85071

wysoka), stopień ich zagrożenia, prawdopodobieństwo i rozmiar szkody jaka może wyniknąć z danego zachowania.

Aby dokonać porównania zachowania sprawcy z modelem i w konsekwencji ustalić czy oznaczony sprawca w danych okolicznościach dołożył należytej staranności trzeba skonkretyzować model przez umieszczenie go w warunkach, w jakich działał sprawca. Konkretyzacja następuje już przy użyciu wzorca osobowego (dobrego kierowcy, lekarza, etc.). Zobiektywizowany wzorzec hipotetycznie umieszczony w tych samych okolicznościach, w jakich miało miejsce zdarzenie wyrządzające szkodę, staje się właśnie miernikiem postępowania sprawcy. Zadajemy pytanie jak zachowałby się np. dobry kierowca w znanych nam okolicznościach wyrządzenia szkody. Uwzględniamy jedynie okoliczności obiektywne, zewnętrzne, nie bierzemy zaś pod uwagę subiektywnych okoliczności dotyczących sprawcy - to oznaczałoby indywidualizację. Nie dokonuje się indywidualizacji in minus tj. określenia staranności na niekorzyść sprawcy. Wyjątkiem jest działanie sprawcy o bardzo wysokich kwalifikacjach, wówczas możemy dokonać indywidualizacji na niekorzyść sprawcy - od wysokiej klasy specjalisty w danej dziedzinie można oczekiwać więcej niż przeciętnej staranności (poprzeczka przy określaniu wzorca będzie wyżej, to jedyny przypadek, gdy indywidualna miara staranności wchodzi w grę). 355 § 2 !

Jeżeli porównanie wypada na niekorzyść sprawcy, oznacza to, że nie dołożył należytej staranności.

Szczególna kategoria niedbalstwa to culpa lata - rażące niedbalstwo. To wyjątkowy przypadek, gdy pr. cywilne łączy pewne skutki prawne z określonym stopniem winy:

-    - może chodzić o ograniczenie odpowiedzialności - czasami ustawa albo strony w umowie ograniczają odp. tylko do rażącego niedbalstwa (+ winy umyślnej oczywiście) np. 757

-    - sytuacja odwrotna - pierwotne ograniczenie odpowiedzialności może być wyłączone, jeśli sprawca działał w sposob rażąco niedbały lub umyślnie np. 788,

791.

Czym jest rażące niedbalstwo?

a.    a. Teoria psychologiczna chodzi o subiektywne przeżycia sprawcy, raczej odrzucana w prawie cywilnym m.in. ze względu na trudności dowodowe.

b.    b. Decyduje sposób naruszenia danego dobra i rodzaj naruszonych reguł postępowania - może to dotyczyć niedbalstwa świadomego i nieświadomego, wśród reguł postępowania są bowiem reguły podstawowe, zasadnicze - jeżeli sprawca narusza te oczywiste reguły, powszechnie akceptowane i przestrzegane, można przypisać mu rażące niedbalstwo. W prawie rzymskim mowiono. że chodzi o naruszenie reguł, które nawet idiota zna i przestrzega.

Rażące niedbalstwo cechuje szczególna naganność zbliżona do winy umyślnej, toteż ustawodawca zrównuje je w skutkach w myśl zasady culpa lata dolo aequiparatur.

5

Problematyczne jest gdy pewne skutki prawne uzależnione są w przepisie tylko od winy umyślnej, czy wystarczającą przesłanką jest wówczas rażące niedbalstwo np. art. 473. § 2.

§ 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.