74335

Bakterie wiążące azot z powietrza.

Azot jest nieodłącznym składnikiem białek. Jest zatem pierwiastkiem, który obok węgła, tlenu i wodoru stanowi główny element składowy wszystkich organizmów. Zasoby wolnego azotu w atmosferze są olbrzymie, w glebie natomiast jest go znacznie mniej. Wszystkie rośliny wyższe do budowy swego ciała wykorzystywać mogą wyłącznie azot z jego związków. Dlatego niezmiernie ważna dla żyzności gleb jest działalność bakterii zdolnych do przyswajania azotu atmosferycznego. Azot wbudowany w ciała bakterii jest po ich śmierci udostępniony innym roślinom. Zdolnością wiązania azotu atmosferycznego odznaczają się tzw. bakterie azotowe. Żyją one albo samodzielnie (formy wolno żyjące), albo w symbiozie z pewnymi roślinami.

Wolno żyjące bakterie azotowe są organizmami glebowymi.

Należą do nich bakterie tlenowe (np. z rodzaju Azotobacter) i beztlenowe (rodzaj Cios tri dium). Bakterie te w strefie klimatu umiarkowanego dostarczają rocznie polom uprawnym ok. 5 / 10 kg azotu na hektar.

Inny tryb życia prowadzą azotowe bakterie symbiotyczne (głównie z rodzaju Rhizobium) ? tzw. bakterie korzeniowe (brodawkowe). Mogą one asymilować azot z powietrza jedynie współżyjąc z niektórymi roślinami wyższymi ? najczęściej motylkowatymi. Bakterie przenikają do wnętrza korzeni np. łubinu, koniczyny, wyki, lucerny, fasoli czy grochu i osiedlają się w tkankach. Pod wpływem wydzielin bakteryjnych w tkankach korzeni powstają brodawkowe zgrubienia. Bakterie korzeniowe dostarczają związków azotowych roślinie, z którą współżyją, czerpiąc od niej w zamian gotowe węglowodanowe substancje odżywcze. Ten rodzaj współżycia organizmów, z którego obaj partnerzy odnoszą korzyść, nosi nazwę symbiozy. Dzięki symbiozie z bakteriami korzeniowymi rośliny motylkowate mogą rosnąć pomyślnie na glebach ubogich w związki azotowe. Związki azotowe dostarczone przez bakterie są gromadzone w różnych częściach roślin, m.in. w nasionach. Właśnie dużej zawartości białka zawdzięczają swoją wartość odżywczą nasiona grochu czy fasoli, a liczne rośliny motylkowate są cenną paszą. Powszechnie znane jest wykorzystywanie łubinu jako tzw. zielonego nawozu. Zasiewy łubinu są zaorywane, a ulegające rozkładowi masa roślinna wzbogaca glebę w związki azotowe. Bakterie korzeniowe na polu roślin motylkowatych mogą wiązać rocznie 100 / 200 kg azotu na 1 ha.