roślina jest homozygotą recesywną względem genu c, barwa łusek będzie biała, niezależnie od postaci genu R. Jednak obecność jednego allelu dominującego C pozwala wytworzyć barwne łuski, a allele genu R określają tę barwę: RR lub Rr - barwa czerwona, rr - barwa żółta.
8. Czym różni się dziedziczenie cech jakościowych od dziedziczenia cech
ilościowych?
Cechy ilościowe dziedziczą się w sposób prosty (oczywiście w pojęciu mendlowskim) i ich rozpisanie w postaci tzw. krzyżówki nie stanowi większego problemu.
Dziedziczenie cech ilościowych jest o wiele bardziej skomplikowane od dziedziczenia cech jakościowych, gdyż na dziedziczenie tych cech, a co za tym idzie efekt eksterierowy, wpływ ma większa ilość genów (poligeniczność). Cechy te pojedynczo podlegają prawom Mendla, lecz w sumie podlegają skomplikowanym korelacjom. Dodatkowo cechy warunkowane genami kumulatywnymi podlegają wpływom środowiska.
9. Jak powstały i dlaczego mają duże znaczenie dla praktyki rolniczej
autopoliploidy?
Poliploidalność można wywoływać poprzez zahamowanie podziałów mitotycznych w początkowej fazie, gdy namnożony jest już materiał genetyczny ale nie rozdzielony jest jeszcze do komórek potomnych.
Pierwsza hodowla poliploidalna powstała w 1937 roku przy zastosowaniu kolchicyny, jako środka zatrzymującego podziały mitotyczne. Pierwsze hodowle zakładane były w celu otrzymania nowych odmian roślin. Jednak okazuje się , że zdwojona liczba chromosomów nie powoduje wiele zmian w fenotypie rośliny. Roślina poliploidalna nie różni się za wiele od innych diploidalnych przedstawicieli tego samego gatunku.
Autopoliploidy często są jest wykorzystywane dla zwiększania atrakcyjności produktów (np. większe komórki poprawiają strukturę owoców i warzyw takich jak truskawki, jabłka czy ziemniaki). Sterylność triploidów jest przydatna przy produkcji owoców beznasiennych (np. beznasienne ogórki są mniej gorzkie). Poliploidyzacja prowadzi do stabilizacji genomów (może eliminować skrajne genotypy).