POLSKI 2, 1. Wyja˙nij genez˙ nazwy i ramy czasowe epoki.


1. Wyjaśnij genezę nazwy i ramy czasowe epoki.

Poprzednia epoka wywodziła swą nazwę od klejnotu , ich następcy

wzieli nazwę od światła. I taka była filozofia nowej epoki:oświecenia

,rozumu,samoświadomości myślicieli, którzy zarzucali ciemnotę i

zacofanie poprzednikom. Nazywano oświecenie także wiekiem rozumu

i wiekiem filozofów. Termin oświecenie powstał w Niemczech. Nowy

prąd szybko ogarnął Anglię Francję a wkrótce całą Europę.Oświecenie

w Europie trwało od końca XVII wieku aż do początkówromantyzmu

czyli do wieku XIX .W polsce od połowy XVIIdo 1822r

2. Dlaczego oświecenie określa się mianem epoki rozumu

Ponieważ znamiennym i istotnym pojęciem był racjonalizm to znaczy

wiara w rozum, w to że jest on najistotniejszą cechą i siłą człowieka,

Racjonaliści odwoływali się często do twierdzenia Kartezjusza „myślę

więc jestem”.Ów filozof jedyną pewność tego świata upatrywał właśnie

w myśleniu człowieka. W dobie oświecenia zmalał religijny wymiar ludz-

kiego istnienia, natomiast nastąpił rozwój nauk przyrodniczych ,matmyfiz

3.Jakie okoliczności historyczne określiły nową epokę w Europie

Były to czasy kiedy dominację w Europie jako potężna monarch stanowiła

Francja i jej władca Ludwik XIV.Dwór się bawił a ludność buntowała się

przeciw niemu. Później nastąpiła Rewolucja Francuska, zburzenie Bastylli

i ścięcie głów pary królewskiej.Dopiero po fali terroru i krwawej rzezi nastą-

pił dyrektoriat Napoleona.Wydarzenia tej miary miały wpływ na całą Europe

która była świadkiem wzrostu potęgi,bogactwa i biedy az w końcu upadku Fr.

4.Wymień i wyjaśij podstawowe pojęcia określające charakter oświecenia

Krytycyzm-buł podstawą myślicieli nowej epoki wobec tradycyjnych instytu-

cji politycznych i religijnych, takich jak Kościół, władza monarsza.Zostały po-

ddane krytyce stare ideały, w ih miejsce wstąpił ideał nowy - czyli wiedza

Racjonalizm-wywodzi się od Kartezjusza i eksponuje rolę rozumu w docho-

dzeniu do prawdy i wiedzy .Najistotniejszą cechą i siłą człowieka wg, tej konc-

epcji jest rozum a przesądy,zabobony trzeba odrzucić

Empiryzm-pogląd uznający doświadczenie za jedyny sposób poznawania św-

iata.Nic co nie jest sprawdzone eksperymentalnie nie jest prawdą.Emiryzm stał

się źródłem rozwoju nouk przyrodniczych i zachwiania nauk religijnych,Stąd

powstały nowe pogłady w kwestiach religii deizm,ateizm,sensualizm.

5. Jakie trzy nurty zapanowały w literaturze oświecenia.

Klasycyzm -Racjonalizm jako podstawowy punkt ideologii. Sztuka ma realizo-

wać prawdęi piękno .Twórcy nawiązują do antyku i starożytnych ideałów .Obo-

wiązuje jedność czasu,miejsca iluzji,jednolitość stylu(N.Boileau Wolter , D.Defoe

Sentymentalizm-Ośrodkiem nurtu jest uczucie,wrażliwość,serce,natura. Ojcem

sentym. jest Jan Jakub Rousseau. Empiryzm i sensualizm są metodami poznania

świata. Sentymentaliśći tworzą sielankę i powieść sentymentalną (Laurence Stern.)

Rokoko- Najważniejszą kategorią stylu jest piękno.Utwory rokoko są ulotne,lekkie

wdzięczne i eleganckie (precyzyjne w formie).Opowiadano o flircie, namiętnościach

miłości zmysłowej (Charles de Lacios, Beumarchais )

6.Wymień nazwiska filozofów oświeceniowych

Kartezjusz, Wolter, John Locke, Monteskiusz, Rousseau, Diderot, Dawid Hume

Immanuel Kant

7.Wymień przedstawicieli oświecenia europejskiego i ich dzieła

Francja- Wolter - Kandyd, D.Diderot - Kubuś Fatalista i jego pan, Monteskiusz -

O duchu praw, d'Alembert - redaktor encyklopedii, Rousseau - Nowa Heloiza

Anglia- D.Defoe - Robinson Crusoe, J.Swift - Podróże Guliwetra, J.Fielding -

Tom Jones, L.Sterne - Podróże Sentymentalne
Niemcy- J.W. Goethe - Faust , F.Schiller - Zbójcy

Polska- I.Krasicki A.Naruszewicz F.Zabłocki F.Bohomolec J.U.Niemcewicz

8.Co możesz powiedzieć o dziele i sylwetce twórczej Woltera

Wolter zajmuje W filozofii i literaturze francuskiej czołowe miejsce. Jest typowym

reprezentantem epoki, wybitną, intelektualną jednostką, głosi swobodę przekonań

racjonalizm, potrzebę dąrzenia do szczęścia i dobrobytu.Dzieło filozoficzne Woltera

to„Listy z Anglii” i Traktat o tolerancji , poza tym pisał szereg powiastek filozoficzn.

m.in. Kandyd ,tragedie,poematy(Dziewica Orleańska) Słownik filozoficzny, Listy

filozoficzne

9.Jakie ważne wydarzenia historyczne określają oświecenie w Polsce

Punkt wyjścia polskiego oświecenia to lata 40 XVIII w. zakończenie zaś lata 20 XIX

I faza wczesna - do 1764 r. -czasy saskie

Upadek gospodarczy kraju zniszczonego wojnami,epoka anarchii i upadku oświaty

II faza 1764 S.A.Poniatowski zostaje królem.Rozpoczyna się epoka stanisławowska

III faza 1797 po rozbiorach kraju pojawiły się pierwsze próby i starania o odbudo-

wę państwowośći .Lata następne w całej Europie zdominowała epoka Napoleona

10.Jakie prądy literackie zdominowały polskie oświecenie

Klasycyzm- prąd najważniejszy,najbardziej nośny znaczeniowo i zgodny z filozofi-

czną ideologią epoki.Klasycyzm polskiego oświecenia tworzy literaturę zaangażow-

aną w sprawy kraju, przypisuje poezji cele użytkowe, wraca do ideałów starożytnych

Np. modne gatunki tego nurtu to bajka, satyra,komedia poemat heroikomiczny.Mo-

dne też są klasyczne ideały : jasność,harmonia,prostota,kunszt języka. Reprezenanci

I.Krasicki A.Naruszewicz, F.Zabłocki, F.Bohomolec, J.U.Niemcewicz

Sentymentalizm- ten nurt jest bardziej uczuciowy, nastawiony na wnętrze człowieka

na jego indywidualizm niż na cele publiczne i polityczne.Literatura ma ukazywać

wewnętrzne życie człowieka, kształtować więzy międzyludzkie, ukazywać jakie kon-

flikty i napięcia przeżywa człowiek, gdy odszedł od natury w stronę cywilizacji. Gat-

unki typowe dla nurtu to sielanka, wiersze i powieść sentymentalna. Reprezenanci:

Franciszek Karpiński, D Kniaźin, F.S.Jezierski, W.Bogusławski, J.Jasiński.

Rokoko- styl który traktujemy jako późną fazę baroku, jest teź wstępną fazą oświe-

cenia.Dotyczy to raczej sztuki użytkowej(porcelana meble),architektury,silny jest

w malarstwie.W literaturze wyraża się w ulotnych, lekkich utworach dworskich .

Podstawową wartością wg. tego stylu jest piękno. Obcowanie człowieka ze sztuką

ma być nie nauką jak w kłasycyzmie, nie jak w sentymentalizmie, lecz po prostu

przyjemnością. Reprezenanci: S.Trembecki, I.Potocki, F.K.Węgierski

11.Podaj przykład i omów cechy komedii obyczjowej.

Przykładem jest „ Fircyk w zalotach ” F.Zabłockiego Rzecz ddzieje się na sarmac-

kiej prowincji, a ostrze satyry uderza w obyczje w owym dworkupanujące .Ośrod-

kiem akcji jestschematyczny chwyt: łowca posagów, zupełnie zrujnowany,usiłuje

zdobyć młodą wdówkę.Początkowo absolutnie interesowny, napotykając na opór

, zdawało się łatwego łupu, zaczyna odczuwać prawdziwe uczucie, wreszcie gorącą

miłość.Finał - nie Fircyk łapie w sidła posag, lecz cnota łowi w sidła Fircyka.Pou-

czenie z tej komedii wypływa: dla zalotników i dla kobiet, dla mężów i dla żon. A

dlatego, że rzecz krąży wkoło intrygi miłosnej, ukazuje obyczaje bez wplątywania

tematu polityki - komedia, zresztą na wzór Moliera jest komedią obyczjową

12.Czym jest bajka jako gatunek - omów kompozycję bajek I.Krasickego

Załorzenia twórczości Krasickiego,tak pasujące do bajek to: jasność, prostota

precyzja, dydaktyzm. Bajka to utwór krótki, posiadający fabułkę zwykle wiersz-

owany i co najważniejsze zawierający praktyczne pouczenie,sąd moralny,pointę

która wynika z przytoczenia przykładu, sytuacji ilustrującej myśl.Bajki dzielą się

na narracyjne i epigramatyczne. I.Krasicki używa obu form.Często jego baki op-

arte są na kontraście np.siła-słabość dobro-zło mądrość-głupota.Z reguły są para

boliczne czyli przedstawiony obrazek jest tylko pretekstem do wywnioskowania

morału. Bajki te zawierają uniwersalne prawdy , są skrótowe i zwięzłe. Całościo-

wo prezentują autorską wizję świata w którym panuje siła i przebiegłość, a głup-

otawygrywa z mądrością, Autor nie zgadza się z takim światem - wydźwięk

bajek można określić jako sceptycyzm i krytycyzm autora.

13. Świat baje I.Krasickiego. Jakie wady ludzkie krytykuje poeta

Szczur i kot - napiętnowanie pychy i zarozumialstwa

Ptaszki w klatce - tęsknota za wolnością

Filozof - „ jak trwoga to do Boga ” chwiejność poglądów człowieka

Jagnię i wilcy - prawo siły zwycięża słabego, którego nic nie chroni

Dewotka - fałsz źle pojętej wiary

Malarze - opłacalność obłudy i pochlebstwa, a nie prawdy i szczerości.

14.Omów satyrę „ Do Króla Jakiego środka użył tu poeta

W pierwszej chwili wydaje się że jest naganą skierowaną do króla Stanisława

Augusta. Ale okazuje się że poeta użuł przewrotnego sposobu, aby ukazać wrogów

i krytyków króla. Mówiąc to co mówi, reprezentant sejmowych krzykaczy, kryty-

kuje przede wszystkimwłasne wady, ciasnotę poglądów,gadulstwo,bezmyślność

wieczną skłonność do wytykania cudzych wad.a zatem używa tu Krasicki ironii

Satyra jeat natomiast monologiem skierowanym do króla, wziętym w cudzysłów

co znaczy że wypowiedź - monolog nie pochodzi od samego poety

15.Na czym polego kompozycja poematu heroikomicznego.Podaj przykłady

Istota tego gatunku wynika z samej nazwy, jest to poemat „hero” i „komiczny”

czyli takie literackie małżeństwo poematu heroicznego i komicznego.Cały sens

tego typu utworu opiera się na sprzeczności między patetycznym, wzniosłym

stylem narracji, charakterystycznymdla eposu, opiewającego wzniosłe czyny, a

błachą komiczną treścią.Inaczej mówiąc są to „wielkim głosem opisane sprawy

komiczne”.Najlepszy przykład to żab z myszami opisana stylem homeryckim

eposu - czyli starożytna Batrachomiomachia. I.Krasicki napisał trzy poematy her-

oikomiczne Myszeida, Monachomachia, Antymonochomatia

16.Na czym polega wartość twórczości I.Krasickiego

I.Krasicki uważany jest za najważniejszego twórcę oświecenia i jeszcze więcej za

wzór i przykład umysłu oświeconego. Na osobowość człowieka oświeconego skła-

da się wiele cnót: wykształcenie, erudycja, inteligencja, talent, dar wymowy, błysk-

otliwość słowa, pewna postawa wobec świata: krytyka jego wad, ale nie pozbawio-

na dowcipu, ironiczna, cięta, ale elegancka. Poprzeglądzie twórczości Krasickiego

rozumiemy, że to wszystko autor baje i satyr realizyje w swoim życiu. Nawet fakt

że był smakoszem, znawcą sztuki, wielbicielem kwiatów pasuje do portretu wysu-

blimowanego twórcy oświecenia. A jego twórczość zadziwia po dziś dzień bo jest

bardzo różnorodna. Od krótkiej bajki po powieść taki wybór świadczy o wszechst-

tronności uzdolnień



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1518-pozytywizm ramy czasowe epoki i hasła pozytywizmu polskiego i europejskiego, czytam i wiem, szk
1295 odrodzenie w europie wprowadzenie w epokę ważne wydarzenia pojęcia światopogląd ramy czasowe ep
Ramy czasowe polskiego pozytywizmu charakterystyka trzech okresw epoki, Filologia Polska, Pozytywizm
Ramy czasowe i nazwa epoki dwudziestolecie międzywojenne
Lektury i Ramy Czasowe
Granice czasowe epoki oświecenia w Polsce, oświecenie(3)
Ramy czasowe i periodyzacja
ŚREDNIOWIECZE RAMY CZASOWE
RÓŻNE NAZWY EPOKI MŁODEJ POLSKI I ICH UZASADNIENIE, młoda polska
Czasownik forma dokonana i niedokonana, Scenariusze j. polski Gimnazjum, Gimnazjum Klasa I
03 renesans, polski epoki
Język Polski epoki literackie gramatyka
Przez epoki-esencja, Materiały szkolne, Język polski
Starożytność - mitologia, !!! Materiały edukacyjne, Matura z polskiego - epoki literackie
czasownik c.d., semestr II, kultura języka polskiego

więcej podobnych podstron