2. Wnioskowanie a contrario (z przeciwieństwa) - opiera się na porównaniu istotnych cech dwóch stanów faktycznych. Jeśli pewien stan rzeczy spełnia określone przesłanki, to pociąga za sobą określone konsekwencje prawne. Przeciwnie - jeśli dany stan nie spełnia takich przesłanek, to nie pociąga tycliże konsekwencji. Wnioskowanie a contrario stosuje się wyłącznie w wypadku istnienia odpowiedniego przepisu. - przeciwieństwo analogii
Przesłanki:
I: obowiązuje norma prawna bezpośrednia N1, która określa skutki stanu faktycznego FI mającego określoną cechę
II: stwierdzamy, że stan faktyczny F2 nie ma tej cechy
Wniosek: obowiązuje norma prawna poślednia N2 określająca, że stan faktyczny F2 nie wywołuje takich skutków prawnych jak stan FI
3. Wnioskowanie a fortiori
a) a maiori ad minus - wnioskowanie z uzasadnienia silniejszego na słabsze. Dotyczy uprawnień i nakazów Głosi, że jeśli ktoś jest uprawniony do czynienia czegoś w większym zakresie Gub ma nakazane czynienie czegoś w większym zakresie) to tym bardziej ma uprawnienie do czynienia czegoś (ma nakazane czynienie czegoś) w mniejszym zakresie.
Przesłanki:
I: obowiązuje norma prawna bezpośrednia N1 zezwalająca czynienie X lub nakazująca
czynienie X
II: stwierdzamy, że Y jest czymś mniejszym niż X
Wniosek: tym bardziej obowiązuje norma prawna N2 zezwalająca na czynienie Y w
mniejszym stopniu
b) a miniori ad niaius - wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze. Dotyczy zakazów. Jeżeli komuś zakazano czynić coś w mniejszym zakresie, to tym bardziej zakazano mu czynić to w większym zakresie.
Przesłanki:
I: Obowiązuje norma prawna bezpośrednia NI zakazująca czynienie X
II: Zachowanie Y jest zakresowo większe od X
Wniosek: tym bardziej obowiązuje norma prawna N2 zakazująca czynienia Y