83167

o Pretorowie udzielali ochrony procesowej o charakterze ofensywnym (actioneś) i defensywnym (ekscepcje).

o Pada nuda dawały podstawę tylko do ekscepcji w przeciwieństwie do umów „ubranych".

Pada adieda:

•    Przy zawarciu kontraktu treść padum mogła zwiększać i zmniejszać zakres obowiązków dłużnika.

•    Pada dodane w pewnym odstępie czasu - tylko zmniejszać

•    Wspólne dzieło pretorów, jurysprudencji i cesarzy.

Pada praetoria:

•    Nieformalne umowy uznane i chronione według prawa pretorskiego.

•    Sankcjonowały umowy, w których przyrzeczenie składała tylko jedna strona:

o Padum w sprawie dobrowolnej przysięgi - prywatne rozstrzygnięcie sporu przez przysięgę (kandydat na powoda przysięgał, że nie wytoczy procesu, jeśli przeciwnik stwierdzi przysięga nieistnienie długu, kandydat na pozwanego, że zapłaci należność, jeśli przeciwnik stwierdzi jej istnienie) - ochrona przez exceptio iurisiurandi lub actio de iureiurendo.

o Constitutum debiti - przyrzeczenie wypełnienia w określonym terminie zobowiązania już istniejącego adio de pecunia constituła (stypulacja - odpowiedzialność zaostrzona). Dług własny - przedłużanie terminów, cudzy - umacnianie zobowiązań.

o Recepta - zobowiązanie gwarancyjne przyjmowane tylko przez jednego z uczestników porozumienia:

■    Receptum argentarii - gwarancja bankiera spłacenia cudzych długów -> adio receptica (Justynian - połączenie z constitutum debiti).

■    Receptum nautarum, cauponum, stabulariorum - właściciel statku, gospody, czy stajni zajezdnej odpowiadał za rozmyślną lub zawinioną utratę lub uszkodzenie rzeczy klientów. Przedsiębiorców pomawiano o niegodziwość zobowiązania gwarancyjne tej treści, że rzeczy klientów pozostaną nietknięte

adio de recepto (custodia).

Pacta legitima:

•    Ochrona w oparciu o indywidualne decyzje cesarzy (dominat).

•    Condictio ex lege (stricti iuris):

o Kompromis - umowa stron o poddanie ich sporu pod rozstrzygnięcie prywatnego arbitra (przysięga, lub stypulacje karne) receptum arbitri (pretorskie środki nacisku).

o Nieformalne przyrzeczenie posagu