0 Frumentacje (okres republikański) - popularna forma wspomagania plebsu poprzez rozdawnictwo zboża, głownie jednak zaniżanie jego cen (w najlepszym okresie szło na to 20% dochodów państwowych, a frumentacje obejmowały kilkaset tysięcy osób)
0 Alimentacje (okres cesarski) - państwowe zapomogi dla biednych rodziców na dzieci (15 lat dla dziewczyn, 18 lat dla chłopców), środki: podatki nałożone na właścicieli ziemskich. Cele: przyrost ludności do pracy i do wojska (dopiero później przybierają charakter charytatywny)
• Okres średniowiecza -> Kościół jako główny podmiot polityki socjalnej (filantropii) średniowiecza:
I. Klasztory - rozdzielały pożywienie i jałmużnę u swych bram, a w murach dawały schronienie pielgrzymom, żołnierzom, żebrakom i podróżnym.
II. Hospitale (gościnność, przyjęcie z łaciny) - miejsca leczenia i opieki dla chorych, schronienia dla sierot oraz dla „podrzutków", miejsca przyjmowania pielgrzymów.
III. Jałmużna - cyt. Z Żywota św. Eligiusza „Bóg mógłby uczynić wszystkich ludzi bogatymi, lecz chciał żeby byli ubodzy na tym świecie, aby bogaci mieli okazję odkupienia grzechów" - potrzeba miłosierdzia oraz zobowiązanie Kościoła do wspierania ubogich wynikały z pośrednictwa między bogatymi a biednymi.
IV. Szpitalnictwo zakonne - rozwój od XI w., duża rolę odegrały zgromadzenia powstałe na Ziemi Świętej (np. bożegrobowcy, krzyżacy). Na kontynencie pierwszy szpital powstał we Francji w 1198 r. (św. Ducha)
• Miasta jako podmioty polityki socjalnej:
I. Szpitale - stanowiły miejsce schronienia zróżnicowanego elementu społecznego
II. Przytułki - miejsca dla nich rodziły się wskutek „świętej wymiany", gdy umierający przeznaczał testamentowo swój dom w użytkowanie bezdomnym, często zdolnym do pracy
III. Bractwa, cechy, gildie - jako wspólnoty w ramach miasta mające swoich patronów i kaplice, posiadały składki i opłaty.
IV. Więzienia - „trzeci świat miasta", doświadczał czasami pomocy od bractw zakonnych lub też pobożnych