76077

Kongregacji kolejni papieże powoływali komisje do załatwiania określonych spraw Kościoła wschodniego. I tak np. Urban VIII (1623-1644) utworzył dwie komisje: w 1627 roku super dubiis Orientalium i działającą w latach 1636-1645 super correctione Euchologii Graecorum, a Klemens XI (1700-1721) przekształcił w 1719 roku nazwę tę ostatnią komisję w Kongregację do korekty ksiąg Kościoła Wschodniego (Congregatio super correctione librorum Ecclesiae Ońentalis).¹ Taki stan rzeczy trwał do 6 stycznia 1862 roku, kiedy to Pius IX konstytucją Romani Pontificis postanowił odłączyć sprawy katolików wschodnich od problemów odnoszących się do niewierzących i w tym celu w ramach Kongregacji Rozkrzewiania Wiary ustanowił sekcję pro Negotiis Ritus Orientalis.² Ks. profesor Paweł Pałka uważał, że była to odrębna kongregacja połączona jedynie unią personalną w osobie Kardynała Prefekta z Kongregacją Rozkrzewiania Wiary i nazywa ją Kongregacją Rozkrzewiania Wiary dla Spraw Obrządku Wschodniego.³ Wydaje się jednak, że była to jednak jedna kongregacja, składająca się z dwóch sekcji. Ks. profesor Aleksy Petrani postawił tezę, że stan ten budził wielkie niezadowolenie wśród chrześcijan wschodnich, gdyż narzekano, że Wschód chrześcijański podlega tej kongregacji, która ma zleconą misję głoszenia Ewangelii niewiernym, a ponadto, że Stolica Apostolska mniej ich ceni niż łacinników, którym muszą podlegać.⁴ Dopiero decyzja Benedykta XV z dnia 1 maja 1917 roku wyłączająca sprawy wschodnie z Kongregacji Rozkrzewiania Wiary i ustanawiająca Kongregację dla Kościoła Wschodniego (S. Congregatio pro Ecclesia Orientali) zniosła podstawy do tych nieszczęśliwych skojarzeń.⁵ Ciekawostką jest fakt, że papież zastrzegł sobie i swoim następcom prefekturę tej kongregacji. Tej kongregacji zostały zastrzeżone wszystkie sprawy obrządków wschodnich co do osób, dyscypliny i obrzędów, także w tzw. sprawach mieszanych, tzn. takich, które w czymkolwiek odnosiły się także do łacinników. W stosunku do Kościołów obrządku wschodniego otrzymała ona takie uprawnienia, jakie dla łacinników miały wszystkie inne kongregacje z wyłączeniem jedynie Kongregacji Św. Oficjum.⁶ Te same

1

   Sacra Congregazione per le Cliiese Orientali. Oriente Cattolico. Cenni storici e statistlci. Citt del Yaticano 1974. 11.

2

   CICFontes. 531.

3

   Por. Pałka. Kongregacja, 27-28.

4

   Por. A. Petrani, De Sacra Congregatione pro Ecclesia Orientali eiusque facidtatibus, Apol 10 (1937) 30. Tezę tę powtarza również Pałka w wyżej cytowanym artykule.

5

   Benedictus XV. Litterae Apostolicae moluproprio datae «Dei providentis». AAS 9 (1917), 529-531.

6

   Dei proyidentis, III. IV.