ÿþA r t y k u B p o b r a n o z e s t r o n y e i o b a . p l
A T E I Z M - J a k t o w a r z y s z P o l P o t b u d o w a B a t e i s t y c z n y k r a j w K a m b o d |y
A t e i z m j e s t d z i [ b a r d z o p o p u l a r n y w P o l s c e . C z y w a r t o j e d n a k b y a t e i s t ? W [w i e t l e h i s t o r i i z o b a c z m y d o c z e g o a t e i z m
s Bu |y w p r a k t y c e i c o s i z a n i m k r y j e . P o l P o t i K a m b o d |a .
C z e r w o n i K h m e r z y u w Ba d z y
Z a r a z p o p r z e j c i u w Ba d z y a t e i s t y c z n i C z e r w o n i K h m e r z y p r z y s t p i l i
d o r e a l i z a c j i s w o i c h k o n c e p c j i . Z a m k n i t o s z k o By , s z p i t a l e i f a b r y k i ,
z l i k w i d o w a n o b a n k i i p i e n i d z , z d e l e g a l i z o w a n o r e l i g i , z l i k w i d o w a n o
w Ba s n o [ p r y w a t n , z a [ l u d n o [ m i a s t w y r z u c o n o s i B n a t e r e n y
w i e j s k i e d o t z w . k o l e k t y w n y c h g o s p o d a r s t w r o l n y c h , k t ó r e b y By d e
f a c t o o b o z a m i p r a c y p r z y m u s o w e j . P o l i t y k a t a , z n a n a j a k o " R o k
Z e r o w y " , d o p r o w a d z i Ba d o [m i e r c i o g r o m n e j l i c z b y o s ó b , z a r ó w n o
w s k u t e k z a g Bo d z e n i a , j a k i p r z e p r a c o w a n i a c z y e g z e k u c j i . C z e r w o n i
K h m e r z y s y s t e m a t y c z n i e m o r d o w a l i w s z y s t k i e o s o b y , k t ó r e m i a By
j a k i e k o l w i e k p o w i z a n i e z p o p r z e d n i m r e |i m e m , r e l i g i b u d d y j s k , a
t a k |e f a c h o w c ó w i i n t e l e k t u a l i s t ó w z a b i j a n o n a w e t z a s a m f a k t
p o s i a d a n i a o k u l a r ó w l u b z b y t d e l i k a t n y c h d Bo n i . W i k s z o [ zr ó d e B
p o d t r z y m u j e , |e l i c z b a o f i a r a t e i s t y c z n y c h w n i c n i e w i e r z c y c h
C z e r w o n y c h K h m e r ó w j e s t w p r o p o r c j i d o l i c z b y l u d n o [c i w y |s z a n i |
w j a k i m k o l w i e k k r a j u n a [w i e c i e w e w s p ó Bc z e s n e j h i s t o r i i . N a j n i |s z e s z a c u n k i t u s z u j c e z b r o d n i e a t e i z m u m ó w i o 1 0 %
s t r a t , a l e c z [c i e j p r z y j m u j e s i , |e l i c z b a z a m o r d o w a n y c h i z m a r By c h z g Bo d u i c h o r ó b o s ó b s i g n Ba 2 0 - 2 5 % c a Be j
p o p u l a c j i , a n a w e t j e d n e j t r z e c i e j n a r o d u . P o l i t y k a t e i s t y c z n y c h C z e r w o n y c h K h m e r ó w o k r e [l a s i p o w s z e c h n i e m i a n e m
l u d o b ó j s t w a .
K A M B O D {A
K a m b o d |a , K r ó l e s t w o K a m b o d |y ( k a m b o d |a Ds k i t r l . K â m p Ôc h é a , P r e h r é a c h é a n a c h â k r K â m p Ôc h é a ) w l a t a c h
1 9 7 6 - 1 9 8 9 K a m p u c z a t o p a Ds t w o w p o Bu d n i o w o - w s c h o d n i e j A z j i , n a P ó Bw y s p i e I n d o c h i Ds k i m , n a d Z a t o k T a j l a n d z k .
G r a n i c z y o d z a c h o d u i p ó Bn o c y z T a j l a n d i ( d Bu g o [ g r a n i c y 8 0 3 k m ) , o d p ó Bn o c y z L a o s e m ( 5 4 1 k m ) , a o d w s c h o d u z
W i e t n a m e m ( 9 3 0 k m ) . A d m i n i s t r a c j a K a m b o d |y d z i e l i s i n a 2 0 p r o w i n c j i ( k h e t t ) . A k t u a l n i e K a m b o d |a j e s t m o n a r c h i
k o n s t y t u c y j n . G Bo w p a Ds t w a j e s t m o n a r c h a w y b i e r a n y p r z e z t z w . " R a d T r o n u " , w k t ó r e j z a s i a d a j p o t o m k o w i e t r z e c h
l i n i i k r ó l e w s k i c h , c h o s a m a r a d a s k Bd a s i z e z w o l e n n i c z k ó w m o n a r c h i i d z i e d z i c z n e j . W Ba d z a u s t a w o d a w c z a n a l e |y d o
Z g r o m a d z e n i a N a r o d o w e g o , w y b i e r a n e g o c o 5 l a t w w y b o r a c h p o w s z e c h n y c h . W Ba d z a w y k o n a w c z a z n a j d u j e s i w
r k a c h r z d u ( K r ó l e w s k i R z d K a m b o d |y ) , n a c z e l e k t ó r e g o s t o i p r e m i e r k t ó r y m o |e b y o d w o Ba n y p r z e z k r ó l a w e d Bu g
u z n a n i a . K r ó l m o |e w y d a d e k r e t z m o c u s t a w y j a k i d a w e t o a b s o l u t n e .
* P r z y r o s t n a t u r a l n y : 2 , 2 %
* S k Ba d e t n i c z n y : K h m e r z y ( 9 4 % ) , C h i Dc z y c y ( 3 % ) , C z a m o w i e , T a j o w i e , W i e t n a m c z y c y , L a o t a Dc z y c y i i n n i ( 3 % )
* G Bó w n e w y z n a n i a : b u d d y [c i ( 8 0 % ) , a t e i [c i ( 1 7 % ) , m u z u Bm a n i e ( 2 % ) , c h r z e [c i j a n i e ( 1 % ) ;
* A n a l f a b e t y z m : 6 5 %
* U r b a n i z a c j a : 1 3 %
* J z y k i : k h m e r s k i ( u r z d o w y ) , c h i Ds k i , w i e t n a m s k i
O d 8 0 2 d o 1 9 7 0 r o k u K a m b o d |a b y Ba m o n a r c h i d z i e d z i c z n . W d n i u 1 8 m a r c a 1 9 7 0 r o k u k s i | N o r o d o m S i h a n o u k
z o s t a B o b a l o n y w w y n i k u p u c z u , k t ó r y w y n i ó s B d o w Ba d z y w s p i e r a n e g o p r z e z C I A g e n e r a Ba L o n N o l a . N o w y p r z y w ó d c a
K a m b o d |y z r e z y g n o w a B z p r o w a d z o n e j p r z e z k s i c i a S i h a n o u k a p o l i t y k i t o l e r o w a n i a o d d z i a Bó w p ó Bn o c n o - w i e t n a m s k i c h
o r a z C z e r w o n y c h K h m e r ó w n a t e r y t o r i u m K a m b o d |y i w s p a r B U S A w w o j n i e z s o c j a l i s t y c z n y m W i e t n a m e m P ó Bn o c n y m ,
j e d n o c z e [n i e p r o w a d z c k a m p a n i w y m i e r z o n w 4 5 0 t y s i c z n m n i e j s z o [ w i e t n a m s k w K a m b o d |y . O k o Bo 3 0 0 . 0 0 0
W i e t n a m c z y k ó w z m u s z o n o d o w y j a z d u , u r z d z a n o p o g r o m y l u d n o [c i w i e t n a m s k i e j i p o d p a l o n o a m b a s a d W i e t n a m u
P ó Bn o c n e g o . G e n e r a B L o n N o l w e z w a B p r z e b y w a j c e w K a m b o d |y o d d z i a By p ó Bn o c n o - w i e t n a m s k i e d o o p u s z c z e n i a k r a j u ,
a n i e u z y s k u j c j e d n a k i c h |a d n e j r e a k c j i , l o t n i c t w o a m e r y k a Ds k i e r o z p o c z Bo b o m b a r d o w a n i a K a m b o d |y t a m , g d z i e
u k r y w a By s i o d d z i a By p ó Bn o c n o - w i e t n a m s k i e .
D n i a 1 m a j a 1 9 7 0 r o k u d o K a m b o d |y w k r o c z y By w o j s k a U S A i P o Bu d n i o w e g o W i e t n a m u . S t r a t y l u d z k i e i m a t e r i a l n e w
K a m b o d |y w w y n i k u t e j i n t e r w e n c j i s p o t g o w a By w r o g o [ d o L o n N o l a i p r z y c z y n i By s i w z n a c z n e j m i e r z e d o p ó zn i e j s z e g o
p r z e j c i a w Ba d z y p r z e z C z e r w o n y c h K h m e r ó w , o d 1 9 7 0 r o k u w s p i e r a n y c h p r z e z k o m u n i s t ó w z W i e t n a m u P ó Bn o c n e g o ,
d o s t a r c z a j c y c h i m b r o n i , d o r a d c ó w w o j s k o w y c h i p r o w a d z c y c h s z k o l e n i a C z e r w o n y c h K h m e r ó w n a t e r y t o r i u m
W i e t n a m u . W m a j u 1 9 7 0 r o k u w C h R L p o w s t a B K r ó l e w s k i R z d J e d n o [c i N a r o d o w e j , n a c z e l e k t ó r e g o s t a n B k s i |e
N o r o d o m S i h a n o u k , k t ó r y n i e p o s i a d a B j e d n a k k o n t r o l i n a d k r a j o w y m r u c h e m o p o r u . K o m u n i [c i , s t a n o w i c y n i e g d y [ j e g o
n a j w i k s z y c h w r o g ó w w K a m b o d |y , z g o d n i e z s u g e s t i a m i P e k i n u i H a n o i n i e d o w i e r z a l i m u , m i m o i | p o u t w o r z e n i u r z d u
o f i c j a l n i e i c h p o p i e r a B. R z d t e n w e z w a B n a r ó d d o w a l k i p r z e c i w n a j e zd zc o m i r e |i m o w i L o n N o l a , z w a n e m u f o r m a l n i e
R e p u b l i k K h m e r s k .
H i s t o r i a K a m b o d |y
* o d I w . n . e . p a Ds t w o F u n a n
* V I w . F u n a n z o s t a j e p o d b i t y p r z e z p o w s t a Be w w y n i k u s e c e s j i k s i s t w o C z e n l a
* 8 0 2 p o w s t a n i e z j e d n o c z o n e g o p a Ds t w a K h m e r ó w p o d r z d a m i d y n a s t i i a n g k o r s k i e j ( p o z o s t a Bo [c i t e g o o k r e s u j e s t
A n g k o r T h o m , z n a j d u j c y s i w p o b l i |u r z e k i S i e m R e a p )
* 1 4 3 2 i m p e r i u m K h m e r ó w z o s t a j e z a j t e p r z e z T a j ó w , a s t o l i c a A n g k o r T h o m z o s t a j e p r z e n i e s i o n a d o P h n o m P e n h
* o d X V w . u z a l e |n i e n i e o d S y j a m u i W i e t n a m u
* X V I w . d o K a m b o d |y p r z y b y l i p i e r w s i E u r o p e j c z y c y
* 1 8 6 3 z n a l a z Ba s i p o d p r o t e k t o r a t e m f r a n c u s k i m
* 1 8 8 4 s t a Ba s i k o l o n i f r a n c u s k
* 1 8 8 7 w Bc z e n i e k o l o n i i d o I n d o c h i n F r a n c u s k i c h
* 1 9 4 1 - 1 9 4 5 o k u p a c j a j a p o Ds k a
* 1 9 4 5 - 1 9 4 6 o k u p a c j a t a j l a n d z k a
* 1 9 4 9 p r o k l a m o w a n i e n i e p o d l e g Bo [c i w r a m a c h U n i i F r a n c u s k i e j
* 1 9 5 5 w y s t p i e n i e z U n i i F r a n c u s k i e j i p r z y j c i e d o O N Z
* 1 9 7 0 w w y n i k u z a m a c h u s t a n u r z d y p r z e j B g e n e r a B L o n N o l ; w y b u c h w o j n y d o m o w e j ; p r z e c i w w o j s k o m r z d o w y m
w y s t p u j z b r o j n i e C z e r w o n i K h m e r z y i z w o l e n n i c y o b a l o n e g o , s p r z y j a j c e g o k o m u n i s t o m k s i c i a N o r o d o m a S i h a n o u k a
* 1 9 7 5 - 7 8 / 7 9 r z d y C z e r w o n y c h K h m e r ó w r e |i m P o l P o t a ; p o d c z a s t y c h r z d ó w w m a s o w y c h e g z e k u c j a c h z g i n Bo
p o n a d d w a m i l i o n y m i e s z k a Dc ó w k r a j u ( w e d Bu g i n n y c h zr ó d e B - p o n a d d w a i p ó B m i l i o n a ) ; i z o l a c j a k r a j u ; w y s i e d l e n i e
w s z y s t k i c h m i e s z k a Dc ó w m i a s t d o w i e j s k i c h k o m u n , l i k w i d a c j a s z k ó B, z m u s z a n i e l u d z i d o n i e w o l n i c z e j p r a c y ;
* 1 9 7 9 w o j s k a w i e t n a m s k i e w s p i e r a n e p r z e z Z S R R w k r a c z a j d o K a m b o d |y i o b a l a j r e |i m C z e r w o n y c h K h m e r ó w ;
z m i a n a n a z w y p a Ds t w a n a L u d o w R e p u b l i k K a m p u c z y i o b j c i e w Ba d z y p r z e z p o l i t y k ó w p r o w i e t n a m s k i c h ; C z e r w o n i
K h m e r z y p r z e c h o d z d o p a r t y z a n t k i
* 1 9 8 2 S i h a n o u k o b e j m u j e k i e r o w n i c t w o k o a l i c y j n e g o r z d u n a e m i g r a c j i
* w r z e s i e D 1 9 8 9 W i e t n a m w y c o f u j e s w o j e w o j s k a z K a m b o d |y u w Ba d z y p o z o s t a j e r z d p r e m i e r a H u n S e n a
* p a zd z i e r n i k 1 9 9 1 p o w s t a n i e N a j w y |s z e j R a d y N a r o d o w e j K a m b o d |y , w k t ó r e j s k Ba d w e s z l i p r z e d s t a w i c i e l e w s z y s t k i c h
u g r u p o w a D o p o z y c y j n y c h
* m a j 1 9 9 3 p i e r w s z e w y b o r y p a r l a m e n t a r n e n a d z o r o w a n e p r z e z O N Z ; z w y c i s t w o o d n o s z z w o l e n n i c y S i h a n o u k a
d o c h o d z i d o u t w o r z e n i a k o a l i c j i z u g r u p o w a n i e m p r o w i e t n a m s k i m
* p a zd z i e r n i k 1 9 9 3 p r z y w r ó c e n i e m o n a r c h i i ; k r ó l e m z o s t a j e S i h a n o u k
* 1 9 9 8 [m i e r P o l P o t a i p o d d a n i e s i p r z y w ó d c ó w C z e r w o n y c h K h m e r ó w ( g r u d z i e D) ; s t a b i l i z a c j a s y t u a c j i w e w n t r z n e j
* 1 9 9 9 K a m b o d |a o f i c j a l n i e z o s t a j e c z Bo n k i e m S t o w a r z y s z e n i a N a r o d ó w A z j i P o Bu d n i o w o - W s c h o d n i e j ( A S E A N )
* 2 0 0 1 p r z y j c i e u s t a w y o p o w o Ba n i u t r y b u n a Bu d o o s d z e n i a z b r o d n i C z e r w o n y c h K h m e r ó w
* 2 0 0 4 - k r ó l N o r o d o m S i h a n o u k a b d y k u j e ; n a t r o n w s t p u j e j e g o s y n , N o r o d o m S i h a m o n i .
* 2 0 0 7 - r u s z a p r a c a t r y b u n a Bu d o s p r a w l u d o b ó j s t w a i z b r o d n i w o j e n n y c h ;
K o m u n i s t y c z n a P a r t i a K a m p u c z y
K h m e r s k a P a r t i a L u d o w o - R e w o l u c y j n a p o w s t a Ba w p o d z i e m i u w 1 9 5 1
r o k u j a k o o r g a n i z a c j a a t e i s t ó w . W y w o d z i Ba s i z k a m b o d |a Ds k i e g o
o d g a Bz i e n i a K o m u n i s t y c z n e j P a r t i i I n d o c h i n , z a Bo |o n e j p r z e z H o C h i
M i n h a w 1 9 3 0 r o k u . W 1 9 6 6 r o k u , p o p r z e c h w y c e n i u w Ba d z y w p a r t i i i
o b j c i u w n i e j s t a n o w i s k a s e k r e t a r z a g e n e r a l n e g o , P o l P o t p o t a j e m n i e
z m i e n i B j e j n a z w n a K o m u n i s t y c z n P a r t i K a m p u c z y , c o p r z e z w i e l e l a t
u t r z y m y w a n o w [c i s Be j t a j e m n i c y . P a r t i a t a u k r y w a Ba s i p o d n a z w
A n g k a r ( O r g a n i z a c j a ) , a P o l P o t s t o p n i o w o p r z e s t a w i a B j n a g r u n t
" z a s a d n i c z e j s p r z e c z n o [c i m i d z y r e w o l u c j k a m p u c z a Ds k a r e w o l u c j
w i e t n a m s k " , g d y | W i e t n a m s c y t o w a r z y s z e t r a k t o w a l i K h m e r ó w j a k
m Bo d s z y c h b r a c i , k t ó r y c h t r z e b a p r o w a d z i z a r k . " T y l k o d z i k i
t a j e m n i c z o [c i m o |e m y b y p a n a m i s y t u a c j i i o d n i e [ z w y c i s t w o n a d
w r o g i e m , k t ó r y n i e m o |e s i p o Ba p a , k t o k i m j e s t " , w y j a [n i p ó zn i e j N u o n
C h e a , p r a w a r k a P o l P o t a . D o p i e r o w 1 9 7 7 r o k u , t j . w d r u g i m r o k u s w o i c h r z d ó w , a t e i s t a P o l P o t p o i n f o r m u j e o i s t n i e n i u
t e j p a r t i i o r a z n a c i g a j c h i s t o r i o g Bo s i , |e p o w s t a Ba o n a 1 7 l a t w c z e [n i e j i o d t d " k i e r u j e r e w o l u c j k a m p u c z a Ds k " .
I d e o l o g i a a t e i s t y c z n y c h C z e r w o n y c h K h m e r ó w b y Ba k o m b i n a c j e k s t r e m a l n y c h f o r m a t e i s t y c z n e g o m a o i z m u i
a n t y k o l o n i a l n y c h i d e i e u r o p e j s k i e j l e w i c y , k t ó r e p r z y w ó d c y o r g a n i z a c j i p o z n a l i w t r a k c i e s t u d i ó w n a f r a n c u s k i c h
u n i w e r s y t e t a c h w l a t a c h 5 0 - t y c h X X w i e k u . D o t e g o d o Bc z y By s i t r w a j c a d Bu g o n i e c h d o p o d p o r z d k o w a n i a p a r t i i
w i e t n a m s k i m k o m u n i s t o m i k s e n o f o b i a , a s z c z e g ó l n i e a t e i s t y c z n a n i e n a w i [ d o r e l i g i i . W e f e k c i e , p o p r z e j c i u w Ba d z y ,
n a r z u c o n o s i B s p o Be c z e Ds t w u k a m b o d |a Ds k i e m u a t e i s t y c z n y k o m u n i z m w s p e c y f i c z n e j a z j a t y c k i e j w e r s j i l o k a l n e j . W s k Ba d
t z w . S t a Be g o K o m i t e t u C e n t r a l n e g o K o m i t e t u C z e r w o n y c h K h m e r ó w w c h o d z i l i : P o l P o t ( f a k t y c z n y p r z y w ó d c a r u c h u ) , N u o n
C h e a , T a M o k , K h i e u S a m p h a n , K e P a u k , I e n g S a r y , S o n S e n , Y u n Y a t i I e n g T h i r i t h . K i e r o w n i c t w o t o p o z o s t a w a Bo
n i e m a l n i e z m i e n i o n e o d l a t 6 0 - t y c h , a | d o p o Bo w y l a t 8 0 - t y c h X X w i e k u , g d y a t e i s t y c z n i C z e r w o n i K h m e r z y p r o w a d z i l i
w o j n p a r t y z a n c k p o o d s u n i c i u i c h o d w Ba d z y p r z e z w o j s k a w i e t n a m s k i e .
A t e i s t a P o l P o t - L u d o b ó j s t w o w K a m b o d |y
P o l P o t , w Ba [c i w i e S a l o t h S a r - u r o d z i B s i 1 9 m a j a 1 9 2 5 w
P r e k S b a u v w p r o w i n c j i K a m p o n g T h u m 1 2 5 k m n a p ó Bn o c
o d P h n o m P e h n , z m a r B 1 5 k w i e t n i a 1 9 9 8 k o Bo A n l o n g V e n g .
P o l P o t t o d y k t a t o r K a m b o d |y , w m Bo d o [c i d z i a Ba c z k ó Be k
a t e i s t y c n y c h , u c z e D r y g o r y s t y c z n e j s z k o By k a t o l i c k i e j ,
n a u c z y c i e l i c z Bo n e k a t e i s t y c z n e j K o m u n i s t y c z n e j P a r t i i
K a m b o d |y . S t u d i o w a B n a p r y w a t n e j u c z e l n i t e c h n i c z n e j E F R
w P a r y |u , n i e u z y s k a B d y p l o m u z p o w o d ó w p o l i t y c z n y c h .
U c z e D J e a n - P a u l a S a r t r a , z k t ó r e g o w y k Ba d ó w n a j b a r d z i e j
s p o d o b a B s i P o l P o t o w i s t a l i n o w s k i a t e i z m i m a r k s i z m . O d
f r a n c u s k i c h k o m u n i s t ó w n a u c z y B s i i d e o l o g i i a t e i z m u i
m e t o d w c i e l a n i a i c h w |y c i e . W 1 9 6 0 r o k u w s p ó Bz a Bo |y c i e l
K o m u n i s t y c z n e j P a r t i i K a m b o d |y a w l a t a c h 1 9 6 3 1 9 7 9 j e j
s e k r e t a r z g e n e r a l n y . D o w o d z i B o d d z i a Ba m i z b r o j n y m i
C z e r w o n y c h K h m e r ó w . N a j e g o [w i a t o p o g l d z n a c z n y
w p By w m i a Ba i d e o l o g i a C h i Ds k i e j R e p u b l i k i L u d o w e j z o k r e s u
R e w o l u c j i k u l t u r a l n e j o r a z m y [l i M a o T s e T u n g a ( M a o Z e
D o n g a ) .
W 1 9 7 5 r o k u , g d y z a k o Dc z y Ba s i w o j n a w i e t n a m s k a ,
p a r t y z a n c i o b a l i l i l e g a l n y r z d , a P o l P o t z m i e n i B n a z w k r a j u
n a D e m o k r a t y c z n a K a m p u c z a i r o z p o c z B j e d n z
n a j k r w a w s z y c h l u d o b ó j c z y c h d y k t a t u r X X w i e k u . W e d Bu g P o l
P o t a k r a j m i a B s i s k Ba d a w y Bc z n i e z c h Bo p ó w f i n a n s u j c y c h
e k o n o m i k r a j u p o p r z e z w z r o s t p r o d u k c j i r o l n e j . N i e s t e t y ,
c a Ba p r o d u k c j a r o l n i c z a s z Ba n a e k s p o r t , a l u d z i e u m i e r a l i z
g Bo d u . S z a c u j e s i z w y k l e , |e w " D e m o k r a t y c z n e j
K a m p u c z y " z g i n Bo o k o Bo 1 / 4 l u d n o [c i k r a j u , a l i c z b a
m i e s z k a Dc ó w s t o l i c y P h n o m P e n h , w s k u t e k p r z y m u s o w y c h
w y s i e d l e D z m a l a Ba z 2 m i l i o n ó w d o 2 3 t y s i c y m i e s z k a Dc ó w . A t e i s t a P o l P o t d |y B d o o c z y s z c z e n i a k r a j u z e w s z e l k i e j r e l i g i i
i w y m o r d o w a n i a l u d z i w y z n a j c y c h r e l i g i , g Bó w n i e b u d d y z m . Z l i k w i d o w a n o k l a s z t o r y b u d d y j s k i e , a m n i c h ó w b u d d y j s k i c h
l i k w i d o w a n o m a s o w o w o b o z a c h p r a c y i m i e j s c a c h e g z e k u c j i . W y m o r o d w a n o t e | p r z y w ó d c ó w i i n t e l e k t u a l i s t ó w
m u z u Bm a Ds k i c h o r a z c h r z e [c i j a Ds k i c h .
N a w i z a B w s p ó Bp r a c z C h i Ds k R e p u b l i k L u d o w , a l e n a t y m t l e , a t a k |e z p o w o d u e k s t e r m i n a c j i m n i e j s z o [c i
w i e t n a m s k i e j z w y z n a n i a g Bó w n i e b u d d y j s k i e j i i n c y d e n t ó w g r a n i c z n y c h p o p a d B w o s t r y k o n f l i k t z W i e t n a m e m . W 1 9 7 9
z o s t a B o b a l o n y p r z e z w o j s k a w i e t n a m s k i e i w e w n t r z n o p o z y c j a n t y a t e i s t y c z n . W r a z z k s i c i e m N a r o d o m e m
S i h a n o u k i e m k i e r o w a B p a r t y z a n t k w s p i e r a n p r z e z T a j l a n d i i C h R L , w a l c z c z p r o w i e t n a m s k i m r z d e m w P h n o m P e n h .
K o n t y n u o w a B w o j n d o m o w t a k |e p o w y c o f a n i u w o j s k w i e t n a m s k i c h o r a z s t w o r z e n i u r z d u z g o d y n a r o d o w e j , g d y w
1 9 9 1 r o k u k s i | S i h a n o u k p o n o w n i e z o s t a B g Bo w p a Ds t w a . W 1 9 9 7 r o k u w r a m a c h j e d n e j z n i e z l i c z o n y c h c z y s t e k w
k i e r o w n i c t w i e p a r t i i , z l e c i B z a b ó j s t w o j e d n e g o z e s w y c h n a j b l i |s z y c h w s p ó Bt o w a r z y s z y j e s z c z e z c z a s ó w p a r y s k i c h - S o n
S e n a . T o w a r z y s z a S o n S e n a z a b i t o w r a z z 1 1 - o s o b o w r o d z i n , a c i a Ba r o z j e c h a n o c i |a r ó w k a m i . K i l k a t y g o d n i p ó zn i e j
w s p ó Bt o w a r z y s z e u r z d z i l i p r o c e s p o k a z o w y P o l P o t a i s k a z a l i g o n a d o |y w o t n i a r e s z t d o m o w y , g d z i e p o k i l k u m i e s i c a c h
z m a r B, w e d Bu g o f i c j a l n e j w e r s j i z p r z y c z y n n a t u r a l n y c h .
S z a c u j e s i , |e w o k r e s i e 3 , 5 - l e t n i c h r z d ó w P o l P o t a s p o [r ó d 7 , 5 m l n m i e s z k a Dc ó w K a m b o d |y z g Bo d u , c h o r ó b i w
w y n i k u e g z e k u c j i z g i n Bo o k o Bo 1 , 7 - 2 , 5 m l n l u d z i , g Bó w n i e w y z n a w c ó w r ó |n y c h r e l i g i i , s z c z e g ó l n i e b u d d y z m u . P o l P o t w
u d z i e l a n y c h w y w i a d a c h n i e u z n a w a B s w o j e j o d p o w i e d z i a l n o [c i z a t e z b r o d n i e . O c z a s a c h s w o i c h r z d ó w m ó w i B: " b y l i [m y
j a k d z i e c i u c z c e s i c h o d z i " , " w a l c z y Be m n i e p o t o , a b y m o r d o w a l u d z i " , " n a s z w a l k p r o w a d z i l i [m y , b y z a p o b i e c
w i e t n a m i z a c j i K a m b o d |y " , " m o j e s u m i e n i e j e s t c z y s t e " . W s z y s t k o t o j e d y n i e w y m ó w k i m a j c e z a k r y b r u t a l n e r e a l i z o w a n i e
a t e i s t y c z n y c h i d e a Bó w o c z y s z c z e n i a k r a j u z l u d z i r e l i g i j n y c h u w a |a n y c h z a o p i u m , k t ó r e t r z e b a z n i s z c z y . T y m i i d e a Ba m i
b e z w z g l d n e j w a l k i P o l P o t z a r a z i B s i j u | o d f r a n c u s k i c h a t e i s t ó w k o m u n i s t ó w , a m o r a l n e p o p a r c i e u d z i e l i By P o l P o t o w i
C h i n y L u d o w e t a k |e r z d z o n e p r z e z a t e i s t ó w m a o i s t o w s k i c h .
A t e i s t a P o l P o t g Bo s i B p u b l i c z n i e , |e s t w o r z y n o w e , l e p s z e s p o Be c z e Ds t w o , o p a r t e n a r ó w n o [c i i w s p ó l n e j w Ba s n o [c i . C h c i a B
j e d n a k n a j p i e r w c o f n K a m b o d | d o p o z i o m u p r y m i t y w n e j w s p ó l n o t y a g r a r n e j . I c o f n B, b o c h c i a B z b u r z y s t a r y ,
" z e p s u t y " p o r z d e k o p a r t y n a r e l i g i i b u d d y j s k i e j . I z b u r z y B, a w s z y s t k o t o z a c e n p r z y n a j m n i e j 2 m i l i o n ó w b e z p o [r e d n i c h
o f i a r . D o k Ba d n i e 1 8 k w i e t n i a 1 9 9 8 r o k u g a r s t k a p a r t y z a n t ó w g d z i e [ w k a m b o d |a Ds k i e j d |u n g l i s p a l i Ba z w Bo k i a t e i s t y P o l
P o t a . U r o c z y s t o [ p o g r z e b o w a p r z y w ó d c y a t e i s t y c z n y c h C z e r w o n y c h K h m e r ó w t r w a Ba k r ó t k o . O g i e D s z y b k o s t r a w i B c i a Bo
z w y r o d n i a Be g o c z Bo w i e k a , k t ó r y w [r ó d o p r a w c ó w X X w i e k u u s t p u j e c h y b a j e d y n i e k a t o l i k o w i H i t l e r o w i i a t e i [c i e S t a l i n o w i ,
a i t o t y l k o d l a t e g o , |e d a n e m u b y Bo r z d z i m a By m k r a j e m . A t e i s t a P o l P o t p o z o s t a w i B p o s o b i e p o l a [m i e r c i , t y s i c e
m o r d a m i z w i c h n i t y c h d o k o Dc a |y c i a u m y s Bó w i s e t k i p y t a D b e z o d p o w i e d z i .
" M o i a m e r y k a Ds c y p r z y j a c i e l e p y t a j m n i e c z s t o , k i m w Ba [c i w i e s c i C z e r w o n i K h m e r z y , s k d s i w z i l i , c z e m u t a k
n i e n a w i d z i l i K a m b o d |a n " - w s p o m i n a w o p u b l i k o w a n e j w 1 9 9 7 r o k u k s i |c e D a v i d a C h a n d l e r a " C a m b o d i a : P o w e r , M y t h ,
a n d M e m o r y " ( " K a m b o d |a - w Ba d z a , m i t i p a m i " ) T h i d a B . M a m , K a m b o d |a n k a , k t ó r a p r z e t r w a Ba l u d o b ó j c z z a g Ba d i
m i e s z k a w K a l i f o r n i i . " Z a w s z e m i w s t y d , g d y m u s z i m t Bu m a c z y , |e s Bo w e m K h m e r z y o k r e [l a s i n a r ó d z a m i e s z k u j c y
K a m b o d |. W |y Ba c h o p r a w c ó w i i c h o f i a r p By n i e w i c t a s a m a k r e w . J e s t e [m y j e d n y m n a r o d e m . O d p o w i a d a m m o i m
p r z y j a c i o Bo m , |e w n a s z y m k h m e r s k i m j z y k u n a z y w a m y C z e r w o n y c h K h m e r ó w " r o b a k a m i z n a s z e j w Ba s n e j s k ó r y " . "
W s i e r p n i u 1 9 7 9 r o k u r e w o l u c y j n y t r y b u n a B l u d o w y w P h n o m P h e n s k a z a B a t e i s t y c z n e g o d y k t a t o r a P o l P o t a n a k a r
[m i e r c i , j e d n a k j u | w g r u d n i u 1 9 7 9 r o k u P o l P o t j e s t w y m i e n i a n y j a k o p r e m i e r r z d u C z e r w o n y c h K h m e r ó w p r z e z K h i e u
S a m p h a n ' a . W t y m c z a s i e |o n a P o l P o t a , K h i e u P o n n a r y d o w i a d u j c s i o o g r o m i e z b r o d n i i e k s c e s a c h
h o m o s e k s u a l n y c h m |a p o p a d a w t o t a l n y o b Bd . W 1 9 8 5 r o k u P o l P o t r o z w o d z i s i z K h i e u P o n n a r y i b i e |e z a |o n
z n a c z n i e m Bo d s z k o b i e t z k t ó r m a c ó r k . K h i e u P o n n a r y u m i e r a w r o k u 2 0 0 3 j a k o z a p o m n i a n a b y Ba a k t y w i s t k a i l i d e r k a
a t e i s t y c z n e g o r u c h u k o b i e t C z e r w o n y c h K h m e r ó w .
J e a n - P a u l S a r t r e - a t e i s t y c z n y m e n t o r P o l P o t a
J e a n - P a u l C h a r l e s A y m a r d S a r t r e , u r o d z o n y 2 1 c z e r w c a 1 9 0 5 w P a r y |u , a z m a r By 1 5 k w i e t n i a 1 9 8 0 w P a r y |u t o
p o w i e [c i o p i s a r z , d r a m a t u r g , e s e i s t a i f i l o z o f f r a n c u s k i . P r z e d s t a w i c i e l n u r t u f i l o z o f i c z n e g o e g z y s t e n c j a l i z m u . L a u r e a t
N a g r o d y N o b l a w d z i e d z i n i e l i t e r a t u r y z a r o k 1 9 6 4 k t ó r y o d m ó w i B j e j p r z y j c i a . S a r t r e b y B c z o Bo w y m p r z e d s t a w i c i e l e m
e g z y s t e n c j a l i z m u a t e i s t y c z n e g o . P o d k o n i e c |y c i a o d s z e d B o d e g z y s t e n c j a l i z m u i r o z w i n B w Ba s n w e r s j s o c j o l o g i i
m a r k s i s t o w s k i e j . J e g o o s t a t n i m z n a c z c y m d z i e Be m f i l o z o f i c z n y m j e s t n a p i s a n a w 1 9 6 0 r o k u " C r i t i q u e d e l a r a i s o n
d i a l e c t i q u e " , w k t ó r e j s t a r a B s i s t w o r z y s y n t e z e g z y s t e n c j a l i z m u z m a r k s i z m e m . J e g o w s p ó Bp r a c o w n i c z k i t o w a r z y s z k
|y c i a b y Ba p i s a r k a , f e m i n i s t k a i f i l o z o f k a S i m o n e d e B e a u v o i r .
D z i k i z a Bo |o n e j w 1 9 4 5 g a z e c i e f i l o z o f i c z n o - l i t e r a c k i e j L e s T e m p s m o d e r n e s , a t e i s t a S a r t r e s t a B s i s Ba w n y m i p o p u l a r n y m
p i s a r z e m i f i l o z o f e m . O r g a n i z u j e s By n n e z e b r a n i a a t e i s t y c z n y c h i n t e l e k t u a l i s t ó w ( m . i n . S i m o n e d e B e a u v o i r , M a u r i c e
M e r l e a u - P o n t y i R a y m o n d A r o n ) w p a r y s k i e j d z i e l n i c y S a i n t G e r m a i n d e s P r é s , p o d c z a s k t ó r y c h p r o p a g u j e
e g z y s t e n c j a l i z m . D z i k i n i e m u e g z y s t e n c j a l i z m a t e i s t y c z n y s t a B s i n a j p o p u l a r n i e j s z y m k i e r u n k i e m f i l o z o f i c z n y m i
" s u b k u l t u r " l a t 4 0 - t y c h i 5 0 - t y c h X X w i e k u z w Ba s n y m i k a w i a r n i a m i i m u z y k j a z z o w . S a r t r e s t a B s i z w o l e n n i k i e m
m a r k s i z m u , a l e s p r z e c i w i a B s i z d e c y d o w a n i e z j e d n e j s t r o n y : s t a l i n i z m o w i , a z d r u g i e j k a p i t a l i z m o w i . P i t n o w a B w o j n w
I n d o c h i n a c h , " i m p e r i a l i z m a m e r y k a Ds k i " , g a u l l i s t ó w i Z S R R , p o p i e r a B h o m o s e k s u a l i z m i p r a w a g e j ó w .
S a r t r e d o m a g a B s i E u r o p y " n e u t r a l n e j i s o c j a l i s t y c z n e j " . J e d n a k p r ó b a u t w o r z e n i a w Ba s n e j p a r t i i p o l i t y c z n e j s k o Dc z y Ba s i
n i e p o w o d z e n i e m i S a r t r e z m u s z o n y b y B z b l i |y s i b a r d z i e j d o F r a n c u s k i e j P a r t i i K o m u n i s t y c z n e j . P o p i e r a B s t u d e n c k i r u c h
m a o i s t y c z n y , o r a z r ó |n e o r g a n i z a c j e l e w i c o w e i f e m i n i s t y c z n e . W 1 9 7 3 z a Bo |y B d z i e n n i k " L i b é r a t i o n " . I n t e r w e n i o w a B m . i n . w
s p r a w i e p r z y w ó d c y F r a k c j i C z e r w o n e j A r m i i A n d r e a s a B a a d e r a . W l a t a c h 6 0 - t y c h X X w i e k u S a r t r e s t a r a B s i p o g o d z i
e g z y s t e n c j a l i z m z m a r k s i z m e m w d z i e l e K r y t y k a d i a l e k t y c z n e g o r o z u m u . W y c o f u j e s i p o w o l i z a k t y w n e j d y s k u s j i
f i l o z o f i c z n e j z n o w y m k i e r u n k i e m s t r u k t u r a l i z m e m . P i s z e k s i |k i a n a l i z u j c e X I X w i e k i t w ó r c z o [ l i t e r a c k F l a u b e r t a .
P o d u p a d a B n a z d r o w i u z p o w o d u n a Bo g o w e g o z a |y w a n i a a m f e t a m i n y , c o r y d r a n e ' u i n a d u |y w a n i a a l k o h o l u .
P o l P o t t o t a k i g r z e c z n y c h Bo p i e c
A t e i s t a P o l P o t u r o d z i B s i w 1 8 , 1 9 a l b o 2 5 m a j a 1 9 2 5 , 1 9 2 7 l u b 1 9 2 8 r o k u w p r o w i n c j i K o m p o n g T h o m . H i s t o r y c y d o d z i [
n i e p o t r a f i u s t a l i d o k Ba d n e j d a t y , c h o c i a | z a p i s y z f r a n c u s k i e j u c z e l n i w s k a z u j n a 2 5 m a j 1 9 2 8 . O n s a m p o w i e d z i a B w
r o k u 1 9 9 7 , |e j e g o m a t k a w y p i s a Ba d a t u r o d z e n i a k r e d n a [c i a n i e i b y B t o s t y c z e D 1 9 2 5 r o k u . N a z y w a B s i w t e d y S a l o t h
S a r , a P o l P o t t o p a r t y z a n c k i p s e u d o n i m , k t ó r y p r z y j B w i e l e l a t p ó zn i e j j a k o a t e i s t y c z n y a k t y w i s t a . P o l P o t b y B
n a j m Bo d s z y m s y n e m s p o [r ó d s i e d m i o r g a d z i e c i z a m o |n e g o c h Bo p a . W l a t a c h 7 0 - t y c h X X w i e k u t a k i c h k u Ba k ó w j a k j e g o
o j c i e c C z e r w o n i K h m e r z y l i k w i d o w a l i z a " w y z y s k i w a n i e " w i e j s k i e g o l u d u . A l e n a p r z e Bo m i e l a t 2 0 - t y c h i 3 0 - t y c h S a l o t h S a r
b y B j e s z c z e m a By m , s y m p a t y c z n y m p o n o c h Bo p c e m . W j e g o r o d z i n n e j w s i b a r d z o g o l u b i a n o . C i , k t ó r z y g o p a m i t a j ,
m ó w i , |e b y B w r a |l i w y , s p o k o j n y i b a r d z o g r z e c z n y . J e g o o j c i e c S u o n g b y B p o n o c z Bo w i e k i e m p o w a |n y m , w r c z p o n u r y m ,
b o n p . n i e l u b i B, g d y w i e j s k i e d z i e c i b a w i By s i p r z e d j e g o d o m e m .
C h Bo p i e c m i a B s z e [ l a t , g d y z o s t a B w y s Ba n y p r z e z r o d z i c ó w d o s t o l i c y P h n o m P e n h , b y z a m i e s z k a n a k r ó l e w s k i m d w o r z e
r a z e m z b r a t e m . R o d z i n a S a l o t h ó w n i e b y Ba b o w i e m z w y k B c h Bo p s k r o d z i n , a r a c z e j r o d z i n z i e m s k i c h p o s i a d a c z y .
K u z y n k a S a l o t h a S a r b y Ba j e d n z g Bó w n y c h |o n k r ó l a M o n i v o n g a . W w i e k u l a t 6 - 8 z e t k n B s i t r o c h z b u d d y z m e m w
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Czastki przyciagania Jak budowac niestandardowe kampanie reklamowe alnapoSkuteczne handlowanie Jak budowac wspolprace z klientem i odwaznie windykowac naleznosci Zestaw mu33 rady jak dbac o klienta Budowanie trwalych kontaktow handlowychO bliskości w codzienności Jak budować optymalną więź pomiędzy Dzieckiem i RodzicemMarketing narracyjny Jak budowac historie ktore sprzedaja marnarJak wybrać szkołę i kurs tańca towarzyskiegowięcej podobnych podstron