plik


ÿþPL PL PL KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 24.11.2009 KOM(2009)647 wersja ostateczna DOKUMENT ROBOCZY KOMISJI KONSULTACJE DOTYCZCE PRZYSZAEJ STRATEGII  UE 2020 PL PL DOKUMENT ROBOCZY KOMISJI KONSULTACJE DOTYCZCE PRZYSZAEJ STRATEGII  UE 2020 (Tekst majcy znaczenie dla EOG) Trwa gBboka transformacja Europy Europ dotknB najgorszy od dziesicioleci kryzys finansowy i gospodarczy, który spowodowaB znaczny spadek aktywno[ci gospodarczej. W 2010 r. spodziewany jest wzrost stopy bezrobocia do liczby dwucyfrowej  poziomu ostatnio odnotowanego w ubiegBym dziesicioleciu. Wspólne dziaBania sBu|ce ratowaniu systemu finansowego, pobudzeniu popytu oraz zwikszeniu zaufania poprzez interwencje publiczne pozwoliBy unikn krachu gospodarczego. Kryzys znacznie osBabiB jednak nasz odporno[. UE musi teraz poBo|y wikszy nacisk na wspóBdziaBanie w celu efektywnego przezwyci|enia kryzysu i okre[lenia nowych strategii publicznych, dostosowanych do caBkiem odmiennych warunków zewntrznych. Przezwyci|enie kryzysu powinno równocze[nie stanowi punkt wyj[cia do nowej, zrównowa|onej, spoBecznej gospodarki rynkowej, gospodarki inteligentniejszej i bardziej przyjaznej [rodowisku, w której nasz dobrobyt bdzie rezultatem innowacji i lepszego wykorzystania zasobów, a wiedza bdzie najwa|niejszym wkBadem w jej rozwój. Te nowe zaBo|enia powinny nam pozwoli na wykorzystanie nowych zródeB zrównowa|onego rozwoju i stworzenie nowych miejsc pracy. Bdzie tego wymagaB wy|szy poziom bezrobocia w naszych spoBeczeDstwach, z którym prawdopodobnie bdziemy musieli zmierzy si w przyszBo[ci. Sukces jest jednak mo|liwy tylko w przypadku opracowania i wdro|enia odwa|nej odpowiedzi politycznej. W przeciwnym wypadku istnieje ryzyko, |e okres zahamowanego wzrostu gospodarczego jedynie utrudni Europie stawienie czoBa najwikszym bie|cym wyzwaniom. Osignicie trwaBego wzrostu wymaga porozumienia co do przyjcia programu, w którym ludzie i poczucie odpowiedzialno[ci maj najwy|szy priorytet. WysiBek caBego dziesiciolecia, dziki któremu bezrobocie w UE spadBo z 12% do 7%, mo|e zosta pogrzebany przez kryzys. Potrzebujemy nowych zródeB wzrostu, które pozwol nam stworzy nowe stanowiska pracy w miejsce tych zlikwidowanych podczas kryzysu. Nowe podej[cie powinno wykorzystywa globalizacj oraz wzajemne powizania gospodarek, które to zjawiska kryzys unaoczniB w jeszcze wikszym stopniu. Unia Europejska musi podj dziaBania zarówno na szczeblu wewntrznym, jak i na forach midzynarodowych (np. G20), aby wykorzysta mo|liwo[ci niezbdne do osignicia naszych celów na 2020 rok. Strategia  UE 2020 jest kontynuacj realizowanej obecnie strategii lizboDskiej, która okre[laBa program reform UE przez ostatnie dziesiciolecie i pomogBa Unii przetrwa niedawny kryzys. Strategia  UE 2020 opiera si na dotychczasowych osigniciach w zakresie partnerstwa na rzecz wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy oraz okre[la nowe kierunki dziaBaD w celu sprostania nowym wyzwaniom. Opiera si równie| na korzy[ciach, jakie przyniosBa skoordynowana odpowiedz na kryzys zawarta w europejskim PL 2 PL planie naprawy gospodarczej. Komisja uwa|a, |e strategia UE 2020 powinna koncentrowa si na najwa|niejszych obszarach polityki, w których wspóBpraca miedzy UE a paDstwami czBonkowskimi mo|e zapewni najlepsze wyniki, oraz kBa[ nacisk na zwikszenie osigni poprzez lepsze wykorzystanie instrumentów politycznych. Celem niniejszego dokumentu konsultacyjnego jest poznanie opinii innych instytucji i zainteresowanych stron na temat nowego podej[cia. Komisja zamierza przyj oficjalny komunikat skierowany do uczestników wiosennego szczytu Rady Europejskiej na pocztku 2010 r. Sukces w osigniciu wizji na 2020 r. jest uzale|niony od partnerstwa na rzecz postpu, tj. poBczenia zobowizaD paDstw czBonkowskich do podjcia dziaBaD na szczeblu krajowym oraz wykorzystania peBnego potencjaBu instrumentów wspólnotowych na szczeblu UE. W swoim komunikacie Komisja okre[li zatem zarówno dziaBania, które powinny wedBug niej zosta podjte na poziomie krajowym, jak i szczegóBowe propozycje dziaBaD na szczeblu wspólnotowym. Rozpoznanie ograniczeD i stawienie czoBa nowym wyzwaniom Skuteczna strategia UE 2020 musi opiera si na dobrej analizie ograniczeD, z jakimi zetkn si decydenci w nadchodzcych latach, oraz na wBa[ciwym rozpoznaniu wyzwaD, z którymi trzeba bdzie si zmierzy. Kryzys finansowy i gospodarczy spowodowaB olbrzymie straty w finansach publicznych, przedsibiorstwach, zatrudnieniu i gospodarstwach domowych. WBadze publiczne na wszystkich poziomach bd musiaBy znalez sposoby na pobudzenie dynamizmu gospodarczego w ramach swoich ograniczonych bud|etów. Po odzyskaniu kontroli nad deficytem w sektorze publicznym struktura wydatków publicznych musi zosta zmieniona w taki sposób, aby umo|liwi nam osignicie naszej wizji do 2020 r. Ograniczenie wydatków w takich przyszBo[ciowych dziedzinach jak edukacja i badania znacznie utrudniBoby osignicie naszych celów. Podczas opracowywania nowej wizji i kierunków dla polityki UE musimy u[wiadomi sobie, |e oszczdno[ energii, zasobów naturalnych i surowców, ich efektywniejsze wykorzystywanie oraz wzrost produktywno[ci bd gBównymi czynnikami napdzajcymi przyszB konkurencyjno[ naszych przemysBów i gospodarek. Musimy równie| uwzgldni wyzwania, jakie stwarza europejska demografia: jeszcze przed kryzysem spodziewano si, |e zmiany demograficzne, tj. ni|szy odsetek mBodych ludzi w caBo[ci populacji, spowoduj znaczne obni|enie potencjaBu wzrostu do 2020 r. Kryzys dodatkowo skomplikowaB dBugoterminowe kwestie spoBeczne w Europie, w zwizku z czym wzrosBo znaczenie rozwizania takich problemów jak integracja rosncej populacji imigrantów, wykluczenie spoBeczne oraz ubóstwo dzieci, a tak|e solidarno[ midzypokoleniowa w kontek[cie starzenia si spoBeczeDstw. Aby sprosta tym wyzwaniom, konieczny bdzie znaczny wzrost stopy zatrudnienia kobiet i m|czyzn, a tak|e modernizacja systemów opieki spoBecznej, aby zapewniaBy one speBnienie przyszBych potrzeb naszych spoBeczeDstw w mo|liwy do sfinansowania sposób. Nowa polityka musi wyraznie przyczyni si do wzrostu spójno[ci spoBecznej, zwalczania bezrobocia oraz propagowania wBczenia spoBecznego, a równocze[nie zabezpieczy dobrze funkcjonujce rynki pracy. Wymaga to przeksztaBcenia systemów edukacji i rynków pracy oraz zwikszenia mobilno[ci i dynamizmu w Europie w celu wyzwolenia naszego potencjaBu innowacji i kreatywno[ci. PL 3 PL PrzeksztaBcenie gospodarki w inteligentniejsz i bardziej przyjazn [rodowisku bdzie wymagaBo zwikszonej koordynacji polityki, aby uczyni nasz gospodark bardziej konkurencyjn. Je[li mamy osign nasze priorytety tematyczne na rok 2020, nasze cele spoBeczne, gospodarcze i cele w dziedzinie [rodowiska naturalnego musz si wzajemnie uzupeBnia. Z pomoc niniejszego dokumentu Komisja pragnie zebra opinie na temat tego, w jaki sposób UE mo|e okre[li w perspektywie nastpnego dziesiciolecia priorytety, które pozwol jej wspóBdziaBa na szczeblu europejskim i krajowym w celu przezwyci|enia obecnego kryzysu i mobilizacji nowych zródeB wzrostu, zapewnienia spójno[ci spoBecznej i terytorialnej, w zgodzie z podstawowymi postanowieniami traktatu lizboDskiego. Priorytety dla UE 2020 Aby stworzy zrównowa|on rynkow gospodark spoBeczn, która bdzie równocze[nie inteligentniejsza i bardziej przyjazna [rodowisku, Europa przez lata bdzie musiaBa propagowa uzgodnione priorytety oraz dziaBa na rzecz ich osignicia. {adne paDstwo czBonkowskie nie mo|e skutecznie sprosta tym wyzwaniom w pojedynk. Polityka UE nie jest te| prost sum 27 polityk krajowych. Poprzez wspóBprac i realizacj wspólnej wizji mo|emy zdziaBa o wiele wicej ni| w wyniku prowadzenia wielu odrbnych polityk. Niniejszy program dotyczy wszystkich paDstw czBonkowskich, maBych i du|ych, nowych i starych, wysoko rozwinitych i nadal si rozwijajcych: w rozszerzonej UE mamy ró|ne poziomy rozwoju, a tym samym ró|ne potrzeby. Ale strategia UE 2020 dotyczy wszystkich krajów i mo|e zosta dostosowana do ró|nych punktów wyj[cia i szczególnych warunków krajowych, aby propagowa wzrost gospodarczy we wszystkich paDstwach. Olbrzymie mo|liwo[ci czekaj na ludzi i przedsibiorstwa, je[li tylko s oni przygotowani do ich wykorzystania. Komisja pragnie, aby Europa przewodziBa, konkurowaBa oraz prosperowaBa jako gospodarka oparta na wiedzy, spójna, bardziej przyjazna [rodowisku i sprzyjajca wBczeniu spoBecznemu, szybko wzrastajca i zrównowa|ona, zapewniajca wysoki poziom zatrudnienia i postp spoBeczny. Aby to osign, Europa potrzebuje silnej i konkurencyjnej bazy przemysBowej, nowoczesnego sektora usBug oraz znakomicie prosperujcego rolnictwa, gospodarki wiejskiej oraz sektora morskiego. Jako pionier w budowaniu tego spoBeczeDstwa przyszBo[ci, Europa mo|e odnie[ znaczce korzy[ci z opracowania konkurencyjnych, innowacyjnych produktów, rozwijania infrastruktury oraz zdobywania nowych rynków i tworzenia nowych miejsc pracy o wysokiej jako[ci. Korzy[ci s jednak znacznie wiksze. Europa, która jest otwarta na [wiat, bdzie nadal wzorem do na[ladowania dla innych, bdzie propagowaBa swoje warto[ci oraz wy|sze standardy pracy, bezpieczeDstwa i ochrony [rodowiska na caBym [wiecie. W ten sposób UE mo|e przewodzi na [wiecie, pokazujc, |e  dziki wBa[ciwym ramom prawnym i peBnemu wykorzystaniu nowych podmiotów i struktur powstaBych dziki traktatowi lizboDskiemu  mo|liwe jest poBczenie otwarto[ci niezbdnej do zapewnienia cigBego dynamizmu gospodarczego z poszanowaniem kwestii spoBecznych i kwestii dotyczcych [rodowiska naturalnego, istotnych dla naszych obywateli. Komisja uwa|a, |e gBówne zaBo|enia UE 2020 powinny by tematyczne i skupione wokóB nastpujcych priorytetów: (1) Tworzenie warto[ci poprzez oparcie wzrostu na wiedzy. Mo|liwo[ci i spójno[ spoBeczna bd wiksze w [wiecie, w którym innowacje maj znaczenie zarówno w zakresie produktów, jak i dla procedur, oraz gdzie wykorzystywany jest potencjaB edukacji, badaD naukowych i gospodarki cyfrowej; PL 4 PL (2) Wzmocnienie pozycji obywateli w spoBeczeDstwach sprzyjajcych wBczeniu spoBecznemu. Nabywanie nowych umiejtno[ci, propagowanie kreatywno[ci i innowacji, rozwój przedsibiorczo[ci oraz elastyczne zmiany miejsca pracy bd niezbdne w [wiecie, które bdzie oferowaB wicej miejsc pracy dziki wikszej zdolno[ci adaptacji; (3) Tworzenie konkurencyjnej, spójnej i bardziej przyjaznej dla [rodowiska gospodarki. Unia Europejska powinna bardziej skutecznie konkurowa na rynku i zwikszy swoj produktywno[ poprzez ni|sze i bardziej efektywne zu|ycie energii nieodnawialnej i zasobów w obliczu wysokich cen energii i zasobów oraz wikszej konkurencji w tym zakresie. Bdzie to napdzaBo wzrost gospodarczy i pomo|e nam w osigniciu naszych celów w zakresie ochrony [rodowiska. Wynikn z tego korzy[ci dla wszystkich sektorów gospodarki, poczwszy od produkcji tradycyjnej, a skoDczywszy na nowo powstajcych przedsibiorstwach dziaBajcych w bran|y zaawansowanych technologii. Modernizacja i wzajemne poBczenie infrastruktury, zmniejszenie obci|eD administracyjnych oraz przyspieszenie wprowadzenia na rynek innowacji równie| przyczyni si do osignicia tego celu. Te priorytety bd wytycznymi do tworzenia polityki wewntrznej i zewntrznej UE. Propagowanie midzynarodowej wspóBpracy i zarzdzania wielostronnego, w tym skutecznego, uczciwego i opartego na okre[lonych zasadach handlu midzynarodowego oraz systemów finansowych bdzie stanowiBo integraln cz[ strategii  UE 2020 . Komisja pragnie uzyska opinie na temat poni|szych priorytetów, które uwa|a za najwa|niejsze kierunki rozwoju UE 2020. 1. Kreowanie warto[ci poprzez oparcie wzrostu na wiedzy Wiedza jest motorem zrównowa|onego wzrostu. W szybko zmieniajcym si [wiecie licz si edukacja i badania, innowacyjno[ i kreatywno[. Wzmocnienie roli edukacji jest jednym z najskuteczniejszych sposobów zwalczania nierówno[ci i ubóstwa. Trzeba pilnie rozwiza problem du|ej liczby uczniów osigajcych niskie wyniki w podstawowych umiejtno[ciach (czytanie, matematyka, przedmioty [cisBe), aby zwikszy szanse na zatrudnienie mBodych ludzi oraz przygotowa ich na wej[cie na rynek pracy po ukoDczeniu szkoBy. Zapobieganie przedwczesnemu zakoDczeniu edukacji zmniejsza przyszBe wykluczenie z rynku pracy oraz zagro|enie wykluczeniem spoBecznym w przyszBo[ci. Wikszy nacisk nale|y poBo|y na dziaBania w zakresie najsBabszych grup spoBecznych, równo[ci pBci i spójno[ci spoBecznej, aby zapewni wszystkim dostp do wiedzy. W Europie znajduj si niektóre z najlepszych [wiatowych uniwersytetów. Powinni[my jednak d|y do tego, by byBo ich o wiele wicej, oraz aby staBy si prawdziwym motorem wzrostu gospodarczego i wiedzy. Bdzie to wymagaBo nie tylko inwestycji, ale równie| reform, a w niezbdnych przypadkach konsolidacji, bli|szej wspóBpracy, tak|e z przedsibiorstwami, oraz wikszej otwarto[ci na zmiany. Aby wspomaga ten proces przemiany, uniwersytety europejskie powinny zosta ocenione w stosunku do najlepszych uniwersytetów [wiatowych. Podnoszenie jako[ci nauczania uniwersytetów europejskich oraz prowadzonych w nich badaD powinno i[ w parze z wiksz mobilno[ci studentów, sBu|c zdobywaniu nowych umiejtno[ci i nauce jzyków, zdobywaniu do[wiadczeD w mieszkaniu i studiowaniu za granic oraz nawizywaniu sieci kontaktów. Nale|y pomy[le o nowych edycjach istniejcych programów: Erasmus, Leonardo i Erasmus Mundus, które powinny PL 5 PL zosta uzupeBnione inicjatywami krajowymi, dajcymi wszystkim mBodym ludziom w Europie mo|liwo[ odbycia cz[ci swojej edukacji w innym paDstwie czBonkowskim. Wydajna, skuteczna i odpowiednio wyposa|ona europejska przestrzeD badawcza stanowi nieodBczny element strategii UE 2020. Unia musi zwikszy swoje wysiBki badawcze dziki poBczeniu zasobów, wspólnemu tworzeniu gBównej infrastruktury badawczej w caBej UE oraz podnoszeniu jako[ci badaD do norm [wiatowych. Musi równie| zmaksymalizowa i przyspieszy praktyczne korzy[ci, jakie z badaD czerpi europejskie przedsibiorstwa i MZP, w tym poprzez wa|ne partnerstwa prywatno-publiczne. Atrakcyjno[ i osignicia Europy jako centrum badawczego zale|y równie| od stworzenia rynku wewntrznego i atrakcyjnych mo|liwo[ci kariery dla naukowców. W przyszBo[ci powinno powsta partnerstwo badawcze midzy UE a paDstwami czBonkowskimi, które zmaksymalizuje efekt synergii z innymi obszarami polityki, zwBaszcza innowacjami i edukacj. Unia Europejska potrzebuje bardziej atrakcyjnych ram prawnych dla innowacji i kreatywno[ci, w tym zacht do wzrostu dla firm, których dziaBalno[ oparta jest na wiedzy. Dostp do kredytów stanowi szczególny problem nie tylko w nastpstwie kryzysu, ale równie| dlatego, |e niektóre zródBa wzrostu, takie jak kreatywne sektory przemysBu, potrzebuj nowych rodzajów finansowania dostosowanych do ich modeli biznesowych. Innowacyjne przedsibiorstwa powinny mie dostp do poBczonych publicznych i prywatnych zródeB kapitaBu wzrostu, np. kapitaBu wysokiego ryzyka; te potrzeby powinny zosta poBczone z uproszczeniem administracyjnym i wsparciem technicznym w celu propagowania inkubacji i wzrostu maBych innowacyjnych firm. Aby rozwija potencjaB kreatywno[ci, wiedzy i badaD w Europie, niezbdny jest dobrze funkcjonujcy system ochrony praw wBasno[ci intelektualnej, który pozwala na skuteczn i opBacaln ochron, umo|liwia innowacyjnym przedsibiorstwom rozpoczcie dziaBalno[ci gospodarczej, zapewnia autorom mo|liwo[ przejrzystego zarzdzania swoimi prawami, a uniwersytetom oraz instytutom badawczym pozwala na gromadzenie kapitaBu poprzez komercjalizacj ich pomysBów oraz wynalazków. Opierajc si na swoich mocnych punktach w obszarze technologii i wiedzy, Europa powinna w peBni wykorzysta potencjaB oferowany przez gospodark cyfrow. Gospodarka cyfrowa daje ogromne mo|liwo[ci maBym i [rednim przedsibiorstwom w sektorze produkcji i usBug, zarówno samodzielnym firmom, jak i dostawcom wikszych przedsibiorstw. Rozpoczynajce dziaBalno[ nowe firmy innowacyjne tworz nowe, czsto warto[ciowe miejsca pracy w caBej UE. Mog one odgrywa wa|n rol w rozwoju regionalnym. Dlatego ambitna europejska agenda cyfrowa, w której podjto konkretne kroki w celu stworzenia jednolitego rynku internetowego, bdzie kluczowym elementem zrównowa|onej naprawy gospodarczej w Europie oraz rozwoju spoBecznego. Zwizany z tym wzrost produktywno[ci bdzie napdzaB innowacj i kreatywno[, zapewni Batwiejsze i efektywniejsze [wiadczenie usBug administracyjnych, a tak|e zwikszy mo|liwo[ udziaBu obywateli w |yciu publicznym oraz demokratycznego wyra|ania opinii. Dostp do Internetu staje si niezbdny do peBnego uczestniczenia obywateli w codziennym |yciu. Europa potrzebuje skutecznej polityki w zakresie dostpu do Internetu oraz propagowania stosownych umiejtno[ci, aby zachci do aktywnego uczestnictwa i wyra|ania opinii w Internecie. Celem na rok 2020 jest stworzenie prawdziwej europejskiej przestrzeni wiedzy, popartej [wiatowej klasy infrastruktur wiedzy, w której wszyscy uczestnicy (studenci, nauczyciele, naukowcy, instytucje edukacyjne i badawcze oraz przedsibiorstwa) korzystaj ze swobodnego przepBywu osób, wiedzy i technologii (pita swoboda). PL 6 PL 2. Wzmocnienie pozycji obywateli w spoBeczeDstwach sprzyjajcych wBczeniu spoBecznemu W pokryzysowej gospodarce wiele miejsc pracy, które zostaBy zlikwidowane, nie zostanie odtworzonych. PrzeksztaBcenie UE w inteligentniejsz, bardziej przyjazn [rodowisku i bardziej konkurencyjn gospodark spowoduje tworzenie nowych miejsc pracy i pomo|e rozwiza problem wysokiego bezrobocia. Podczas tego przeksztaBcenia niezbdne bd jednak znaczne wysiBki, aby zapobiec odsuniciu cz[ci obywateli na marginesie systemu lub ich wykluczeniu, oraz aby zapewni spójno[ spoBeczn. W miejsce tradycyjnej sekwencji edukacja-praca-emerytura pojawiaj si obecnie nowe modele zawodowe, w których wej[cie na rynek pracy i odej[cie z niego nastpuje kilkakrotnie w czasie kariery zawodowej i które daj ludziom wicej mo|liwo[ci. Wymaga to stworzenia warunków ramowych do przeprowadzenia i wspierania tego rodzaju zmian zawodowych, ewentualnie w oparciu o pewne kroki podjte w czasie kryzysu (np. praca krótkoterminowa poBczona ze szkoleniami). Stworzone zostan nowe miejsca pracy wymagajce nowych umiejtno[ci. Konieczne bdzie zarzdzanie przypadkami zmiany pracy lub przej[cia od szkoleD do dziaBalno[ci zawodowej. W tych przypadkach nale|y w peBni wykorzystywa model elastycznego rynku pracy i bezpieczeDstwa socjalnego (flexicurity). Wyzwanie polega na znalezieniu najlepszych rozwizaD w celu wzmocnienia, z jednej strony, elastyczno[ci rynków pracy w zakresie organizacji pracy oraz stosunków pracy, a z drugiej strony bezpieczeDstwa zapewnianego przez ksztaBcenie si przez caBe |ycie oraz wBa[ciw ochron socjaln. KsztaBcenie ustawiczne powinno by ogólnodostpne, a uniwersytety powinny by bardziej otwarte na sBuchaczy o ró|nych potrzebach. Umiejtno[ci maj kluczowe znaczenie dla europejskiej gospodarki i wzrostu produktywno[ci, jak równie| dla tworzenia miejsc pracy. KsztaBcenie ustawiczne to podstawowy element pozwalajcy zapewni elastyczne zmienianie miejsc pracy i wykonywanego zawodu, oraz uniknicie dBugotrwaBego bezrobocia powodujcego utrat kapitaBu ludzkiego. Gospodarka cyfrowa równie| oferuje nowe mo|liwo[ci ksztaBcenia na odlegBo[ jako cz[ ustawicznego podej[cia do ksztaBcenia oraz jako formy komunikacji, które zmieniaj [wiat pracy, zmniejszaj dystans i faktycznie umo|liwiaj prac na odlegBo[ w coraz wikszej liczbie zawodów. Zapewnienie naszym pracownikom odpowiednich umiejtno[ci, które wnios wkBad w gospodark opart na wiedzy, jest niezbdnym, ale nie wystarczajcym warunkiem. Trzeba lepiej dostosowa poda| i popyt. Konieczne jest propagowanie mobilno[ci w pracy, aby pracownicy mogli korzysta z nowych mo|liwo[ci, przenoszc si w miejsca, gdzie ich umiejtno[ci s najbardziej potrzebne. Powinni[my patrze w przyszBo[ i lepiej dostosowywa umiejtno[ci do przyszBych potrzeb, zwBaszcza w przypadku nowych typów stanowisk, takich jak  zielone miejsca pracy oraz miejsca pracy w innych obszarach wzrostu, takich jak sektor zdrowia. Pomimo jego znacznego wkBadu w rozwój gospodarczy potencjaB migracji nie jest w peBni uwzgldniony w opracowywaniu polityki na poziomie unijnym i krajowym. Mo|liwe jest zwikszenie stopy zatrudnienia imigrantów, zwBaszcza w konkretnych kategoriach np. imigrantów o niskim wyksztaBceniu, kobiet lub imigrantów niedawno przybyBych. Posiadanie pracy jest prawdopodobnie najlepsz ochron przez ubóstwem i wykluczeniem. Ale samo zatrudnienie nie zmniejszy poziomu ubóstwa ani nie zwikszy wBczenia spoBecznego. Niezbdne bd nowoczesne systemy zabezpieczenia spoBecznego i systemy emerytalne, przystosowane do kryzysu i starzenia si spoBeczeDstw europejskich, które PL 7 PL zapewni odpowiedni poziom wspierania dochodów oraz zabezpieczenie dla osób tymczasowo bezrobotnych. Jednym ze sposobów zwikszenia sprawiedliwo[ci spoBecznej jest równie| przezwyci|enie segmentacji rynku pracy, która powoduje jego niewydajno[. W celu stworzenia wikszej liczby miejsc pracy w Europie musi powsta atmosfera bardziej sprzyjajca przedsibiorczo[ci, cechujca si pozytywniejszym podej[ciem do podejmowania ryzyka oraz zdolno[ci do innowacji. Samozatrudnienie powinno sta si realistycznym wariantem dla tych osób, które niedawno straciBy prac. Wymaga to bdzie jednak usunicia elementów demotywujcych, np. nierównego traktowania osób samozatrudnionych w wikszo[ci systemów zabezpieczenia spoBecznego oraz utrudnieD w przenoszeniu si do innych paDstw czBonkowskich ze wzgldu na brak mo|liwo[ci przeniesienia praw do ubezpieczenia i praw emerytalnych. Celem do roku 2020 jest stworzenie wikszej liczby miejsc pracy, wzrost stopy zatrudnienia w[ród ludno[ci w wieku produkcyjnym, wy|sza jako[ i wiksza produktywno[, a tak|e uczciwo[, bezpieczeDstwo i zapewnienie ró|nych mo|liwo[ci, poprzez faktyczn szans na wej[cie na rynek pracy dla ka|dego, tworzenie nowych przedsibiorstw, zarzdzanie przemianami rynku pracy poprzez nowoczesne i finansowo zrównowa|one systemy opieki spoBecznej. 3. Tworzenie konkurencyjnej, spójnej i bardziej przyjaznej [rodowisku gospodarki Europa musi pozosta konkurencyjna równie| w przyszBo[ci, gdy ceny energii bd stosunkowo wysokie, emisje dwutlenku wgla ograniczone, a konkurencja w zakresie zasobów bdzie znacznie wiksza. Bardziej efektywne wykorzystanie zasobów, w tym energii, oraz zastosowanie nowych, bardziej przyjaznych dla [rodowiska technologii, bdzie stymulowaBo wzrost gospodarczy oraz tworzenie nowych miejsc pracy i usBug, a tak|e pomo|e UE zachowa siln baz produkcyjn oraz kwitncy sektor usBug i osign cele zwizane z ochron [rodowiska i klimatu. Wstpnym warunkiem powodzenia jest zapewnienie wBa[ciwego funkcjonowania rynków produktów, usBug i pracy. Uczynienie gospodarki bardziej przyjazn [rodowisku nie polega tylko na stworzeniu nowych gaBzi przemysBu. Tak samo istotne jest przyspieszenie modernizacji istniejcych europejskich sektorów przemysBowych, z których wiele ju| poddanych zostaBo restrukturyzacji w nastpstwie kryzysu. Osignicie tych celów bdzie miaBo podstawowe znaczenie, je[li UE ma konkurowa na [wiecie, w którym wszystkie kraje bd szukaBy rozwizania tych samych problemów. Oznacza to wykorzystywanie zasobów materialnych w gospodarce w sposób efektywniejszy i bycie bardziej produktywnym poprzez zmniejszenie wykorzystania zasobów. Oznacza to zmian naszej gospodarki poprzez celowe uregulowania (np. propagujce energooszczdne produkty i systemy), poprzez handel emisjami, reform podatkow, dotacje, subsydia i po|yczki, poprzez inwestycje publiczne i zasady udzielania zamówieD publicznych oraz poprzez przeznaczenie na te cele [rodków bud|etowych na badania i innowacje. Olbrzymie znaczenie dla poprawy konkurencyjno[ci i równoczesnego osignicia wyników, które przynios konsumentom faktyczne korzy[ci, jest modernizacja i wzajemne poBczenie infrastruktury oraz zapewnienie skutecznej konkurencji w sektorach sieciowych na jednolitym rynku. Europa musi inwestowa w zrównowa|one sieci o du|ej przepustowo[ci. Europa potrzebuje równie| jak najszybciej stuprocentowego pokrycia sieci szerokopasmow; powinna tak|e osign rozwój szybkiego Internetu poprzez program intensywnych inwestycji w Bcza [wiatBowodowe i bezprzewodowe poBczenia szerokopasmowe. PL 8 PL Acznie z rozwojem szybkiego Internetu tak|e rozwój inteligentnej, ulepszonej infrastruktury transportowej i energetycznej przyczynia si do realizacji wielu celów, w tym zmniejszenia emisji dwutlenku wgla, zwikszenia bezpieczeDstwa transportu, bezpieczeDstwa energetycznego oraz konkurencyjno[ci naszej wzajemnie powizanej gospodarki. Do osignicia takiej kompleksowej zmiany niezbdne bdzie przeformuBowanie polityki transportowej. Podstawowymi elementami bd: lepsza integracja sieci transportowych, opracowanie rozwizaD alternatywnych do transportu drogowego, propagowanie czystych technologii oraz modernizacja infrastruktury. Du|e projekty europejskie takie jak Galileo, GMES czy inteligentne systemy zarzdzania ruchem drogowym, kolejowym (ERTMS) czy lotniczym (SESAR) bd odgrywaBy kluczow rol w integracji sieci transportowych. Do 2030 r. UE powinna zastpi nowymi zakBadami poBow swoich istniejcych elektrowni. Je[li teraz podejmiemy wBa[ciwe strategiczne decyzje inwestycyjne, dwie trzecie energii elektrycznej do lat 20-tych XXI w. mo|e by produkowane z ni|sz emisj dwutlenku wgla, a ponadto wzro[nie bezpieczeDstwo energetyczne. W tym kontek[cie stworzenie europejskiej super-sieci energetycznej umo|liwiBoby znaczny wzrost udziaBu energii elektrycznej ze zródeB odnawialnych w caBo[ci wytwarzanej energii elektrycznej, a tak|e zdecentralizowan produkcj energii. Du|e znaczenie ma równie| poprawa efektywno[ci energetycznej, poniewa| jest to najtaDszy sposób zmniejszenia emisji dwutlenku wgla, a równocze[nie zwikszenia niezale|no[ci energetycznej Europy. Ze wzgldu na du|y wpByw polityki przemysBowej na wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy oraz na rozwój innowacji konieczne jest nowe podej[cie w tej dziedzinie, w ramach którego przemysB bdzie wspierany poprzez poBo|enie nacisku na trwaBo[, innowacje i umiejtno[ci ludzkie niezbdne do dalszego utrzymania konkurencyjno[ci przemysBu UE na rynkach [wiatowych. Stabilne i przewidywalne warunki ramowe powinny pomóc przemysBowi w sprostaniu przyszBym wyzwaniom w zakresie konkurencji. W nastpstwie kryzysu firmy w wielu sektorach przemysBu bd musiaBy poradzi sobie z nadmiernymi zdolno[ciami strukturalnymi, a UE bdzie musiaBa uBatwi przeprowadzenie restrukturyzacji w sposób akceptowalny spoBecznie, równocze[nie zachowujc równe reguBy konkurencji. Wymaga to zintegrowanej polityki przemysBowej, która propaguje konkurencyjne mechanizmy rynkowe i rozwija nowe zródBa zrównowa|onego wzrostu, z naciskiem na potencjaB innowacji, eko-innowacje, nowe technologie wspomagajce oraz umiejtno[ci. Ta transformacja zapewni równie| mo|liwo[ ulepszenia otoczenia regulacyjnego, zwikszenia spójno[ci terytorialnej oraz propagowania lepszych warunków dla prowadzenia dziaBalno[ci gospodarczej, promowania rozwoju MZP, wspierania ich potencjaBu wzrostu i wej[cia na rynek [wiatowy. W okresie restrukturyzacji przemysBowej polityka w zakresie pomocy paDstwa bdzie miaBa ogromne znaczenie dla wspierania zmian prowadzcych do stworzenia inteligentniejszej, bardziej przyjaznej dla [rodowiska gospodarki. Przepisy dotyczce pomocy paDstwa zostaBy w ostatnich latach poddane przegldowi. SpóBki europejskie zwikszyBy produktywno[ i skorzystaBy na efekcie skali dziki wykorzystaniu mo|liwo[ci oferowanych przez jednolity rynek. Obecnie, kiedy w niektórych sektorach niezbdne jest dostosowanie, Komisja bdzie zwracaBa uwag na zapewnienie, aby jednolity rynek nadal byB podstaw wzrostu gospodarczego w UE, oraz na zwalczanie ryzyka ograniczania wydatków krajowych. Celem do roku 2020 jest realizacja naszych uzgodnionych celów dotyczcych przeciwdziaBania zmianom klimatu i celów w dziedzinie energii, wzmocnienie naszej bazy PL 9 PL przemysBowej, peBne uwolnienie potencjaBu MZP oraz odpowiedz na przyszBe potrzeby poprzez zwikszenie produkcyjno[ci i zmniejszenie zale|no[ci od zasobów. Czas na rezultaty: Znalezienie skutecznego sposobu przezwyci|enia kryzysu Pierwszym zadaniem UE jest przede wszystkim skuteczne przezwyci|enie kryzysu oraz propagowanie ogólnych strategii opracowanych w celu zapewnienia równomiernego i zrównowa|onego wzrostu i racjonalnej polityki fiskalnej. Recesja oraz obci|enia finansowe miaBy wikszy wpByw na te kraje, które odczuwaBy trudno[ci z powodu znacznej nierównowagi finansowej lub sBabo[ci polityki ju| przed nadej[ciem kryzysu. Ró|na sytuacja ró|nych krajów wymaga zró|nicowanych dziaBaD, które wi| si z kwesti koordynacji. Efekty uboczne ró|nych dziaBaD w poszczególnych krajach i obszarach polityki wymagaj skutecznej koordynacji na poziomie UE. Równe zasady nale|y zachowa w szczególno[ci w sektorze finansowym i sektorze przedsibiorstw, a makroekonomiczne efekty uboczne powinny zosta uwzgldnione w skoordynowanej unijnej strategii wyj[cia z kryzysu. W wyniku kryzysu powstaBa napita sytuacja w zakresie zasobów finansowych. PozostaBe problemy w systemie finansowym musz w zwizku z tym zosta szybko rozwizane w celu wspierania naprawy gospodarczej. Dostp do kredytów i skuteczny nadzór nad rynkiem finansowym bd miaBy ogromne znaczenie dla naprawy gospodarczej, a zmiana w gospodarce bdzie zale|aBa od dostpno[ci kapitaBu na finansowanie innowacji. Nowe priorytety nale|y odzwierciedli w polityce bud|etowej. Najwikszym wyzwaniem jest pogodzenie dalszej potrzeby podatkowego wsparcia popytu w perspektywie krótkoterminowej z potrzeb przywrócenia stabilno[ci makroekonomicznej i zrównowa|onych finansów publicznych. Istnieje ryzyko, |e naprawa gospodarcza bdzie przebiegaBa powoli i |e nie spowoduje wystarczajcego wzrostu zatrudnienia, aby obni|y wysoki poziom bezrobocia. Czas na rezultaty: wykorzystanie istniejcych instrumentów w ramach nowego podej[cia Zdaniem Komisji, aby znalez wBa[ciw drog przezwyci|enia kryzysu oraz osign nasze cele na rok 2020, potrzebujemy strategii na rzecz spójno[ci i integracji, w której wyraznie zaznaczaj si silne wspóBzale|no[ci w UE:  wspóBzale|no[ci midzy paDstwami czBonkowskimi w postaci (pozytywnych lub negatywnych) efektów ubocznych dziaBaD krajowych, szczególnie w strefie euro;  wspóBzale|no[ci midzy ró|nymi poziomami sprawowania wBadzy (UE, paDstwa czBonkowskie, regiony, partnerzy spoBeczni  zarzdzanie wielostronne);  wspóBzale|no[ci midzy ró|nymi obszarami polityki oraz midzy obszarami polityki i instrumentami, a tak|e znaczenie integracji politycznej dla osignicia ostatecznych celów;  wspóBzale|no[ci na poziomie ogólno[wiatowym  |adne paDstwo czBonkowskie nie jest wystarczajco silne, aby dotrzyma kroku gospodarkom wschodzcym lub samodzielnie podj si takiej transformacji. PrzeksztaBcenie europejskiej gospodarki w zrównowa|on rynkow gospodark spoBeczn, tj. gospodark inteligentniejsz, bardziej przyjazn [rodowisku i sprzyjajc wBczeniu PL 10 PL spoBecznemu bdzie wymaga wikszej koordynacji politycznej, lepszych efektów synergii poprzez skuteczne stosowanie zasady pomocniczo[ci oraz silniejszego partnerstwa UE i paDstw czBonkowskich w zakresie planowania i realizacji polityki publicznej. Konieczna jest integracja ró|nych instrumentów poprzez poBczenie reform instytucjonalnych, lepszego stanowienia prawa, nowych inicjatyw i inwestycji publicznych. PeBne wykorzystanie jednolitego rynku Dziki jednolitemu rynkowi dysponujemy skal konieczn do osignicia tych celów. Jest to podstawowe narzdzie, dziki któremu obywatele odnosz realne korzy[ci ze wzmo|onej konkurencji, a firmy dziaBaj na jednakowych warunkach, pod warunkiem prawidBowego wdro|enia zasad jednolitego rynku, równie| w sektorowych obszarach polityki. UE wci| jednak nie wykorzystuje w peBni zalet utworzonego ponad 20 lat temu jednolitego rynku: wci| istniej przeszkody w prowadzeniu dziaBalno[ci transgranicznej, co ogranicza konsumentom wybór, zmniejsza konkurencj cenow i potencjaln produktywno[. Aby wykorzysta wspólny rynek do osignicia celów UE 2020, Unia potrzebuje dobrze dziaBajcych rynków, na których wzrost i innowacje pobudza konkurencja i dostp dla konsumentów. Wzmocnienie pozycji obywateli wi|e si równie| z tym, aby rynki sBu|yBy ludziom. Silniejsza pozycja obywateli umo|liwi im peBne uczestnictwo w jednolitym rynku. Wymaga to zwikszenia mo|liwo[ci i zaufania do kupowania towarów i usBug zza granicy, szczególnie w Internecie. Jednolity rynek przeszedB znaczne zmiany od dnia swego powstania. Utworzono go przed epok Internetu, zanim technologie informacyjno-komunikacyjne staBy si jedn z gBównych siB napdowych wzrostu gospodarczego, a usBugi zaczBy odgrywa tak wa|n rol w europejskiej gospodarce. Ogromny potencjaB ujawniBo pojawienie si nowych usBug (np. usBug on-line, takich jak e-zdrowie). Zdaniem Komisji coraz wyrazniej wida, |e aby zrealizowa priorytety UE 2020 konieczne jest przezwyci|enie rozdrobnienia, jakie blokuje dzi[ przepByw tre[ci on-line i dostp dla konsumentów i firm. Trzeba równie| zaktualizowa zasady rzdzce jednolitym rynkiem, aby mógB on sprosta wymogom gospodarki jutra. UE 2020 w kontek[cie ogólno[wiatowym Nowy program wpisuje si w kontekst globalizacji, która pozostanie jedn z gBównych siB napdowych europejskiej dynamiki w przyszBym dziesicioleciu. Nie tylko Unia widzi mo|liwo[ci, jakie mo|e przynie[ inteligentna i przyjazna [rodowisku gospodarka z punktu widzenia wikszej konkurencyjno[ci i dobrobytu. Podobne priorytety ustaliBy tak|e inne kraje, które znaczco inwestuj w zielone technologie, technologie informacyjno- komunikacyjne i inteligentne sieci. Aby utrzyma swoj wiodc rol, Unia musi szybko wykorzystywa okazje, z wyprzedzeniem przewidywa nowe tendencje i dostosowywa si do nich. Kryzys unaoczniB, w jak du|ym stopniu gospodarka Europy i gospodarka [wiatowa s od siebie wzajemnie zale|ne. Aby osign nasze cele na rok 2020, musimy podj zdecydowane dziaBania w ramach grupy G20 i na innych forach midzynarodowych w celu propagowania zasad le|cych u podstaw zrównowa|onej rynkowej gospodarki spoBecznej w kontek[cie [wiatowym. Handel midzynarodowy jest jedn z siB napdowych wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i inwestycji w UE. Zarówno w ramach WTO, jak i poprzez wspóBprac dwustronn powinni[my dziaBa na rzecz zmniejszania ograniczeD midzynarodowych przepBywów handlowych oraz promowa otwarty handel [wiatowy oparty na okre[lonych zasadach. Powinni[my równie| zacie[ni stosunki gospodarcze i polityczne z naszymi najwa|niejszymi PL 11 PL partnerami strategicznymi, kBadc szczególny nacisk na dostp do rynku, dostp do energii i surowców oraz postp w zakresie celów spoBecznych i celów dotyczcych [rodowiska naturalnego. Wspieranie wzrostu gospodarczego poprzez peBne wykorzystanie paktu stabilno[ci i wzrostu Pakt stabilno[ci i wzrostu, wraz z innymi wielostronnymi instrumentami nadzoru, bdzie wa|nym elementem polityki bud|etowej, majcym za zadanie pomóc w osigniciu konsolidacji fiskalnej i jednocze[nie w dostarczeniu [rodków bud|etowych niezbdnych do osignicia celów w zakresie zrównowa|onego wzrostu i zatrudnienia. Konsolidujc finanse publiczne, paDstwa czBonkowskie bd musiaBy przekierowa swoje wydatki publiczne na cele UE 2020, aby umo|liwi konieczne inwestycje w przyszBo[ Europy. W dobie znacznych ograniczeD fiskalnych inwestowanie skpych zasobów w zrównowa|ony wzrost jest jeszcze wa|niejsze ni| zwykle. Inwestycje i reformy strukturalne opracowane z my[l o inteligentniejszej, spójnej i bardziej przyjaznej [rodowisku gospodarce przynios wiksze dochody i uBatwi konsolidacj finansów publicznych. Jednocze[nie tak wa|ne przeksztaBcenie jest niemo|liwe bez inwestycji w ludzi i zdolno[ci produkcyjne. Aby zwikszy potencjaB gospodarki, konieczne jest peBne przeprowadzenie reform strukturalnych w celu stworzenia nowych zródeB wzrostu. Do sukcesu zmienionego programu reform strukturalnych, opartego na [rodkach zwikszajcych potencjalny wzrost i podnoszcych produktywno[, przyczyni si równie| koordynacja na poziomie UE w zakresie planowania i realizacji, przede wszystkim aby w peBni wykorzysta funkcjonowanie jednolitego rynku. Pakt stabilno[ci i wzrostu umo|liwia inwestowanie w przyszBo[ nawet w przypadku konieczno[ci przeprowadzenia konsolidacji fiskalnej. Obejmuje to stawianie na pierwszym miejscu inwestycji w badania i rozwój oraz nowe technologie, w innowacje, edukacj na wysokim poziomie i rozwój umiejtno[ci oraz w inteligentne sieci; oznacza to Bczenie inwestycji z unowocze[nianiem istniejcych struktur, w tym zwikszanie efektywno[ci administracji publicznej oraz zreformowanie uregulowaD prawnych. Odzwierciedlanie priorytetów politycznych w bud|etach publicznych Priorytety, po ich uzgodnieniu, musz zosta odzwierciedlone w polityce bud|etowej. Komisja planuje uwzgldni je w przegldzie bud|etu, który opublikuje w przyszBym roku, oraz w propozycjach dotyczcych kolejnych wieloletnich ram finansowych. PaDstwa czBonkowskie równie| powinny dokona przegldu swoich wydatków publicznych w celu poprawy jako[ci i efektywno[ci oraz, mimo znacznych ograniczeD fiskalnych, znalez [rodki na inwestowanie w zrównowa|ony rozwój. Jednocze[nie nale|y zbada nowe modele finansowania (takie jak partnerstwa publiczno-prywatne, wykorzystanie finansowania UE lub EBI) w celu wspólnego zmobilizowania zasobów sektora publicznego i prywatnego i wywarcia jak najwikszego wpBywu. Zapewnienie skuteczno[ci nowej strategii poprzez ustalenie jasnych zasad zarzdzania Strategia bdzie realizowana w oparciu o podej[cie partnerskie w celu osignicia okre[lonej liczby najwa|niejszych celów. Jej szczególne cele i dziaBania mo|na zrealizowa jedynie w drodze partnerstwa, poniewa| konieczne s dziaBania na ró|nych poziomach  UE, krajowym PL 12 PL i regionalnym. To wBa[nie dziki wzajemnym zale|no[ciom midzy tymi poziomami strategia bdzie mogBa osign swój peBen potencjaB. Je[li chodzi o Rad Europejsk, to wBa[nie ona powinna by centralnym punktem przyszBej strategii, poniewa| gwarantuje integralno[ polityki i reguluje wspóBzale|no[ci midzy paDstwami czBonkowskimi i UE. Powinna ona zatem sta u steru nowej strategii, podejmowa kluczowe decyzje i stawia cele w oparciu o nowe postanowienia traktatu lizboDskiego. Ró|ne skBady Rady, takie jak ECOFIN i wBa[ciwe skBady tematyczne, wprowadzaByby te decyzje w |ycie w sposób zintegrowany, dziaBajc w zakresie swoich kompetencji w celu osignicia dBugoterminowych celów UE 2020. Komisja chciaBaby, aby w nowej strukturze zarzdzania znacznie wiksz rol odgrywaB Parlament Europejski. Oprócz tradycyjnego zaanga|owania w obszarze zatrudnienia oraz zintegrowanych wytycznych Parlament mógBby równie| wyrazi swoj opini na temat strategii UE 2020 przed wiosennym szczytem Rady Europejskiej. Strategia UE 2020 bdzie potrzebowaBa aktywnego wsparcia podmiotów takich jak partnerzy spoBeczni i spoBeczeDstwo obywatelskie. Jej sukces zale|y w du|ym stopniu tak|e od przyjcia jej we wszystkich regionach UE. Komisja chciaBaby, aby w miar rozwoju tej nowej strategii parlamenty narodowe wykazaBy wobec niej szczególne zainteresowanie. Rada Europejska na swoim wiosennym szczycie w 2010 r. powinna okre[li kierunek strategii na najbli|sze pi lat w oparciu o wniosek legislacyjny Komisji przewidywany na pocztek 2010 r. Rada powinna ustali niewielk liczb najwa|niejszych celów i okre[li wBa[ciwe dziaBania, jakie nale|y podj w ramach partnerstwa na poziomie UE i paDstw czBonkowskich. Konkluzje Rady Europejskiej wraz z towarzyszcymi im wskazówkami dla polityki UE i paDstw czBonkowskich byByby zatem podstaw zintegrowanych wytycznych przewidzianych w Traktacie. Dla ka|dego z tych celów paDstwa czBonkowskie miaByby okre[li cele krajowe na okres piciu lat w zale|no[ci od swojej sytuacji i punktu wyj[cia. Komisja i Rada Europejska bd co roku monitorowa postpy na poziomie UE i paDstw czBonkowskich. Uwagi Komisja zaprasza do przekazywania uwag i sugestii na temat kwestii poruszonych w niniejszym dokumencie. Mo|na je nadsyBa do dnia 15 stycznia 2010 r. na adres EU2020@ec.europa.eu. Otrzymane uwagi zostan opublikowane w Internecie, chyba |e autor sprzeciwi si publikacji danych osobowych, powoBujc si na ryzyko naruszenia swoich uzasadnionych interesów. W takim przypadku mog one zosta opublikowane anonimowo. Organizacje zawodowe przekazujce komentarze w ramach tych konsultacji zachca si, je[li jeszcze tego nie zrobiBy, do rejestracji w prowadzonym przez Komisj rejestrze grup interesu (http://ec.europa.eu/transparency/regrin/). Rejestr ten utworzono w kontek[cie europejskiej inicjatywy na rzecz przejrzysto[ci w celu udostpnienia Komisji i ogóBowi spoBeczeDstwa informacji na temat celów, finansowania i struktur grup interesu. PL 13 PL

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Lite Com Pro Pl
www oditk com pl ZarzÄ…dzanie MetodÄ… Deminga
abc com pl 4
Alfa i omega — vege com pl —
www nie com pl 4
Arkusz z wszpw com pl klucz

więcej podobnych podstron