> bariery organizacyjne - sprawy wewnętrzne (struktura i organizacja pracy) mogą sprzyjać zmianom w mniejszym lub większym stopnia Istotne jest np. nastawienie pracowników i kadry kierowniczej, sprawność systemu pozyskiwania i przetwarzania informacji.
> bariery społeczne i psychologiczne - w każdej organizacji wobec zmian rodzą się opory ludzi (uczestników organizacji).
Bariery tkwiące w pracownikach:
poziom pierwszy - wewnętrzny (emocjonalny) stosunek człowieka do zmian, tzn. zdecydowana niechęć, pełna akceptacja lub obojętność;
poziom drugi - jego konkretne zachowania, np. czynne przeciwstawianie się zmianom, czynne wsparcie zmian lub bierność.
Źródła oporu wśród uczestników działania zorganizowanego:
• osobowościowe źródła oporów - lęk przed nieznanym, niska samoocena, brak wiaty pracowników we własne możliwości i kwalifikacje, konieczność dodatkowego wysiłku do przystosowania się do zmian.
• źródła, które tkwią w samej istocie zmiany - zagrożenie utrata pracy, obniżenie wynagrodzenia, zmiana przełożonych i partnerów, obawa przed obniżeniem prestiżu związanego z zajmowanym stanowiskiem, potencjalna możliwość wzrostu zakresu zadań i odpowiedzialności, możliwa zmiana skali trudności lub atrakcyjności pracy.
• źródła grupowe wynikają z nastawienia bezpośredniego otoczenia człowieka -nacisk grupy współpracującej.
• przyczyny organizacyjne - sposoby przeprowadzenia zmian rodzący niechęć i opór.
Działania zmniejszające opór ludzi - budowanie odpowiedniej świadomości wśród uczestników organizacji, budowanie pozytywnego nastawienia do kwestii zmian w organizacji.
W teorii organizacji i kierowania zakłada się, że przygotowanie ludzi do zmian powinno być stałym zadaniem kierownika.
Środki zmniejszania i pokonywania oporów:
współuczestnictwo w zmianach - współuczestnictwo pomaga lepiej zrozumieć zmianę, ale musi to być współuczestnictwo rzeczywiste, nie pozorowane;
podnoszenie poziomu wykształcenia pracowników - kształcenie powinno zachęcać do podnoszenia kwalifikacji, ale nie specjalistycznych;
komunikowanie się i wymiana informacji - dobre poinformowanie i wyjaśnienie potrzeby zmian likwiduje stan niepewności, umożliwia też przedstawienie propozycji zatrudnionych;
ułatwianie i wsparcie - opieka roztaczana przez organizację nad jej uczestnikami, udzielanie wszechstronnej pomocy uczestnikom organizacji (np. udzielenie dodatkowego urlopu, pomoc psychologiczna);
negocjacje - dają podwładnym poczucie podmiotowości, umożliwiają tworzenie nowej kultury organizacyjnej;
kooptacja jest to metoda polegająca na powierzeniu wybranej osobie określonej roli w przygotowaniu i wdrażaniu zmian w zamian za poparcie;
44