67140

umysłowymi", zakładając, że

mężczyzna ma poważne problemy psychiczne. Gdybyś jednak myślał właśnie o czymś, co ma

związek z alkoholem — np. tuż przed chwilą widziałeś alkoholika wspartego o budynek

i pijącego wino z butelki — przypuszczalnie przywołałbyś schemat „pijanego", zakładając, że

mężczyzna ma za sobą o kilka kolejek za dużo.

Tak więc ostatnie doświadczenia mogą zaktywizować schematy, które ludzie wykorzystują do zinterpretowania sytuacji niejednoznacznych. Tory- Higgins, Stephen Rholes

i Carl Jones (1977) zademonstrowali efekt wpływu zdarzeń poprzedzających w następującym

eksperymencie. Wyobraź sobie, że jesteś jego uczestnikiem. Po przybyciu na miejsce

dowiadujesz się, że masz uczestniczyć w dwóch odrębnych badaniach.

Pierwsze dotyczy

spostrzegania. Będziesz w nim rozpoznawał różne kolory, przechowując jednocześnie

w pamięci zbiory słów. Drugie badanie dotyczy rozumienia czytanego tekstu. Zapoznasz się

z notatką mówiącą o kimś imieniem Donald, a następnie podzielisz się swoimi wrażeniami

związanymi z tą osobą. Tekst notatki jest przedstawiony na rycinie 4.2. Poświęć chwilę na jego

przeczytanie. Co myślisz o Donaldzie?

Ludzie na podstawie powyższego tekstu tworzyli sobie obraz Donalda. W uprzednim

badaniu niektórzy zapamiętywali określenia, które mogły być użyte do zinterpretowania osoby Donalda w sposób negatywny (np. lekkomyślny, zarozumiały). Inni zapamiętywali określenia, które mogły być użyte do zinterpretowania Donalda w sposób pozytywny (wielbiciel przygody, polegający na

sobie). Jak widać na wykresie, ci, którzy zapamiętywali określenia negatywne, tworzyli sobie bardziej negatywny obraz Donalda niż ci, którzy zapamiętywali określenia pozytywne (zaadaptowano z: Higgins, Rholes, Jones, 1977)

Być może zauważyłeś, że wiele z jego działań jest niejednoznacznych i mogą być one

zinterpretowane zarówno w kategoriach pozytywnych, jak i negatywnych. Weźmy fakt, że

pilotował łódź, nie mając o tym wielkiego pojęcia, i że chce przepłynąć żaglówką Atlantyk.

Możną to potraktować jako coś zasługującego na aprobatę, dostrzegając u Donalda godną

podziwu żyłkę podróżnika. Równie łatwo jednak możną ocenić te działania krytycznie, uznając

go za osobę dość lekkomyślną i niebezpieczną. Jak interpretowali to uczestnicy badań? Higgins

i jego współpracownicy (1977) stwierdzili, zgodnie z własnymi oczekiwaniami, że zależy to od