70342

Dyrektywy i normy.

Dyrektywy - wypowiedzi powinnościowe - wyrażenia wskazujące, jak należy się zachować; pełniące pragmatyczną funkcje sugestywna;

Stanowiące „werbalne instrumenty wpływania na zachowania się ludzkie",

Np. rozkazy, polecenia, rady. sugestie, prośby, wskazówki, zalecenia, rekomendacje

Normy postępowania - wyrażenia wskazujące w sposób kategoryczny kto, w jakich

okolicznościach, jak powinien się zachować;

normy w postaci przepisów prawa, ale także normy pozaprawne;

-    dyrektywy oddziaływania stanowczego (tzw. dyrektywy stanowcze) - nakazujące lub zakazujące określonego zachowania (najczęściej pod groźbą sankcji)

-    dyrektywy oddziaływania niestanowczego (dyrektywy nicstanowcze) - rady, wskazówki, ostrzeżenia, prośby, propozycje, itd. - w skazują pewien określony sposób postępowania, pozostawiając jednak ostateczną decyzję jak się zachować ich adresatowi

-    dyrektywy celowościowe (techniczne) - stanowiące odpowiednik ocen instrumentalnych, wskazujące sposób powinnego zachowania prowadzącego do określonego celu (np. jeśli chcesz zdać egzamin, przestudiuj i przemyśl objęty nim materiał)

wzajemne relacje wypowiedzi oceniających oraz wypowiedzi powinnościowych (dyrektyw):

-    oceny mogą stanowić uzasadnienie normy, zaś nonny mogą stanowić uzasadnienie oceny dokonywanej ze względu na normę (ocena moralna może być wyniesiona do .godności" obowiązującej nonny prawnej, najczęściej zagrożonej sankcją, np. troska o własne potomstwo -> prawny nakaz opieki rodziców nad dzieckiem)

-    przedmiotem ocen są zachowania, zdarzenia czy stany rzeczy, należące do przeszłości, jak i przyszłości (zachowanie, zdarzenie hipotetyczne);

przedmiotem normowania (sensownego) są wyłącznie zachowania przyszłe

-    oceny stanowią wyraz emocji osoby oceniającej (przejaw sfery emocjonalnej); dyrektywy są wyrażeniem woli osoby (sfery wohcjonalnej)

-    oceny pełnią funkcję ekspresyjną, dyrektywy pełnią funkcję sugestywną

-    normom może przysługiwać przymiot ważności („obowiązywania”) - obowiązywanie jako specyficzna forma „istnienia” norm

nonny mogą obowiązywać ze względu na:

-    procedurę ich ustanawiania (kryterium etyczne, „pochodzenia”)

-    pozytywną ocenę jej treści (kryterium aksjologiczne)

-    faktyczną skuteczność (kryterium behawioralne)

obowiązywanie prawa ma też na ogól względnie ostro ograniczony zakres temporalny, personalny, terytorialny.

Zdania deontycznc - wypowiedzi o tym, że dany czyn jest zakazany lub nakazany ze względu na określoną, przyjmowaną normę.

Spornym jest możliwość przypisania wartości prawdy lub fałszu samej normie, natomiast posiadają wartość logiczną wypowiedzi o normach, formułowane w metajęzyku („czy rzeczywiście jest tak?”)