o Przerwanie faktycznej wspólnoty o Długotrwałe zaginięcie (5 lat) o Popadnięcie w niewolę u wrogów o lustum matrimonium - utrata obywatelstwa, wolności
• Rozwód:
o Wolność rozwiązywania małżeństw (223 - Aleksander Sewer) o Czynność prywatna o Divortium - rozejście za porozumieniem o Repudium - odtrącenie małżonka (cum manu - tylko mąż) o Zwierzchnik familijny żony - do Antoninusa Piusa (małżeństwo harmonijne)
o Od Konstantyna W. do Justyniana - konstytucje przeciw rozwodom jednostronnym (katalogi przyczyn i kar - majątkowych, przeciw osobie)
• Zniesienie manus
o Confarreatio diffareatio (akt przeciwny) o Coemptio, lub usus -> remancipatio
• Ponowne małżeństwo:
o Kobiety - odczekanie określonych terminów (10-12 miesięcy)
Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami:
• Stosunki osobiste - ogólna charakterystyka:
o Powinowactwo
o Honorowo stanowisko żony - brak równouprawnienia
• Małżeństwo cum manu:
o Żona - stanowisko agnacyjnej córki (lub wnuczki) - władza osobista mniej rozległa, niż nad dziećmi
o Mater familias - domina - niemożność sprzedaży trans Tiberim, czy w mancipium - sąd domowy o Usurpatio trinoctii- niezależność materialna
• Małżeństwo sine manu
o Mąż decydował o istotnych sprawach rodziny o Od Dioklecjana - interdictum de uxore exhibenda ac ducenda
• Małżeńskie prawo majątkowe - ogólne zasady:
o Cum manu - zupełna wspólnota majątkowa:
■ Sui iuris - majątek przypadał mężowi
■ Nabytki przypadały mężowi
■ Ciężar utrzymania domu
o Sine manu - zupełna rozdzielczość majątkowa:
■ Sui iuris - majątek parafernalny
■ Dochody - własne uznanie
■ Ciężar utrzymania - mąż