plik


ÿþ 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 1 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI W rozdziale 5 wyprowadzili[my równanie równowagi statycznej dla ciaBa analizowanego metod elementów skoDczonych. Równanie to mo|na równie| zinterpretowa jako równanie ruchu ciaBa, zapisane w pewnej chwili t przy pominiciu sit bezwBadno[ci. Prawa strona tego równania mo|e bowiem zale|e od czasu i mo|e by ustalona dla tej chwili. Przemieszczenia ukBadu zale|e bd wówczas tak|e od czasu. Dla wikszo[ci przypadków, w których zachodzi potrzeba uwzgldnienia obci- |eD zmiennych w czasie, konieczne jest uwzgldnienie siB bezwBadno[ci w równaniach równowagi. Otrzymujemy wówczas problem dynamiczny. Poni|ej sformuBujemy problem dynamiki ciaB spr|ystych, dyskretyzowanych elementami skoDczonymi. Wykorzystujc zasad d'Alamberta, w równaniu równowagi statycznej uwzgldnia si siBy bezwBadno[ci jako cz[ siB masowych. Je|eli przyspieszenia elementów bd aproksymowane w ten sam sposób co przemieszczenia elementów, wówczas wektor siB zewntrznych mo|emy zmodyfikowa do postaci T & RB = Ne [ feb - Áe Ned& dVe ], " e +" (9.1) e gdzie w wektorze siB masowych f nie uwzgldniono siB bezwBadno[ci. Wektor de jest wektorem przyspie- szeD punktów wzBowych elementu e, za[ Áe jest gsto[ci masy elementu. Równanie równowagi dyna- micznej zapiszemy zatem w postaci & (9.2) Md& + Kd = R, gdzie R i d s wektorami zale|nymi od czasu. Macierz mas M ma posta: T M = " e +"Á Ne NedVe , (9.3) e V Macierz M w postaci (9.3) nosi nazw macierzy konsystentnej (z macierz sztywno[ci K, ponie- wa| dla obu macierzy przyjto te same funkcje ksztaBtu). Zauwa|my, |e tak sformuBowana macierz mas elementu jest w ogólno[ci macierz peBn. W obliczeniach konstrukcji in|ynierskich stosuje si czsto uproszczon posta macierzy mas, tzw. macierz niekonsystentn, któr otrzymuje si z modelu dyna- micznego w postaci mas skoncentrowanych w wzBach elementów. Istotnym uproszczeniem tego podej- [cia jest fakt, |e otrzymywane niekonsystentne macierze mas maj struktur diagonaln, co znakomicie upraszcza rozwizanie równania ruchu. ZakBadajc, |e p jest staBe, mo|na konsystentn macierz mas dla elementu belkowego obliczy, korzystajc z zale|no[ci (9.3): 1 22L 54 -13L îø ùø ïø L 4L2 13L - 3L2 úø ÁL T ïø úø m = Ndx = (9.31) +"ÁN ïø úø 420 sym. 156 - 22L 0 ïø 4L2 úø ðø ûø Macierz niekonsystentn otrzyma mo|na przyjmujc, |e masa belki skupiona jest po poBowie w jej wzBach. Otrzymujemy wtedy: Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 2 1 0 0 0 îø ùø ïø úø L2 /12 0 0 ÁL ïø úø m = (9.32) ïø úø 2 sym. 1 0 ïø L2 /12úø ðø ûø Powrómy jednak do równania ruchu. W konstrukcjach rzeczywistych w czasie drgaD nastpuje rozpraszanie (dysypacja) energii. Zjawisko to uwzgldnia si w równaniu ruchu przez wprowadzenie siB zale|nych od prdko[ci ruchu, tzw. siB tBumienia. Uwzgldniajc te siBy ponownie w wektorze siB maso- wych, otrzymujemy T & & RB = Ne [ feb - Áe Ned& -ºeNed]dVe, " e +" (9.4) e gdzie de oznacza wektor prdko[ci wzBów elementu e, a wspóBczynnik K tBumienie. Równanie równowagi dynamicznej, uwzgldniajce efekt tBumienia, zapiszemy teraz w postaci: & & (9.5) Md& + Cd + Kd = R, gdzie C jest macierz tBumienia ukBadu. Macierz t mo|na zapisa formalnie w postaci: T C = Ne NedVe. " e +"º (9.6) e V Macierz tBumienia przyjmowana jest zazwyczaj w postaci tzw. tBumienia proporcjonalnego: C = ±1M +±2K, (9.7) gdzie wspóBczynniki ±1 i ±2 s wyznaczane na podstawie udziaBu poszczególnych postaci drgaD wBa- snych. Zauwa|my analogi równania (9.5) do znanego nam z kursu mechaniki technicznej równania ru- chu o jednym stopniu swobody (mx ' + ex + kx = r). Je|eli równanie (9.5) ma opisywa okre[lony problem brzegowo-pocztkowy, to nale|y je oczywi[cie rozpatrywa z warunkami pocztkowymi: d(t0) = d (9.8) Z matematycznego punktu widzenia macierzowe równanie (9.5) reprezentuje ukBad n sprz|onych ze sob liniowych równaD ró|niczkowych zwyczajnych rzdu drugiego ze staBymi wspóBczynnikami. Rozwi- zanie tego ukBadu (tzn. znalezienie n funkcji-skBadowych wektora uogólnionych przemieszczeD ukBadu) otrzyma mo|na stosujc standardowe podej[cie rozwizywania równaD ró|niczkowych ze staBymi wspóB- czynnikami. Rozwizanie to mo|na stosunkowo Batwo otrzyma, gdy liczba równaD jest maBa, tzn. gdy ma- my do czynienia z niewielk liczb stopni swobody. W zagadnieniach in|ynierskich wymiary macierzy, wy- stpujcych w równaniu (9.5) s jednak du|e (czsto wiksze od 1000). Dlatego te| celowe jest stosowanie takich metod rozwizania, które wykorzystywaByby pewne cechy tych macierzy (ich symetri, pasmowo[), pozwalajc jednocze[nie na uproszczenie rozwizania. Metody rozwizywania ukBadu równaD ró|niczkowych o postaci (9.5) mo|na podzieli na dwie zasad- nicze grupy: metody caBkowania bezpo[redniego i metod superpozycji modalnej. Jak poka|emy ni|ej obie te metody s sobie bliskie, a wybór jednej z nich zale|e bdzie od ich numerycznej efektywno[ci. Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 3 9.1 Zagadnienia wBasne w dynamice konstrukcji Rozpatrzmy obecnie problem tzw. drgaD wBasnych ukBadu bez tBumienia, opisany nastpujcym ukBa- dem równaD: & (9.9) Md& + Kd = 0, ZaBó|my rozwizanie ukBadu równaD (9.9) w postaci: d(t) = Æ sin(t - t0), (9.10) gdzie macierz $ skBada si z n wektorów zwanych postaciami drgaD wBasnych, a É jest czsto[ci drgaD wBasnych (w jednostkach: rad/s). Podstawiajc powy|sze do równania (9.9), otrzymujemy: 2 ( K -É M )Æ = 0, (9.11) lub 2 KÆ = É MÆ (9.12) Równanie (9.11) lub (9.12) definiuje tzw. uogólniony problem wBasny. Równanie to ma n rozwizaD rzeczywi- stych w postaci par: warto[ wBasna-wektor wBasny: (É12 ,$1) (É22 ,$2) ...(Én2 ,$n), gdzie przez $i oznaczo- no-ty wektor wBasny, tj. i-t kolumn macierzy $ Omówimy teraz podstawowe wBasno[ci warto[ci i wektorów wBasnych, wystpujcych w równaniu (9.11), które okaza si mog przydatne przy ich poszukiwaniu. 1. Ka|da z warto[ci wBasnych i ka|dy wektor wBasny speBnia równanie (9.11) lub (9.12): KÆi = Éi2MÆi . (9.13) Równanie to jest speBnione równie| przez wektor ±$i (± jest staB ró|n od zera), poniewa| K(±Æi ) = Éi2M(±Æi ) (9.14) Mówimy zatem, |e wektor wBasny jest zdefiniowany tylko przez jego kierunek w n-wymiarowej przestrzeni. Wymaga si ponadto, by byB speBniony warunek ÆiT MÆi = 1 (9.15) Warunek ten ogranicza dBugo[ wektora $i. Zale|no[ (9.15) oznacza speBnienie tzw. warunku M- ortonormalno[ci wektorów wBasnych, bowiem zachodzi T ÆiMÆ = ´ij , (9.16) j gdzie ´ij jest symbolem Kroneckera (przyjmuje warto[1, gdy i=j, i równ zeru w pozostaBych przypad- kach). Warunek (9.16) wynika bezpo[rednio z ortogonalno[ci wektorów wBasnych standardowego proble- mu wBasnego. Zauwa|my, |e przemna|ajc lewostronnie równanie (9.13) przez wektor $jT., otrzymujemy T T Æ KÆi = Éi2µ MÆi = Éi2´ij , (9.17) j j Równanie to obrazuje kolejn wBasno[ wektorów wBasnych problemu (9.11), a mianowicie ich K- ortogonalno[. Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 4 2. Wa|n cech warto[ci wBasnych problemu (9.11) jest to, |e s one pierwiastkami równania charaktery- stycznego 2 2 p(É ) = det( K -É M ) (9.18) bowiem jednorodne równanie (9.11) ma niezerowe rozwizanie tylko wtedy, gdy det( K -Éi2M ) = 0 (9.19) Je|eli macierz (K  Éi2·M) rozBo|ymy na dolny i górny trójkt wedBug rozkBadu Choleskiego, to n det( K -Éi2M ) = det( LT L ) = , (9.20) "lii i-1 co prowadzi do warunku 1ii.. = 0, tzn. n 2 p(É ) = = 0 (9.21) "lii i-1 3. Warto[ci wBasne s rzeczywiste. ZaBó|my, |e $i i Éi2. s warto[ciami zespolonymi, a $i oraz Éi-2 s z nimi sprz|one. Mo|emy zapisa KÆi = Éi2MÆi , (9.22) i przemna|ajc lewostronnie przez $i-T mamy: Æi-T Kµi = Éi2Æi-T MÆi , (9.23) Podstawiajc do (9.22) rozwizanie spr|one i obliczajc transpozycj tego równania, otrzymujemy: Æi-T K = Éi2Æi-T M , (9.24) Nastpnie przemna|ajc lewostronnie przez $i, mamy: Æi-T KÆi = Éi2Æi-T MÆi , (9.25) Poniewa| lewe strony równaD (9.23) i (9.25) s sobie równe, wic otrzymujemy (Éi-2 -Éi2 )Æi-T MÆi = 0, (9.26) czyli: Éi-2 = Éi2 (9.27) wobec czego warto[ci wBasne Éi-2, Éi2 musz by rzeczywiste. Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 5 9.2. Transformacja uogólnionego problemu wBasnego do postaci standar- dowej Wikszo[ problemów mechaniki, których rozwizanie sprowadza si do rozwizania problemu wBasnego, prowadzi do standardowego problemu wBasnego lub mo|e by do niego zredukowana. W tym miejscu chcemy pokaza, jak ten proces mo|na przeprowadzi w przypadku równaD dynamiki. Za- znaczmy, |e wymaganie to nie jest tylko formalne, ale prowadzi do stosowania znacznie efektywniejszych algorytmów rozwizywania problemu, ni| ma to miejsce w przypadku rozwizywania uogólnionego pro- blemu wBasnego. Innymi sBowy problem standardowy rozwizuje si Batwiej i szybciej. Okazuje si ponad- to, |e wBasno[ci warto[ci wBasnych i wektorów wBasnych problemu standardowego zachowuj sw wa|- no[ w problemie uogólnionym, co ma istotne znaczenie z punktu widzenia mechanicznej interpretacji wy- ników. Biorc pod uwag efektywno[ stosowanych technik obliczeniowych, bdziemy starali si zacho- wa wa|n cech macierzy wystpujcych w równaniu równowagi typu (9.11), a mianowicie ich symetri. D|y bdziemy do tego, by powstaBy problem wBasny byB symetryczny. ZaBó|my, |e macierz mas M jest dodatnio okre[lona. NiespeBnienie tego zaBo|enia wymaga prze- prowadzenia statycznej kondensacji tych stopni swobody, które odpowiadaj zerowym warto[ciom wBa- snym (porównaj rozdz. 5). Równanie K·$ = É2M$ mo|emy przetransformowa do innej postaci przez dekompozycj macierzy M : (9.28) M = LLT , gdzie macierz L jest dolnym trójktem otrzymanym w procesie dekompozycji Choleskiego macierzy M. Podstawiajc powy|sze do równania (9.11) otrzymujemy: 2 KÆ = É LLTÆ , (9.29) Przemna|ajc obie strony przez L-1 i definiujc wektor ~ (9.30) Æ = LTÆ , otrzymujemy ~~ ~ 2 (9.31) KÆ = É Æ , gdzie ~ (9.32) K = L-1KL-T , Zauwa|my, |e macierz K jest macierz symetryczn. Je|eli macierz M jest zle uwarunkowana (co prowa- dzi mo|e do niedokBadnej jej dekompozycji), wówczas mo|emy rozBo|y macierz sztywno[ci K na ma- cierze trójktne. Przepisujc równanie (9.11) w postaci 1 MÆ = KÆ , (9.33) 2 É otrzymamy podobnie jak wy|ej 1 MÆ = Æ , (9.34) 2 É gdzie ~ (9.35) M = L-1ML-T , (9.36) K = LT L, Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 6 ~ (9.37) Æ = LTÆ , Zwrómy uwag na pewne cechy przedstawionych wy|ej transformacji. W przypadku, gdy ma- cierz M jest diagonalna to macierz K ma t sam szeroko[ póBpasma co macierz K. Gdy macierz mas M nie jest diagonalna (czyli jest konsystentna), macierz K jest w ogólno[ci macierz peBn, co prowadzi do du|ego nakBadu pracy przy wykonywaniu transformacji. W drugim przypadku Batwo zauwa|y, |e po- niewa| macierz K jest zawsze pasmowa, macierz M jest zawsze macierz peBn i transformacja jest nieefektywna (wymagana jest du|a liczba operacji). Podkre[lmy jeszcze, |e efektywno[ algorytmu rozwizywania równania (9.11) jest bardzo istotna we wszystkich niemal zagadnieniach dynamiki kon- strukcji, w ka|dej bowiem metodzie caBkowania równania (9.5) konieczna jest znajomo[ czsto[ci ko- Bowych i postaci drgaD analizowanego ukBadu. 9.3 Metody caBkowania równaD ruchu Powrómy ponownie do równania macierzowego (9.5). Równanie to, jak ju| powiedzieli[my, jest równaniem ró|niczkowym drugiego rzdu ze staBymi wspóBczynnikami. Do rozwizania tego równania mo|na stosowa standardowe podej[cie, jednak ze wzgldu na pewne wBasno[ci macierzy M, C, K w analizie ruchu ciaBa dyskretyzowanego elementami skoDczonymi stosuje si zasadniczo dwie grupy metod: metody caBkowania bezpo[redniego i metod superpozycji modalnej. Poni|ej omówimy obie te grupy. 9.3.1 Metody caBkowania bezpo[redniego W metodach bezpo[redniego caBkowania równanie ruchu w postaci (9.5) jest caBkowane krok po kroku. Termin "caBkowanie bezpo[rednie" oznacza, |e równanie to nie jest przeksztaBcane do innej po- staci (w odró|nieniu od metody superpozycji modalnej). Istot metody caBkowania bezpo[redniego jest zaBo|enie, |e równanie ruchu (9.5) ma by speBnione w wybranych chwilach t, a nie w caBym przedziale caBkowania oraz zaBo|enie o charakterze zmienno[ci przemieszczeD, prdko[ci i przyspieszeD pomi- dzy tymi chwilami. ZaBó|my zatem, |e w chwili t=0 s znane przemieszczenia d0, prdko[ci d0 i przyspieszenia d0  ukBadu opisanego równaniem (9.5). Rozpatrywany przedziaB czasowy (0,T) dzielimy na n równych przedziaBów, w których poszukujemy tych wielko[ci, czyli dla chwili 0, "t, 2"t, .... t, t+"t, .... T. Zbudu- jemy algorytm, który pozwoli obliczy poszukiwane wielko[ci w nastpnych krokach, wykorzystujc rozwizanie z poprzedniego kroku. W ten sposób otrzymamy rozwizania we wszystkich rozpatrywa- nych chwilach z przedziaBu (0,T). Opisane wy|ej podej[cie zilustrujemy jedn z metod caBkowania bezpo[redniego, a mianowicie tzw. metod ró|nic centralnych. Metoda ta nale|y do jednej z najbar- dziej efektywnych metod tej grupy. W metodzie tej zakBada si zmienno[ w czasie wektora przyspie- szeD w postaci 1 & d& = ( dt-"t - 2dt + dt+"t ), (9.38) t 2 "t a wektor prdko[ci w postaci 1 & d = ( -dt-"t + dt+"t ), (9.39) 2"t Rozwizanie równania (9.5) dla chwili t+"t otrzymamy rozpatrujc stan równowagi dynamicznej w chwili t: Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 7 & & Md& + Cdt + Kdt = Rt (9.40) t Podstawiajc wyra|enia na operatory ró|nicowe (9.38) i (9.39) do (9.40), otrzymujemy: 1 1 ( dt-"t - 2dt + dt+"t )M + ( dt-"t + dt+"t )C + Kdt = Rt , (9.41) 2 "t 2"t lub 1 1 2 1 1 ( M + C )dt-"t = Rt + ( ( M - K )dt - ( ( M - C )dt-"t (9.42) 2 2 2 "t 2"t "t "t 2"t Z równania tego obliczamy poszukiwany stan przemieszczeD w chwili t+"t, czyli dt+"t . Zauwa|- my, |e rozwizanie dt+"t jest otrzymywane na podstawie rozwizania w chwili t. Metod t zalicza si zatem do metod caBkowania jawnego (explicit). Zauwa|my równie|, |e w procesie rozwizywania równania (9.41) nie wymaga si odwracania macierzy sztywno[ci K, co jest du| zalet. Obliczenie wektora d wymaga uprzedniego obliczenia wektora przemieszczeD w chwilach poprzednich t i t-"t. Zachodzi wic konieczno[ opracowania pewnej procedury startowej. Poniewa| wektory d0 , d0 , d0  s znane dla chwili t=0, dlatego korzystajc z (9.38) i (9.39), mo|emy wyznaczy d w fikcyjnej chwili poprzedzajcej pocztek ruchu t-"t: 2 "t & (9.43) d-"t = d0 - "t Å" d0 + d0 2 Poni|ej podano dwustopniowy algorytm caBkowania równania ruchu metod ró|nic centralnych. Obliczenia wstpne 1. Obliczenie macierzy K, M, C 2. Obliczenie d0 , d0 , d0  3. Okre[lenie "t i obliczenie staBych: 1 1 1 a0 = , a1 = , a2 = 2a0 , a3 = , 2"t2 2"t a2 4. Obliczenie d-"t = d0 - "td0 +"t2·0.5·d0 ~ 5. Obliczenie M = a0·M+a1C ~ ~ 6. Triangularyzacja macierzy M : M = L·D·LT Obliczenia d l a ka|dego kroku 1. Obliczenie wektora obci|enia efektywnego R Æ R = Rt -( K - a2M )dt -( a0M - a1C )dt-"t 3. Rozwizanie równania (9.41) dla chwili t+"t LT·D·L·dt+"t = Rt 3. Obliczenie wektorów prdko[ci i przyspieszeD (o ile jest to wymagane) & d& = a0( dt-"t - 2dt + dt+"t ), t & dt = a1( -dt-"t + dt+"t ), Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 8 W przypadku, gdy macierz tBumienia jest równa zeru, równanie (9.41) upraszcza si do postaci: 1 Æ ( M )dt-"t = Rt (9.44) 2 "t gdzie 2 1 Æ R = R - ( K - M )d - ( - M )d (9.45) 2 2 "t "t Gdy w równaniu (9.44) macierz mas bdzie diagonalna, wtedy rozwizanie otrzymuje si, wykonu- jc tylko przypisane wzorem (9 45) mno|enia: 2 "t Æ dt( i ) = Rt( i )( ), (9.46) +"t mii gdzie dt+"t(i) oraz Rt(i) oznaczaj i-te skBadowe wektorów dt+"t(i) i Rt(i), a mii. i-t skBadow diagonalnej ma- cierzy mas (zaBo|yli[my dodatkowo, |e mii>0). Zauwa|my równie|, |e poniewa| nie rozwizujemy w tym przypadku ukBadu równaD liniowych, nie jest te| wymagana znajomo[ globalnych macierzy sztywno[ci i mas. Macierze te mog by okre[lone tylko na poziome elementów, a ich udziaB uwzgld- niany odpowiednio przy budowie wektora R. Z postaci równania (9.46) i powy|szej uwagi wynika, |e metoda ró|nic centralnych w tym przypadku jest bardzo efektywna. Wida bowiem, |e do rozwizania (9.46) nie jest wymagana du- |a pami komputera (nie mamy globalnych macierzy), a rozwizanie uzyskuje si, wykonujc tylko mno|enia macierzy (a nie ich triangularyzacj). Podstawowe korzy[ci tej metody osiga si w przypadku, gdy macierz mas jest diagonalna i tBu- mienie ukBadu mo|na pomin. Chocia|, jak wspomnieli[my wcze[niej, diagonalna posta macierzy mas jest tylko pewnym jej przybli|eniem, to jednak na skutek bardzo prostej procedury caBkowania równaD ruchu w tej postaci opBaca si dokonywa nawet bardzo gstego podziaBu analizowanego ukBadu na elementy skoDczone, by zrekompensowa przybli|on jej posta. Wa|n cech metody ró|nic centralnych jest jej zale|no[ od kroku caBkowania "t. Okazuje si bowiem, |e krok ten nie mo|e by dowolnie du|y i musi speBnia zale|no[ Tn "t d" "tkr = , (9.47) À gdzie T jest najmniejszym okresem drgaD wBasnych ukBadu. Czytelnik Batwo zauwa|y silne ograniczenie tej metody wynikajce z pojawienia si warunku (9.47). Okazuje si, |e w celu okre[lenia najmniejszego okresu drgaD nale|y obliczy najwiksz cz- sto[ drgaD wBasnych, czyli rozwiza peBny problem (9.11). Metody caBkowania, które wymagaj speBnienia warunku typu (9.47), nazywaj si metodami warunkowo stabilnymi. Oznacza to, |e nie- speBnienie tego warunku mo|e powodowa narastanie (akumulacj) bBdów caBkowania i zaokrgleD w trakcie rozwizywania równaD ruchu. W[ród innych metod caBkowania bezpo[redniego równaD ruchu, których nie bdziemy tutaj omawia, nale|y wymieni metod Houbolta, Wilsona i Newmarka. Metody te nale| do metod bezwarunkowo stabilnych (pod warunkiem przyjcia pewnych warto[ci wspóBczynników, które charakteryzuj ka|d z nich). 9.3.2. Metoda superpozycji modalnej Efektywno[ metod caBkowania bezpo[redniego równaD ruchu maleje, gdy liczba kroków jest du|a. Oznacza to, |e celowe jest stosowanie tych metod w przypadku analizy ruchu w stosunkowo krótkim czasie jego trwania. Gdy czas ten jest dBugi, to celowe jest przeksztaBcenie równania (9.5) w inn posta, dla której analiza ruchu bdzie efektywniejsza. Podsumowujc powy|sze, gdy liczba Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 9 stopni swobody ukBadu jest du|a i liczba kroków jest równie| du|a, to lepiej jest przeksztaBci ukBad równaD równowagi do postaci wymagajcej mniejszego nakBadu pracy. Najcz[ciej przeksztaBcenia takiego mo|na dokona wykorzystujc rozwizania problemu drgaD wBasnych & (9.48) Md&+ Kd = 0 Przypomnijmy, |e rozwizaniem równania macierzowego (9.48) jest n par ( Éi 2 , $i .), czyli macierze o postaci: 2 îø ùø É1 ïø úø 2 É2 2 ïø úø, &! = (9.49) ïø úø K ïø úø 2 Én ûø ïø úø ðø Porównujc wzory (9.15) i (9.17), widzimy, |e speBnione s nastpujce zale|no[ci: T 2 T Æ KÆ = &! i Æ MÆ = 1 (9.50) Dokonajmy teraz transformacji równania (9.5), stosujc podstawienie d( t ) = Æx( i ) (9.51) Otrzymamy wówczas równanie ruchu w postaci: & & MÆX& + CÆX + KÆX = R, (9.521) a po lewostronnym przemno|eniu przez $t otrzymamy: T T T & & ÆT MÆX& +Æ CÆX + Æ KÆX = Æ R (9.522) Biorc pod uwag (9.50). mamy ostatecznie: T 2 T & & X& +Æ CÆX + &! X = Æ R (9.53) Równanie (9.52) nale|y jeszcze uzupeBni warunkami pocztkowymi: T & & X0 = Æ Md0 , X0 = ÆT Md0. (9.54) Z równania (9.53) wynika, |e gdy pominiemy macierz tBumienia, to otrzymamy ukBad równaD rozprz|ony w postaci 2 T & X& + &! X = Æ R, (9.55) tj. n równaD skalarnych && xi( t ) + Éi2 xi( t ) = ri( t ) (9.56) Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 10 gdzie ri( t ) = ÆiT R( t ) (9.57) Warunki pocztkowe ruchu otrzymamy z (9.54): & & xi0 = ÆiT Md0 , xi0 = ÆiT Md0 (9.58) Rozwizanie równaD (9.56) mo|emy uzyska w sposób przedstawiony w poprzednim rozdziale, tj. wykorzy- stujc jedn z metod caBkowania bezpo[redniego lub wykorzystujc tzw. caBk Duhamela: t 1 xi( t ) = (Ä )sinÉi( t -Ä )dÄ +±i sinÉit + ²i cosÉit, (9.59) +"r Éi 0 i gdzie staBe ±i. i ²i. wyznacza si z warunków pocztkowych (9.58). Równanie (9.59) rozwizuje si zazwyczaj numerycznie. Aby otrzyma rozwizanie naszego problemu wyj[ciowego nale|y po rozwizaniu n równaD (9.56) powróci do transformacji (9.51). W ten sposób otrzymamy ostatecznie rozwizanie w po- staci: n d( t ) = xi( t ), (9.60) "Æi i=1 Podsumowujc, w metodzie superpozycji modalnej w przypadku braku siB tBumienia nale|y najpierw rozwiza uogólniony problem wBasny, nastpnie rozprz|ony ukBad równaD równowagi, a na koniec doko- na superpozycji ka|dego z otrzymanych rozwizaD wedBug zale|no[ci (9.60). Dodajmy na koniec, |e w wielu przypadkach praktycznych mo|emy uwzgldni w (9.60) tylko kilka pierwszych wektorów <t>. (postaci drgaD), co dalej znakomicie upraszcza powy|szy algorytm. W przypadku analizy ruchu opisanego peBnym równaniem (9.53), tzn. z uwzgldnieniem tBumienia, metoda superpozycji modalnej mo|e by nadal efektywna, gdy zaBo|ymy tBumienie proporcjonalne: ÆiTCÆ = 2Éi¶ ´ij , (9.61) j i gdzie Âi. jest wspóBczynnikiem tBumienia, a ´ii. symbolem Kroneckera. W ten sposób zaBo|yli[my, |e wektor wBasny (posta drgaD) jest równie| C-ortogonalny i ostatecznie otrzymujemy równanie ruchu w postaci: && xi( t ) + 2Éi¶ ´ij + Éi2 xi( t ) = ri( t ), (9.62) i które rozwizuje si w podobny sposób, jak dla przypadku bez tBumienia, z tym tylko, |e caBka Duhamela ma teraz nieco inn posta uwzgldniajc efekt tBumienia t 1 i i xi( t ) = (Ä )e-¶ Éi ( t-Ä ) sinÉi( t -Ä )dÄ + e-¶ Éit(±i sinÉit + ²i cosÉit ), (9.63) +"r Éi 0 i gdzie 2 (9.64) Éi = Éi 1-¶ i a staBe ±i. i ²i.. wyznacza si z warunków pocztkowych (9.58). Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich 9. WYBRANE ZAGADNIENIA DYNAMIKI KONSTRUKCJI 11 Zadania 1. Wyprowadzi wzór na wspóBczynniki macierzy mas M (9.3), wykorzystujc sformuBowanie energetyczne (energi kinetyczn). 2. Wyprowadzi wzór na macierz mas M dla prta kratownicy pBaskiej: - macierz konsystentn, - macierz niekonsystentn. 3. Rozwiza zagadnienie drgaD swobodnych ukBadu o postaci & 2 0 îø ùø 6 îø ùø d& îø - 2 d1 0 ùø îø ùø îø ùø 1 Å" = ïø úø ïø0 1úø Å" + ïø úø ïød úø ïø12úø & ðø ûø ðø- 2 4 ûø ðø 2 ûø ðø ûø ðød&2 ûø i warunkach pocztkowych d0 = d0 = 0 w przedziale czasowym [0, 2T1 ], gdzie T1 jest naj- mniejszym okresem drgaD wBasnych (przyj "t = T1 /10). Wykorzysta metod ró|nic cen- tralnych i metod superpozycji modalnej. Porówna wyniki z rozwizaniem dokBadnym: îø1 / 3 0.5 2 / 3ùøîø 5 / 3(1- cos 2t ) ùø d = ïø úøïø úø ðø1 / 3 - 2 / 3 ûøðø2 2 / 3 -(1+ cos 5t )ûø 4. Rozwiza za pomoc caBki Duhamela równanie ruchu ukBadu o jednym stopniu swobody w po- staci: 2 && & x +É x = R sin pt oraz x0 = 0 x0 = 1 5. Obliczy macierz transformacji $ dla problemu drgaD, przedstawionego za pomoc macierzy w zadaniu 2. Nastpnie napisa rozprz|ony ukBad równaD (9.56). Tomasz Aodygowski, Witold Kkol  Metoda elementów skoDczonych w wybranych zagadnieniach mechaniki Alma Mater konstrukcji in|ynierskich

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
(09 11 2012r )1
09 11
(09 11 2012r )2
PROTEUS2008 09 11
Wykłady materiały drogowe 09 11 2014
133 09 (11)
2N6107 09 11 2N6288 90 92 (On)
09 11 Sierpień 1994 Alarm w stanicach

więcej podobnych podstron