Alokacja większości zasobów w gospodarkach zachodnich dokonuje się poprzez rynki(transakcje). Ważną role odgrywa państwo (przepisy prawa, kupuje dobra i usługi, płatności jak emerytury! =>państwo wywera poważny wpływ na ceny, stopy procentowe, produkcje.
Co robi państwo: działalność ta obejmuje od 1/3 dochodu narodowego w Japonii do 2/3 w Szwecji.
1. ) USTANAWIA PRAWA I PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE
- gospodarka socjalistyczna - prawo wyklucza prywatną własność przedsiębiorstw
- gospodarka kapitalistyczna - przedsiębiorstwa są Jasnością prywatną
władze na wszystkich szczeblach regulują zachowania gospodarcze ustanawiając szczególne zasady działania przedsiębiorstw
• zezwolenia lokacyjne;
• przepisy związane ze zdrowiem i bezpieczeństwem;
• przepisy mające zapobiegać pewnym działaniom gospodarczym (np. sprzedaż heroiny)
2. )PANSTWO KUPUJE I SPRZEDAJE DOBRA I USŁUGI
Np. obrona narodowa, oświata, parki i drogi -bez opłaty bezpośredniej.
Np.lokalne przejazdy autobusowe i publikacje rządowe - bezpośrednio opłacane.
Państwo musi decydować, co kupować, a co wytwarzać samodzielnie.
Tak np.w niektóiych krajach przedsiębiorstwa telekomunikacyjne SA własnością państwową. W większości krajów państwo jest właścicielem transportu miejskiego.
3. )PANSTWO DOKONUJE PŁATNOŚCI TRANSFEROWYCH To np. ubezpieczenia społeczne czy zasiłki dla bezrobotnych.
Płatności transferowe- wypłaty w zamian, za które nie są świadczone żadne bezpośrednie usługi. Wydatki państwa = wartość dóbr i usług nabywanych + płatności transferowe
4. )PANSTWO NAKŁADA PODATKI
finansuje zakupy dobór oraz płatności transferowe, nakładając podatki i zaciągając pożyczki.
Np. podatek dochodowy czy VAT (są zwykle dopełniane przez podatki lokalne) deJicyLbutlż.elQwy może być finansowany za pomocą pożyczek (zwiększa dług publiczny)
5. )PAŃSTWO PRÓBUJE STABILIZOWAĆ GOSPODARKĘ Każda gospodarka rynkowa cierpi z powodu cykli koniunkturalnych.
Cykl koniunkturalny polega na wahaniach rozmiaru produkcji społecznej (PKB),którym towarzyszą zmiany poziomu bezrobocia oraz stopy inflacji.
Państwo może wpływać na to:
• obniżając podatki podczas recesji, żeby ludzie zwiększyli wydatki i zwiększyli PKB.
• kontrolując ilość pieniądza, może ją zwiększać szybciej podczas recesji(Bank Anglii w WB)
• kiedy stopa inflacji wysoka, bank centralny może zmniejszać stopę wzrostu podaży pieniądza.
6. )PAŃSTWO WPŁYWA NA ALOKACJE ZASOBÓW
Stosując regulacje i system prawiy wpływa na to jak są produkowane dobra, bezpośrednio:
Przy pomocy podatków i transferów zabiera część dochodów jednym i przekazuje je innym, pośrednio:
Przez podatki zawarte w cenach, oraz przez subsydia, które są ujemnymi podatkami.
Np. opodatkowuje papierosy i ogranicza wielkość jego produkcji.
Np. subsydiuje dobro takie jak mleko - wzrost jego produkcji.
Co powinno robłć państwo?
Dlaczego powinno ingerować w gospodarkę rynkowa? Podstawowym argumentem zawodność rynku.