66345

Jednym z najbardziej znanych sposobów planowania, rozpowszechnionym w biznesie, ale również w instytucjach publicznych jest spopularyzowana w 1954 roku przez Petera F. Druckera metoda zarządzania przez cele (ZPC). Określenie to odnosi się sformalizowanego zbioru procedur (tzn. zbiorów szczegółowych instrukcji dotyczących sposobu wykonywania serii czynności realizowanych często lub systematycznie), rozpoczynających się od ustalenia celów i kończących na analizie wyników. Jest to proces, w którym aktywnie uczestniczą kierownicy i pracownicy sztabowi na wszystkich szczeblach organizacji. ZPC wykorzystuje powiązania między funkcjami planistyczną i kontrolną zarządzania.

Punktem wyjścia do ZPC są założenia tzw. „teorii Y", która wyraża przychylny pogląd na ludzi oraz na to, co skłania ich do pracy. Zwolennicy ZPC optymistycznie zapatrują się na ludzką naturę uważając, że ludzie chcą pracować, we właściwych warunkach uzyskując z pracy wiele zadowolenia i mogą ją przy tym dobrze wykonywać. ZPC stara się wykorzystać tę chęć i zdolność do pracy, pokazując kierownikom, jak tworzyć klimat, który ujawni to, co najlepsze u wszystkich pracowników i zapewni im możliwość osobistego doskonalenia.

Istotą systemu ZPC jest ustalenie przez kierowników wraz z podległymi im pracownikami wspólnych celów. Główne obszary odpowiedzialności każdego pracownika są ściśle określone w postaci wymiernych oczekiwanych wyników (celów). Cele te są wykorzystywane przez pracowników do planowania własnej pracy, a także - zarówno przez pracowników jak i kierowników - do śledzenia wyników. Okresowo dokonuje się wspólnego przeglądu efektywności przy zapewnieniu systematycznych okresowych ocen. W systemie ZPC każdy kierownik ma ściśle określone cele, odnoszące się konkretnie do jego funkcji w organizacji. Zbiór integralnych celów stanowi ogniskową wszystkich czynności kierowniczych. Kierownicy muszą albo sami wyznaczać swoje cele, albo przynajmniej aktywnie uczestniczyć w procesie ich ustanawiania. Kierownicy na każdym szczeblu powinni brać udział w określaniu celów wyższych szczebli.

Podstawowe znaczenie ma związek celów każdego pracownika ze wspólnym celem ogólnym. Głównym bowiem celem wprowadzenia ZPC jest osiągnięcie harmonijnego funkcjonowania całej organizacji przez sprawne działanie i integrację jej części. Proces zarządzania przez cele składa się z kilku głównych elementów:

1.    Zaangażowanie w proces na wszystkich szczeblach organizacji

Warunkiem skuteczności programu jest zaangażowanie się kierowników na wszystkich szczeblach organizacyjnych w realizację celów zarówno osobistych jak i firmy. Należy okresowo oceniać realizację wyznaczanych celów, inaczej bowiem nie uda się ich osiągnąć.

2.    Skuteczne ustalenie celów i planowanie przez naczelne

kierownictwo

Cele należy wyrażać w konkretnych wymiernych terminach. Pozwoli to kierownikom i pracownikom wyrobić sobie pogląd na to, co naczelne kierownictwo pragnie osiągnąć oraz stwierdzić, w jaki sposób własna praca bezpośrednio wiąże się z wykonywaniem celów organizacji.

3.    Wyznaczanie przez kierowników i podwładnych indywidualnych