Zasady ubezpieczeń społecznych - oparty jest o zasadę równości i zasadę gwarantowania przez państwo wypłacalności świadczeń. Zasada równego traktowania dotycząca warunków objęcia ubezpieczeniem społ., obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek, obliczania wysokości świadczeń i okresu wypłaty świadczeń. Z budżetu państwa mogą być wypłacane świadczenia jeżeli z funduszu środków zabraknie.
Zasada obowiązkowości ubezpieczenia; nakładająca na każdego pozostającego w stosunku pracy obowiązek nawiązania stosunku ubezpieczenia, więc automatycznie z momentu powstania stosunku pracy powstaje stosunek ubezpieczeniowy.
Zasada wzajemności świadczeń: świadczenie jednej strony jest uzależnione od spełnienia świadczenia drugiej strony (więc od płacenia składek).
Zasada solidaryzmu: świadczenie osób mniej zarabiających są realizowane przez świadczenia osób lepiej zarabiających. Głównie w przypadku ubez. zdrów.
Stosunek ubezpieczenia spoi. - jest to stosunek pomiędzy opłacającymi składkę a zakładem ubez. społ., oraz stosunek między ubezpieczonym a ZUS. Co do natury tego stosunku istnieje rozbieżność ponieważ niektórzy uważają iż jest to stosunek cywilno-prawny, niektórzy natomiast uważają iż ma on charakter adm-prawny.
Ubezpieczenie zdrowotne - Ustawa wprowadza obowiązek ubez. zdrowotnego. Tym ubezpieczeniem są objęci pracownicy, rolnicy, prowadzący działalność gosp., wykonujący działalność osobiście. Wszyscy są obowiązani do opłacania składek na ubez. zdrowotne. Zasadnicza cześć tej składki jest odliczana od podatku. Świadczenie te jest udzielane przez zakłady opieki zdrowotnej publiczne i niepubliczne, które zawierają z NFZ umowy o świadczenie zdrowotne. Problematykę tą reguluje ustawa o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ i ustawa o zakładach opieki zdrowotnej.