83496

I. Wprowadzenie

Psychopatologia ogólna jest dziedziną psychiatrii zajmującą się opisywaniem, interpretowaniem, wyjaśnianiem i klasyfikowaniem tych szczególnych zjawisk psycliicznych, którym przypisuje się jakieś znaczenie kliniczne, tzn. których dostrzeganie, analiza i ocena okazują się przydatne w postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. Psychopatologia ogólna zajmuje się więc opisem objawów zaburzeń psychicznych i wyjaśnia znaczenie używanych nazw. Znajomość nazw objawów psychopatologicznych i posługiwanie się nimi w sposób poprawny, tj. zgodny z ich znaczeniem, jest warunkiem dokonania prawidłowego opisu zaburzeń psycliicznych, a zarazem wzajemnego porozumienia między osobami, które z racji wykonywanego zawodu, wykształcenia i zainteresowań stykają się z zagadnieniami patologii życia psychicznego

Przeprowadzenie trafnej i wnikliwej obserwacji chorego, który zdradza zaburzenia psychiczne, może być zadaniem dość trudnym z uwagi na złożoną strukturę zaburzeń psycliicznych, występowanie wielu różnych objawów oraz ze względu na zmiany, jakie zachodzą w obrazie chorobowym. Zadanie to jednak staje się znacznie łatwiejsze, nawet dla osoby, która dopiero nabiera doświadczenia w obserwowaniu chorych i opisywaniu dostrzeganych nieprawidłowości, jeżeli jasno rozumie znaczenie poszczególnych objawów i konsekwentnie posługuje się mianownictwem psychopatologicznym. Zapoznanie się z psychopatologią ogólną stanowi nieodzowne wprowadzenie do psychopatologii szczegółowej, która zajmuje się opisem chorób psycliicznych i innych zaburzeń życia psychicznego.

Nie każda „nieprawidłowość psychiczna" świadczy o chorobie psycłiicznej lub o innym zaburzeniu czynności psychicznych, którym zajmuje się psychiatra. I z tego właśnie względu opis najczęstszych objawów psychopatologicznych poprzedzono krótką charakterystyką drobnych nieprawidłowości psycliicznych występujących u ludzi zdrowych. Należy pamiętać także o zaburzeniach stanu psycliicznego, które pojawiają się w przebiegu różnych chorób somatycznych.

II. Drobne nieprawidłowości psychiczne występujące u ludzi zdrowych

U człowieka zdrowego występują, i to stosunkowo często, pewne nieprawidłowości czynności psychicznych. Na przykład w stanie senności (lub pogłębiającego się znużenia) pojawiają się zmiany toku myślenia przypominające nieco rozkojarzenie (dissociatio). Rozkojarzenie myślenia, jako objaw chorobowy, polega nUn. na braku związku logicznego między poszczególnymi fragmentami wypowiedzi, a niekiedy nawet między poszczególnymi zdaniami. Nieprawidłowości myślenia w stanie senności wykazują, jak wspomniano, podobieństwo do rozkojarzenia toku myślenia. Człowiek stopniowo zapadający w sen nieraz próbuje myśleć na jeden temat, ale w miarę pogłębiania się senności myśli „ześlizgują się" z pierwotnego kierunku.

Pojawiają się zaczątki nowych wątków lub występują pojedyncze elementy myślenia, wyobrażeniowe i słowne, nie związane z głównym tokiem myśli, który ostatecznie gubi się wśród przypadkowych skojarzeń.

Mimo wskazanego powyżej podobieństwa, nie zachodzi oczywiście obawa, aby w niespójnym myśleniu, właściwym senności, dopatrywać się rozkojarzenia myślenia charakterystycznego dla zaburzeń myślenia w schizofrenii.Celowo wybrano przykład nieprawidłowości myślenia w okresie senności (bądź w stanie znużenia lub wzruszenia), gdyż jest to drobna nieprawidłowość powszechnie znana, co ułatwia zrozumienie treści tego rozdziału.

Drobne nieprawidłowości, w odróżnieniu od objawów choroby, są przejawem krótkotrwałych i — co szczególnie istotne — izolowanych zaburzeń, jak to bywa chociażby w przypadku przelotnych natręctw u ludzi zdrowych. W przeciwieństwie do tego objawy kliniczne

-1-