54162

3.1. Chłopi

T początkach monarchii \vczonofeuclalrxi następuje proces uzależniania wolnych chłopów p<730, fcutUów ip mufaccgo, możnych, instytucie kołcithe a z czasem przez rycerstwo). Pimsbje lky.ru watowa chłopów zależnych, dzic l^ca s;ę na szereg grup, których nazwy nic ?awwc jasno oddają prawne łch stanowiska Najhardziej uzalcaiiune gnipy pndnwłore łiyły prawa wycfodu i określano je mianem poddanych. Dni za gnipa ludności zależnej okrcshici wówczas mianem wninydi (lilxvi) posiadała prawo wycbodu i podlegała t>iko pwULróstwu grunt iYvemu V noweli rej gn>py odróżniano wolnych miejsco-wych. wywodzących się w^ińlnoi opolnyd) IgoSci (hospites) przybyszy t. yowKiii/. VP XIII w zanika |uż ludność⁴ rHnjrdca całkowicie woliu, nie ux.'Jez niona ud jakiegokolwiek feuctoa. Odtąd leż cdą masę zależnych chłopów zaczęto okicSUć muuiem ludzi Ounnlnr>;) luh dziedziców (biorców) pko, Sr kadio wywali oni dziedziczne prawo do uprawtanta pojadanego przez nich nadziału gruntu. ohok ludności 2»Je2nq występowali tuibi rud wy Im Doić ich sale ma lab w wyniku uradzania na złeciu i upoddmianta »łę tk> grupy ludności zależnej Cała kidnośó zależna zobowiązana l>yb do iwódczcnia ranty feudalnej, naturalnej l^ctt odrobkowcl na rzecz właściciela ikźłir. .1 ru<lk> ponosia liczne ciężary w poaat i danin i postu* na rzecz państwa.

Od drugiej puk)wy XII w. w wyniku szybkiego rozwoju gospodarczego i demograficznepi) iasię]Miją ktotne zmŁmy w raosunkach wiejskich prowaÓZŁCC <lo popnwy polozcnjl chlopuw. Zinun,' le nastęjx>wały w wyniku prouoów nazywanych osadnictwem na prawie polskim i osadnictwem na prawie niemieckim

To pierwsze polegało na zachęcaniu przez fcudalów chłopów pragnących I •oprawie swe położenie do osiedlania się na gionuch pustych lub nciwtourch. Zainteresowani uprawą tych gnmlów feudidiswk: oferowali nowym osadnikom uregulowanie prawa wy chi idu, unormowanie pnw <lo ziemi (na zasadzie własności podległej) oraz płacenie czynszu w określonym z góty m/mliirze i terminach.

Osadnliiwo na prawic niemieckim pojawiło s.ę na przebrnie XII: XIII w. I występowało w dwu foTOUCh: jaku faktyczne osadnictwo nicisiet kie ni/.wi-riętc głównie na Śląsku i w Małopolscy; oraz. jako osudniitwo polskie na pnwie nii-mirckim kiedy to Pofccy przejmować wzory prawne osndmków nk-micckich T.i druga forma była bardzo częsu ; trwała jeszcze w XIV i XV w. Osadnictwo na prawu: menmkim charakteryzowało się tym, zc osadnicy jcphnli siy vwiilłtisę prau-.i obcego < niciniockicgoj i posiadali samorządowa organicy wewnętrzną. Wici na prawic niemieckim powstawała w drodze lokacji. Podstąp prawną lukaqi I>yły prfcywileji dokument lokacyjny. I’ray-wilej lokacyjny wydawał panujący na rzecz fcudab w którego darach osadę muno lokować W pizywileju tym wyrażał ygtxię ra lokację i wyjmował teren pizyszlcj osady >p*xl janow aria prawu polskiego, łączono go Złzwyczn| Z inimunftckm. Na podziwie przywileju właściciel dólir wystawiał dokumeni lokacyjny będący umową miedzy ntm, a zasmlA-u (organizatorem nowęj wsO. W dokumencie określano wzajemne iiliowty/ki i prawa pana dóbr i osadników, wprowadzano niemieckie prawo I sjmorząd wiejski. Na czele lego samorządu surfcł/Jrdz.krny sołtys Do jegoriliiiwuzków lulrób: przewodniczenie lawie sądowej, zbieranie czynszów, uprawnienia policyjne i od czasów Kazimierza Wielkiego obowłfZłtOWft konni’. iluzbi wojskowa. Sołtys otrzymywał duzc upo-sażrnlc materialne: wolny od czynszu to 6 Izo we wsi, 1/6 zebranego czynszu. 1/3 kar sądów >ch, mt)no]x>l na prowadzenie karczmy, młyna jatek ftp. Materialna pozycja fcifeys.i uZuprłnurai była niezależnością osobistą. V sądach cx^xiwfct-ckili tylko przed sądem leóskun. złu^nnym wyłąotnic z sołtysów Mir wsiach które pozostały na prawie polskim, shounki |x>woh upodabniały mc do istniejących we w.such na prawic memicxłam. Różniły słc jedynie Iwzkicm Nnonądu w-cjsklcgo • sądowego. Ta icdnolitość prawna powodu|c, żc niekiedy mówi się o wyksztalcciiiu odryłmego sumi chłopskiego.