plik


FINANSE I INWESTYCJE pod red. E. Nowaka i B. Nity BUD{ETOWANIE W PRZEDSIBIORSTWIE pod red. E. Nowaka STRATEGICZNE ZARZDZANIE KOSZTAMI J.K. Shim, J.G. Siegel DYREKTOR FINANSOWY S.A. Ross, R.W. Westerfield, FINANSE PRZEDSIBIORSTW (podrcznik) B.D. Jordan D. Wdzki ANALIZA WSKAyNIKOWA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO D. Wdzki STRATEGIE PAYNNOZCI FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA PrzepBywy pieni|ne a warto[ dla wBa[cicieli M. Marcinkowska ROCZNY RAPORT Z DZIAAAC I WYNIKW PRZEDSIBIORSTWA Nowe tendencje w sprawozdawczo[ci biznesowej A. Kister ZARZDZANIE KOSZTAMI JAKOZCI Sposb na popraw efektywno[ci przedsibiorstwa Z. Krysiak RYZYKO KREDYTOWE A WARTOZ FIRMY P. Matkowski ZARZDZANIE RYZYKIEM OPERACYJNYM SERIA AKADEMICKA A. Szromnik MARKETING TERYTORIALNY Miasto i region na rynku pod red. M. SierpiDskiej CONTROLLING FUNKCYJNY W PRZEDSIBIORSTWIE pod red. U. Kaliny-Prasznic REGULOWANA GOSPODARKA RYNKOWA MateriaBy do studiowania polityki gospodarczej PeBna oferta wydawnicza jest dostpna na stronie www.profinfo.pl Recenzenci Dr hab. MirosBawa KwiecieD, prof. AE im. Oskara Langego we WrocBawiu Dr hab. Maria Hass-Symotiuk, prof. Uniwersytetu SzczeciDskiego Projekt graficzny okBadki i zdjcie wykorzystane na okBadce Barbara WidBak Redaktor Katarzyna Szoch-Jdrys Korekta Adrianna BieryBo Agnieszka Bk Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. 2007 All rights reserved. ISBN 978-83-7526-176-9 Wydane przez: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. Redakcja Wydawnictw Ksi|kowych i Czasopism Prawniczych 01-231 Warszawa, ul. PBocka 5a tel. (022) 535 80 00 Redakcja Ksi|ek 31-156 Krakw, ul. Zacisze 7 tel. (012) 630 46 00 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl Ksigarnia internetowa: www.profinfo.pl Aamanie: Jan Palacz, Faktoria Wyrazu Sp. z o.o. Druk i oprawa: Drukarnia Skleniarz ul. Juliusza Lea 118, 30-133 Krakw Dedykuj swoim Rodzicom Spis tre[ci Wstp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 RozdziaB 1. Gmina jako podmiot [wiadczcy usBugi publiczne. . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Samorzd terytorialny w okresie transformacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Gmina jako podstawowa wsplnota samorzdowa. . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Zadania i kompetencje samorzdu gminnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Specyfika usBug publicznych gminy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Gmina jako podmiot wykorzystania controllingu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 RozdziaB 2. Specyfika controllingu ukierunkowanego na proces [wiadczenia usBug. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Istota controllingu w gminie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Cele i zadania controllingu w gminie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Organizacja controllingu w gminie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 O[rodki odpowiedzialno[ci w gminie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Controlling funkcyjny w procesie [wiadczenia usBug publicznych . . . . . 93 RozdziaB 3. Funkcje controllingu usBug publicznych gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Controlling a proces [wiadczenia usBug publicznych w gminie . . . . . . 107 Problemy i koszty wdro|enia controllingu usBug publicznych w gminie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Planowanie usBug publicznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Monitoring i kontrola realizacji procesu [wiadczenia usBug . . . . . . . . 125 Funkcja sterowania w doskonaleniu usBug. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Narzdzia zarzdzania jako[ci usBug wspomagajce funkcje controllingu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 Spis tre[ci 8 RozdziaB 4. Instrumenty controllingu wspomagajce realizacj usBug publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Dobr instrumentw controllingu w procesie [wiadczenia usBug . . . . 153 UsBugi publiczne w Strategicznej Karcie Wynikw . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Bud|et zadaniowy a controlling usBug gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Wskazniki finansowe i niefinansowe w systemie oceny usBug . . . . . . . 173 Rachunek kosztw dziaBaD w szacowaniu kosztw usBug . . . . . . . . . . . 183 RozdziaB 5. Realizacja procesu [wiadczenia usBug a controlling  badania empiryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 PrzykBady oceny dziaBalno[ci polskich gmin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Realizacja usBug publicznych przez gminy w aspekcie funkcji controllingu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 ZakoDczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 ZaBcznik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 Wykaz aktw prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 Wstp My[lenie w kategoriach nowoczesnej, sprawnej i efektywnie zarzdzanej gminy oraz stosowanie innowacyjnych instrumentw w zarzdzaniu publicznym wci| nie nale| do kanonu w Polsce. Trudno[ci zmian tego stanu rzeczy wynikaj z braku informacji o sprawdzonych wzorcach, mentalno[ci i nawykw kadry zarzdzajcej oraz braku zasobw nie tylko finansowych, ale tak|e czasowych czy kadrowych. Nierzadkie jeszcze centralistyczne praktyki administrowania w urzdach rozmijaj si z ide zarzdzania w nowoczesnym tego sBowa znacze- niu. Reforma polskiej administracji prowadzonej od 1990 r. charakteryzuje si nastawieniem na zmiany ustrojowe i strukturalne. Trudno jednak o argumenty [wiadczce, |e zmiany te spowodowaBy przej[cie z modelu biurokratycznego na mened|erskie zarzdzanie publiczne. Opracowanie to wskazuje na symp- tomy przemian, prezentujc controlling jako jedno z narzdzi usprawnienia zarzdzania gmin, ktre mo|e by z powodzeniem wykorzystane w procesie [wiadczenia usBug publicznych. Brak skutecznych instrumentw, wymuszajcych zmiany efektywno[ciowe, mo|e stanowi istotn barier we wdra|aniu praktyk i procedur nowoczesnego zarzdzania w gminach. PrzesBanki podjcia tematu pracy wynikaj z potrzeby poszukiwania nowych rozwizaD w zakresie zarzdzania publicznego. Od kil- ku lat w Polsce obserwuje si zjawisko wdra|ania usprawnieD organizacyjnych zaczerpnitych z teorii nowego zarzdzania publicznego oraz systemw jako[- ciowych. Jednak|e liczba gmin wdra|ajcych te programy jest wci| relatywnie niewielka, jak rwnie| brakuje wiarygodnych danych i kompleksowych ocen korzy[ci, wynikajcych z wdro|enia przez te jednostki systemw jako[ciowych. Inne sBabo[ci i niedostatki dotycz: " fragmentaryczno[ci stosowanych koncepcji i narzdzi, " ograniczonej dostpno[ci efektw zrealizowanych programw, wynika- jcej z pilota|owego charakteru niektrych przedsiwzi, skutkujcych ograniczon liczb beneficjentw oraz nieumiejtno[ci promowania tych wynikw, Wstp 10 " braku zdolno[ci instytucjonalnej oraz motywacji do wdro|enia innowacyj- nych rozwizaD oraz ich utrzymywania i doskonalenia, " niedostatkw finansowych dla realizacji zmian instytucjonalnych. W zwizku z powy|szym celowe wydaje si poszerzanie zakresu litera- turowego i badawczego dotyczcego usprawnieD administracji gminnej, co w przyszBo[ci bdzie skutkowaBo czstszym wdra|aniem metod usprawniajcych zarzdzanie w gminach. Zadania gminy wobec spoBeczno[ci lokalnych reguluje ustawa o samorz- dzie gminnym oraz inne akty prawne. Natomiast usBuga jest pojciem u|ywa- nym z punktu widzenia odbiorcy realizowanego zadania publicznego. Jest to funkcja zadania publicznego (np. funkcj zadania z zakresu kultury fizycznej jest wybudowanie o[rodka sportowego, ktry umo|liwia korzystanie z r|nych form rekreacji  usBuga). UsBugi publiczne s to zadania sBu|ce mieszkaDcom danej jednostki samorzdu terytorialnego. MieszkaDcy, czyli klienci korzysta- jcy z usBug publicznych oczekuj, |e [wiadczone usBugi bd realizowane na zadowalajcym poziomie jako[ciowym. W konsekwencji istnieje uzasadniona potrzeba okre[lenia systemu planowania, realizacji, pomiaru i kontroli realizacji usBug wraz z ocen kosztw tych dziaBaD. Du|a r|norodno[ usBug kompliku- je opis i ocen organizacji, ktra ich dostarcza, zarzdza dostarczaniem bdz jest odpowiedzialna za dostarczanie usBug. Skomplikowany jest tak|e problem zdefiniowania wskaznikw do oceny jako[ci [wiadczenia usBug, ktre stanowi jedno z narzdzi podnoszenia efektywno[ci dziaBania gminy. UsBugi publiczne mog by [wiadczone bardziej efektywnie i elastycznie ni| obecnie, trzeba jedynie lepiej pozna specyfik ich organizacji i zarzdzania oraz sposoby planowania i wdra|ania nowych rozwizaD, w tym controllingu. Podejmowanie przemy[lanych i profesjonalnie przygotowanych przedsiwzi, zwizanych z realizacj usBug w gminie jest mo|liwe. Controlling jako instru- ment, ktry poprzez planowanie, kontrol i sterowanie umo|liwia realizacj zaBo|onych celw jednostki, mo|e skutecznie wspomaga proces realizacji usBug publicznych. Cel gBwny pracy dotyczy opracowania zakresu controllingu do zastosowa- nia w procesie realizacji usBug publicznych w jednostkach samorzdu teryto- rialnego na przykBadzie gminy. Cele czstkowe obejmuj: 1. Przedstawienie gminy jako podmiotu [wiadczcego usBugi publiczne oraz wskazanie obszarw funkcjonowania, w ktrych istnieje mo|liwo[ skutecz- nego zastosowania controllingu. 2. Opracowanie koncepcji controllingu usBug publicznych, z wykorzystaniem funkcji planowania, informacyjnej, kontrolnej oraz sterowania. Wstp 11 3. Prezentacj wybranych metod i narzdzi controllingu, mo|liwych do zasto- sowania w procesie realizacji zadaD publicznych, ze szczeglnym uwzgld- nieniem miernikw niefinansowych w ocenie usBug. 4. Przedstawienie i ocena na podstawie badaD wskaznikw wykorzystywanych do oceny usBug publicznych oraz stopnia wykorzystania funkcji controllingu przez gminy w procesie [wiadczenia usBug. Przedstawione cele posBu|yBy do sformuBowania hipotez badawczych pracy: 1. Mo|liwa jest skuteczna implementacja koncepcji controllingu do gmin, ktra bdzie obejmowa wikszo[ zakresu dziaBania tych jednostek. 2. Mo|liwe jest usprawnienie zarzdzania oraz poprawa jako[ci [wiadczonych usBug publicznych poprzez zastosowanie instrumentw controllingu oraz wykorzystanie jego funkcji. 3. System miernikw (wskaznikw) niefinansowych, sBu|cych ocenie [wiad- czonych usBug jest niezbdny, aby skutecznie wykorzysta controlling w pro- cesie realizacji usBug publicznych gminy. Niniejsze opracowanie odnosi si gBwnie do usBug publicznych, [wiad- czonych przez samorzd gminny. SkBada si z piciu rozdziaBw powizanych w logiczn caBo[. RozdziaB pierwszy jest wprowadzeniem w problematyk gminy jako pod- miotu odpowiedzialnego za [wiadczenie usBug publicznych. Rola gminy przed- stawiona jest na tle przemian w samorzdzie terytorialnym po 1989 r., ze szcze- gln rol decentralizacji, ktra jest podstaw wzrostu efektywno[ci dziaBania organizacji. Szeroko opisane s zadania i kompetencje gminy oraz specyfi- ka usBug publicznych, [wiadczonych przez gmin, z podaniem ich klasyfikacji oraz charakterystyk rynku usBug. Ostatnim elementem tego rozdziaBu jest wskazanie przesBanek usprawniania zarzdzania w gminie oraz roli controllin- gu, ktry z powodzeniem mo|na zastosowa w procesie realizacji usBug publicz- nych. W rozdziale drugim opisana zostaBa specyfika controllingu, ukierunko- wanego na proces [wiadczenia usBug publicznych w gminie. Podjta zostaBa prba zdefiniowania pojcia controllingu w gminie na tle istniejcych definicji, wraz z charakterystyk funkcji i rodzajw controllingu. Ponadto, okre[lone zostaBy cele i zadania controllingu oraz istota koordynacji w procesie [wiad- czenia usBug publicznych. RozdziaB ten zawiera rwnie| opis podstawowych elementw, niezbdnych do funkcjonowania systemu controllingu w gminie, tj. umiejscowienia w strukturze organizacyjnej, sprawozdawczo[ci na potrzeby controllingu, zadaD controllera oraz wyodrbnienia o[rodka odpowiedzialno[ci za [wiadczone usBugi publiczne. W omawianym rozdziale przedstawiono rw- nie| rol controllingu finansowego, inwestycyjnego oraz personalnego, ktre Wstp 12 wspomagaj controlling w realizacji zasadniczego procesu w gminie, jakim jest [wiadczenie usBug publicznych. RozdziaB trzeci obejmuje charakterystyk podstawowych funkcji control- lingu w procesie [wiadczenia usBug publicznych, tj. planowania, monitoringu i kontroli oraz sterowania, z uwzgldnieniem istotnej roli informacji. Opis tych funkcji poprzedzony zostaB przedstawieniem controllingu usBug publicznych w ujciu systemowym oraz problemw zwizanych z wdro|eniem controllingu w organizacji gminnej. Ostatnim elementem rozdziaBu trzeciego jest przegld podstawowych narzdzi zarzdzania jako[ci w gminie, ktre z powodzeniem mog wspomaga funkcje controllingu w doskonaleniu procesu [wiadczenia usBug. W rozdziale czwartym zostaBy przedstawione instrumenty wspomagajce realizacj usBug publicznych gminy. Po przedstawieniu kryteriw doboru oraz wskazaniu podstawowych instrumentw controllingu gminy, nastpuje opis tych najistotniejszych z punktu widzenia [wiadczenia usBug dla mieszkaDcw gminy. W zakresie controllingu strategicznego gminy podstawow rol odgrywa Strategiczna Karta Wynikw jako narzdzie formuBowania celw i zadaD oraz ich pomiaru. W zakresie controllingu operacyjnego znaczca rola przypada po- miarom dokonaD gminy w zakresie poszczeglnych usBug i wykorzystaniu w tym celu zestawu wskaznikw niefinansowych. Niemniej istotne jest wykorzystanie innych instrumentw, takich jak bud|etowanie zadaniowe czy zastosowanie rachunku kosztw w ocenie efektywno[ci procesu [wiadczenia usBug. RozdziaB pity dotyczy badaD empirycznych w zakresie [wiadczenia usBug publicznych przez gminy w Polsce. SkBada si on z dwch zasadniczych cz[ci. W pierwszej zaprezentowano analiz wskaznikow [wiadczenia usBug publicz- nych przez gmin Piaseczno. Natomiast w drugiej cz[ci przedstawiono wyniki prac badawczych, dotyczcych wykorzystania funkcji controllingu przez gminy w Polsce na podstawie przeprowadzonych badaD ankietowych. Podjto rw- nie| prb okre[lenia stopnia wykorzystania funkcji controllingu przez polskie gminy w procesie [wiadczenia usBug publicznych. Niniejsze opracowanie ma charakter interdyscyplinarny. Wykorzystanie controllingu w realizacji usBug publicznych powoduje konieczno[ korzystania z dorobku nauk o zarzdzaniu, nauki o administracji, finansach publicznych oraz rachunkowo[ci. Interdyscyplinarny charakter pracy istotnie zwiksza jej warto[ci poznawcze oraz znaczenie zaprezentowanych rozwizaD sBu|cych usprawnianiu zarzdzania gmin. RozdziaB 1 Gmina jako podmiot [wiadczcy usBugi publiczne Samorzd terytorialny w okresie transformacji Kierunki zmian samorzdu terytorialnego w Polsce W polskim sektorze publicznym koDca lat 80. XX wieku wystpowaB jednolity, scentralizowany system bud|etowy, obejmujcy jednostki i zakBady bud|etowe. DziaBaBy one na szczeblach organw administracji rzdowej i terenowych orga- nw administracji paDstwowej. Finansowanie odbywaBo si z bud|etu paDstwa, obejmujcego bud|ety centralne i bud|ety terenowe. Niezwykle rozbudowana byBa gospodarka funduszowa (parabud|etowa). Nale|y zauwa|y, |e program reform gospodarczych i ustrojowych, znany powszechnie pod nazw ,,planu Balcerowicza , byB wdra|any bez dokonywania wcze[niejszych zmian w sek- torze publicznym. Wraz z ustaw o samorzdzie terytorialnym1, uchwalon 8 marca 1990 r., gmina otrzymaBa osobowo[ prawn i jej finanse zostaBy wyBczone z bud|etu paDstwa. Ustawa precyzowaBa podstawowe zadania gminy, ktre obejmowaBy m.in. przejcia jednostek komunalnych, tj. |Bobkw, przedszkoli, szkB podsta- wowych, miejskich i gminnych, o[rodkw pomocy spoBecznej, przedsibiorstw i zakBadw bud|etowych, wykonujcych zadania z zakresu gospodarki komu- nalnej, zarzdu drg miejskich, administracji domw komunalnych, bibliotek, domw kultury. Osignito niewielki stopieD decentralizacji administracji publicznej, poniewa| reforma ograniczyBa si do szczebla gmin, co wyBczyBo z kompetencji samorzdu terytorialnego zadania o zasigu obejmujcym kilka gmin (opieka zdrowotna, szkolnictwo [rednie, drogi lokalne). 1 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591).

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Controlling w realizacji usług publicznych gminy
Finanse publiczne Przepisy ebook demo
Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę ebook demo
Ustawa o finansach publicznych z komentarzem do zmian ebook demo
Finanse publiczne Finanse samorządu terytorialnego Wydanie 1 ebook demo
Prezentacja publiczna Mów komunikatywnie, oryginalnie, przekonująco ebook demo
VAT w jednostkach publicznych po nowelizacji z 2014 roku ebook demo
Wybór trybu udzielenia zamówienia publicznego ebook demo
Ewidencja majątku trwałego w jednostkach publicznych ebook demo
Skarga do sądu administracyjnego droga odwoławcza od decyzji podatkowych ebook demo
Dialogi z tradycją ebook demo
Czas na czasownik ebook demo
Kodeks księgowego „Ustawa o VAT” ebook demo
Biznes nowych możliwości Czterolistna koniczyna nowy paradygmat biznesu ebook demo
Działania pionu HR po ocenach okresowych ebook demo
Budowa biogazowni aspekty finansowe i praktyczne ebook demo
Kodeks postępowania administracyjnego i inne akty prawne Przepisy ebook demo

więcej podobnych podstron