68141

(osobami fizycznymi, osobami prawnymi, jednostkami organizacyjnymi nie posiadającymi osobowości prawnej). Badaniem norm, które regulują ten typ stosunków społecznych zajmuje się nauka prawa cywilnego materialnego. Podstawowym zadaniem nauk dogmatycznoprawnych jest analiza norm tworzących daną gałąź prawa aktualnie obowiązującego w danym państwie. Na tę analizę składa się rozstrzyganie zagadnień: obowiązywania, interpretacji i systematyzacji prawa. Do zadań szczegółowych nauk prawnych należy też tworzenie aparatury pojęciowej niezbędnej do rozwiązywania powyższych zagadnień. Wszystkie te zagadnienia łącznie (tzn. obowiązywania, interpretacji, systematyzacji, deflnicyjno-pojęciowe) określane są mianem problemów dogmatycznoprawnych.(4) Zagadnienia obowiązywania prawa (tzw. zagadnienia walidacyjne) można sprowadzić do formuły: „Czy norma N obowiązuje w systemie prawa S w danym czasie T?". Zagadnienia walidacyjne rozstrzygane są w szczegółowych naukach prawnych przy zastosowaniu kryteriów określonych przez pojęcie obowiązywania formalnego (systemowego). Zagadnienia interpretacji (wykładni) prawa można sprowadzić do następujących formuł: „Jakie jest znaczenie wyrażenia W w przepisie P." (racje językowe wykładni); „Czy stosowanie przepisu P w znaczeniu Z jest celowe, zgodnie z intencjami prawodawcy, słuszne i sprawiedliwe?" (racje funkcjonalne wykładni); oraz „Czy uznanie, że przepis P ma znaczenie Z poprowadzi do rekonstrukcji normy, która byłaby w kolizji z innymi normami?” (racje systemowe wykładni). Wykładnia doktrynalna uzależniona jest od oceniających wyborów ideologii wykładni (ideologii statycznej lub dynamicznej).(5) (3) K. Opałek, Problemy metodologiczne nauki prawa. Warszawa 1962, s. 172 i n.; por. leż, W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa, cyt. wyd. s. 408-409. (4) J. Wróblewski, Wybrane zagadnienia metodologiczne dogmatyki prawa, (w:) Zagadnienia metodologiczne prawoznawstwa, red. J. Wróblewski, Ossolineum 1982. s. 125. i n.; por. też, W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa, cyt. wyd. s. 11: por. też, L. Nowak, Interpretacja prawnicza, Warszawa 1973, s. 29-31. Wybór ideologii wykładni przesądza wybór dyrektyw interpretacyjnych. Typowa wypowiedź interpretacyjna formułowana w dogmatyce prawa ma postać: „Przypadek P rozstrzyga się na podstawie przepisów P 1, P2, P3 rozumianych w znaczeniach Zl, Z2, Z3." Zagadnienia systematyzacji prawa dotyczą ustalenia relacji między normami prawa obowiązującego. Typowa wypowiedź dogmatyki prawa w tym przypadku ma postać; „Norma NI jest w stosunku R do normy N2." W procesie systematyzacji prawa nauki szczegółowe prawoznawstwa identyfikują następujące relacje między normami: a) hierarchii norm (norma wyższa - norma niższa), b) podstawy obowiązywania (norma kompetencji prawodawczej - norma powstała w wyniku zrealizowania normy kompetencyjnej), c) derogacji (norma NI uchyla normę N2), d) zakresowe (lex specialis - lex generalis), e) wynikania (norma N2 jest konsekwencją normy N 1), f) przynależności do części systemu prawa (gałęzi prawa) lub do danego aktu prawnego. Odnośnie relacji przynależności warto zaznaczyć, że podział prawa na gałęzie jest tworem dogmatyki prawa. Problemy definicyjno-pojęciowe. Obok pojęć tekstowych będących znaczeniami terminów występujących w języku prawnym (Język tekstów prawnych), dogmatyka prawa konstruuje pojęcia pozatekstowe, które należą do języka prawniczego dogmatyki prawa.(6) Zarówno pojęcia tekstowe jak

str. 2