CCI00147

2. OKRES V REPUBLIKI

V Republikę charakteryzuje nowy, zasadniczo odmienny od poprzedniego system polityczny, określony w Konstytucji r. 1958, a także zmiany w systemie wyborczym. Ujmując je krótko, można stwierdzić, że V Republika odrzuciła system wyborczy stosowany w okresie 1945-1956 (wielomandatowe okręgi wyborcze, zasada proporcjonalnego rozdziału mandatów) na rzecz przywrócenia przekreślonego w r. 1945 systemu opartego na okręgach jednomandatowych i na siosowaniu zasady większości. Warto przy tym zaznaczyć, że zmian tych zarówno w r. 1945, jak i w r. 1958 dokonał rząd, na którego czele stał gen. de Gaulle.

Ordynacja wyborcza z r. 1958 przyjęła następujące zasady przeprowadzania wyborów parlamentarnych (do Zgromadzenia Narodowego, które jest jedyną izbą w pełni przedstawicielską w V Republice): a) jednomandatowość okręgów wyborczych, wskutek czego kraj dzieli się na tyle jednostek, ile jest mandatów do obsadzenia; b) przeprowadzanie wyborów w dwu turach, przy czym w pierwszej turze głosowania warunkiem uzyskania mandatu jest zdobycie bezwzględnej większości głosów, w drugiej zaś wystarcza większość względna. Ma to istotne konsekwencje dla składu Zgromadzenia Narodowego, w praktyce bowiem zasady te okazały się korzystne dla silnych partii, zawierających sojusze wyborcze.

Charakteryzując okręgi wyborcze, należy podkreślić, że są one tworzone z naruszaniem zasady równości wyborów. Świadczą o tym dane liczbowe: w toku wyborów z r. 1958 dysproporcje między najmniejszymi i największymi okręgami wyborczymi sięgały 70 tys. osób uprawnionych do głosowania (6 okręgów liczyło od 20 tys. do 30 tys. uprawnionych, a 11 powyżej 80 tys.), przy czym w każdym z nich wybierano jednego deputowanego. Dysproporcje te utrwalają się w kolejnych wyborach, wykazując nawet tendencję rosnącą. W roku 1962 pięć okręgów liczyło 20-30 tys. uprawnionych, a trzy powyżej 90 tys. na łączną liczbę 465 okręgów. W roku 1967 notuje się już okręgi liczące powyżej 110 tys. uprawnionych, przy jednoczesnym utrzymaniu się okręgów małych w granicach 20-30 tys. Statystyki wykazują, że w r. 1973 notowano okręgi powyżej 145 tys., w r. 1978 już powyżej 160 tys., zaś w r. 1981 nawet powyżej 180 tys. uprawnionych. Tendencje w omawianym zakresie ilustruje tab. 13.

Wymóg uzyskania większości bezwzględnej (połowa plus jeden ważnie oddanych głosów) jest trudny do osiągnięcia w pierwszej turze, czego dowodzi fakt, iż w poszczególnych latach rozdzielono w niej następujące liczby mandatów: r. 1958 - 39, r. 1962 - 96, r. 1967 - 75, r. 1968 - 153, r. 1973 - 55 i w r. 1981 -156.

153