83405

Charakterystyka czasowa zachowania (CCZ).

Czasową charakterystykę zachowania (w skrócie CCZ) Strelau określa jako ^zespół cech charakteryzujących przebieg reakcji w czasie." (Strelau, 1974, s. 20). Cechy CCZ determinują przebieg reakcji jednostki na bodźce stymulacyjne w czasie. Fizjologicznym podłożem cech CCZ jest labilność i ruchliwość procesów nerwowych jednostki. Labilność układu nerwowego jest to szybkość powstawania i zanikania procesów nerwowych, czyli to, jak szybko pojawia się reakcja na bodziec i po jakim czasie zanika. Natomiast ruchliwość układu nerwowego jest to szybkość zmian zachodzących w nim procesów, czyli to, jak szybko następuje zmiana z jednej reakcji na inną. (Tiepłow, 1956, za Zawadzki i Strelau, 1997).

Funkcjonalne sprzężenie cech temperamentu.

efektywna regulacja stymulacji - dopasowanie dopływającej ilości bodźców do jej indywidualnych potrzeb tak, aby nie wystąpił ani niedosyt, ani nadmiar stymulacji. W zachowaniu przejawia się to w poszukiwaniu lub unikaniu bodźców przez jednostkę - cechą odpowiedzialną za regulację stymulacji na poziomie behawioralnym jest więc Aktywność człowieka.

Efektywna regulacja stymulacji jest dla osoby źródłem pozytywnych emocji i zwiększa sprawność jej działania - dostarcza wiec gratyfikacji. Natomiast nieefektywna regulacja dopływu bodźców jest przyczyną powstawania u człowieka negatywnych emocji. Jednostka dąży więc do efektywnej regulacji stymulacji (Eliasz. 1981; Strelau. 1985).

Przy interpretacji wyników FCZ-KT należy zwrócić szczególną uwagę na stopień zharmonizowania cech energetycznych (reaktywności emocjonalnej i wytrzymałości z aktywnością) oraz cech czasowych (żwawości z perseweratywnością). Poniżej opisano cztery struktury cech temperamentu, charakteryzujące się odmiennymi możliwościami przetwarzania stymulacji i odmiennym stopniem zharmonizowania cech temperamentu

Żwawo ść

Osoby posiadające w dużym stopniu tę cechę wykazują tendencję do szybkiego reagowania, utrzymywania dużego tempa wykonywanych czynności i łatwej zmiany zachowania (reakcji) w odpowiedzi na zmianę warunków zewnętrznych, Ludzie d działają z niezwykłą żywością, potrafią łatwo dostosowywać się do otoczenia, są elastyczni w zachowaniu i plastyczni intelektualnie, często reagują impulsywnie, zachowują się tak, jakby ciągle się spieszyli (są więc w pełni tego słowa znaczeniu zaprzeczeniem flegmatyzmu). Wykazują także dużą wytrwałość i sumienność w działaniu oraz ogólnie dużą wytrzymałość.