76044

7.    Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

8.    Obowiązek pracodawcy zaspokajania - stosownie do możliwości i warunków - bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników

9.    Obowiązek pracodawcy ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych

Zasada wolności pracy - art. 11 KP - nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. Każdy człowiek ma swobodę wstępowania w stosunek pracy i pozostawania w nim. Odnosi się to do stosunku pracy powstałego zarówno na podstawie umowy o pracę jak również powołania, wyboru i mianowania. Zasada swobody nawiązywania stosunku pracy ze strony pracodawcy oznacza, że ma on prawo swobodnego doboru pracowników i nikt nie może mu nakazać nawiązania stosunku pracy.

Zasada poszanowania przez pracodawcę godności i innych praw osobowych pracownika - art. 30 Konstytucji - godność to obiektywna wartość każdego człowieka, niezależna od wszelkich jego wtórnych cech oraz od poczucia tej wartości przez niego samego - tylko tak pojmowana godność może stanowić źródło wolności i praw. Pojęcie godności pracownika w kontekście art. 111 KP jest tożsame z pojęciem godności osobistej człowieka, odniesionej w tym przypadku do osoby pełniącej społeczną rolę pracownika. Przepis ten ustanawia obowiązek pracodawcy poszanowania tej godności. Poszanowanie oznacza nieczynienie niczego, co by w tę godność godziło. Dotyczy to w szczególności wydawania pracownikowi poleceń w treści i formie upokarzającej go, formułowania nieuzasadnionych, negatywnych i obraźliwych ocen jego pracy, kwalifikacji, umiejętności lub cech cliarakteru oraz nakładania niesłusznych kar porządkowych. Przepis ten nie przewiduje wprost sankcji przeciwko pracodawcy za jego naruszenie, jednak z art. 55 § 11 KP przewiduje uznanie za ciężkie naruszenie obowiązku pracodawcy poważne naruszenie przez niego godności pracownika; w tym przypadku pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia oraz żądać odpowiedniego odszkodowania. Godność pracownika domaga się również godziwego wynagrodzenia, wystarczającego na godne życie pracownika i jego rodziny. Organizacyjne podporządkowanie a także zależność ekonomiczna pracownika od pracodawcy powodują realne zagrożenie dla ludzkiej godności pracownika, co uzasadnia wprowadzenie w tej dziedzinie dodatkowej ochrony.

Zasada równego traktowania pracowników - art. 32 ust 1, art 33 Konstytucji, art. 112KP - pracownicy powinni mieć równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Uprawnienia poszczególnych pracowników powinny się różnić w zależności od rodzaju i sposobu wykonywania pracy. Podkreślono konieczność równego traktowania kobiet i mężczyzn. - chodzi tu nie tylko o formalne zrównanie ale także o równe traktowanie w praktyce, zwłaszcza w zakresie wynagrodzenia, awansowania czy zwalniania z pracy.

Zasada niedyskryminacji w stosunkach pracy - art 32 ust. 2 Konstytucji, art 113 KP - zakaz jakiegokolwiek dyskiyminowania w zatrudnieniu, w sposób bezpośredni i pośredni. Zakaz jakiegokolwiek ograniczania uprawnień pracowniczych, zwiększania obowiązków lub pogarszania warunków wykonywania pracy z uwagi na właściwości osobiste człowieka niemające charakteru kwalifikacji pracowniczych. W szczególności chodzi o płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność lub jej brak do związków zawodowych, pochodzenie etniczne, wyznanie czy orientację seksualną. Dyskryminacja jest zaprzeczeniem równego traktowania. Zgodnie z art. 183a KP wszyscy pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Za naruszenie tej zasady uznaje się różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracowniczej ze względu na wyżej wymienione cechy, co skutkuje w szczególności:

a.    odmową nawiązania lub rozwiązaniem stosunku pracy

b.    niekorzystnym ukształtowaniem wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia lub pominięcie przy awansowaniu albo przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą

c.    pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe

Anna Ochała - Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych 2009/2010 2