63603

8) lodowiec piedmontowy, inaczej podgórski, powstający z połączenia w jedną pokrywę lodową kilku jęzorów, spływających z gór na ich przedpole.

Ląriolóri, lodowiec kontynentalny rozległa, jednolita pokrywa lodowa, zajmująca cały kontynent bądź znaczącą jego część, również wielką wyspę. Lądolód porusza się od największego wzniesienia we wszystkich kierunkach. Współczesne lądolody występują na Antarktydzie i na Grenlandii, zajmując łącznie ponad 15 min km² i posiadając do 4 km miąższości. W przeszłości lądolody zajmowały znacznie większe obszary lądowa, np. w plejstocenie lądolody pokryły północną i środkowy część Ameryki Północnej, blisko połowę Europy i znaczną część Azji. W kar bonie lądolody występowały m in. na obszarach dzisiejszej Australii i południowej Afiyki. Po stopnieniu lądolodu powstaje na powierzchni ziemi charakterystyczny zespół form polodowcowych.

Najlepiej zbadany jest lodowiec Grenlandii (l,7mln km², maksymalna grubość lodowca wynosi 3km, średnia miąższość lodowca wynosi 1500m). Zajmuje on 90% powierzchru wyspy. Jęzory lodowca dochodzą do samego morza, gdzie się odrywają tworząc kry lodowe i spływają pchane przez prądy na południe, gdzie topnieją. Największym lodowcem na Ziemi jest lodowiec kontynentalny Antarktydy (13mln km²). Średnia miąższość wynosi tam 2020m, a maksymalna 4km.

Mechanizm przesuwania się lodowca do przodu:

Lodowce wydają się nieruchome. Okazuje się jednak, ze mogą się poruszać i to dość szybko. Na ogól nich ten jest ledwie dostrzegalny i może odbywać się z prędkością poniżej 30 centymetrów' na dobę, jednak niektóre lodowce posuwają się ze stalą prędkością przekraczającą 15 metrów dziennie. Czasem, z dość złożonych powodów', nich lodowca może ulec przyspieszeniu i wówczas jego

prędkość na przestrzeni wielu kilometrów' dochodzić może do 100 metrów na dobę. Aby lodowiec zaczął się poruszać, jego gnibość musi osiągnąć około 60 metrów'. Wówczas, pod olbrzymim ciśnieniem, knicliy w normalnych wanmkach lód, zaczyna płynąć niczym zimna, plastyczna masa. Ruch ten jest częściow'o wywołany silą grawitacji, a częściowo poślizgiem występującym między stykającymi się kryształami lodu. Pewną rolę odgrywa również topnienie lodowca na styku z podłożem, które znacznie zmniejsza tarcie. Lód topi się tam wskutek wysokiego ciśnienia, które przy dnie lodowca sięgać może 30 kilogramów' na centymetr kwadratowy.

Górne warstwy lodu, które znajdują się pod dużo mniejszym ciśnieniem, pozostają kruche, toteż łatwo pękają pod wpływem naprężeń Gdy lodowiec przekracza przeszkodę lub rozpoczyna przyspieszony spływ, na jego powierzclini tw'orzą się czasem olbrzymie szczeliny, których głębokość osiąga nawet 50 metrów'. Lodowiec spływając, osiąga w końcu wysokość, poniżej której lód u jego czoła zaczyna topić się i parować. Gdy ilość lodu ubywającego u czoła lodowca równa jest ilości lodu gromadzącego się w jego górnej części, czoło lodowca zaczyna się cofać. U w^rytapiającego się czoła lodowca tworzą się nagromadzenia gruzu skalnego zwane morenami.