80108

Od Kongresu Wiedeńskiego do Manifestu komunistycznego:

a)    konflikty społeczne i polityczne:

Lata 1815-1848 to okres szczególnie burzliwy w dziejach Europy („nowy” porządek polityczny po epoce napoleońskiej, reakcje na dzieło rewolucji firn, rozwój mchu robotniczego i ideologii socjalistycznej). Wszystkie te zmiany nie mogły jednak zatrzymać gospodarczego „walca" kapitalizmu Burżuazja umacniała swe pozycje nawet w tych krajach, które odrzucały programowo kapitalizm. Warto pamiętać, że pomimo pokonaiua Napoleona, nad podziw dobrze rozwijał się Kodeks Cywilny Bonapartego.

Kapitalizm w tym okresie, rozwijał się pizede wszystkim za sprawą dynamicznego postępu gospodarczego,    spowodowanego rewolucją pize myślową (nastąpił gwałtowny rozwój

technologiczny). Nastąpiła mespotykana do tej poty akumulacja kapitału Industrializacja wymagała najenuiej siły roboczej (wzrost burżuazji rodził wzrost proletariatu, a utrwalanie systemu kapitalistycznego ujawniało jego wewnętrzne sprzeczności).

Śladami przemian gospodarczo-społecznych w Europie nie szła jednak ewolucja stosunków politycznych (w mektórych państwach celowo utrwalano struktury feudalne, w celu utrzymania starego reżimu). Ideolodzy „starego" porządku opierali się na dwóch zasadach:

1)    zasada absolutnej władzy monarchy i stanowej struktury społeczeństwa

2)    zasada legitymizmu sformułowana przez kanclerza Austrii - Mettemiclia. przewidywała brak jakichkolwiek zmian w sferze polityczno-prawnej; celem takiej zasady było uzname wszelkich rewolucyjnych koncepcji za niezgodne z obowiązującym prawem, a co za tym idzie podlegającej surowej interwencji ze strony państwa

b)    systematyka doktryn:

Należy pamiętać, że XIX wiek cliaiakteryzowul się ogromnym pluralizmem doktryn. leli usystematyzowanie, z uwagi na asynchronizm rozwoju, sprawia ogronuie trudności. W latach 1815-1848 najbardziej liczącymi się doktrynami bvłv:

1)    doktryny reakcyjne, propagujące powrót do przedrewolucyjnej izeczywistości (absolutyzm monarszy, kult stanowy, skrajny katolicyzm)

2)    doktryny kompromisu z przemianami burżuazyjnymi, dostizegające konieczność ustępstw wobec kapitalizmu i mieszczaństwa, ale opowiadające się za utizymaniem refonn w ramach państwa starego typu i pizy utrzymaniu gospodarczych pozycji starych grup rządzących (środkiem urzeczywistniającym je imała być tzw. pruska droga do kapitalizmu)

3)    doktryny kompromisu z pozostałościami ,,minionego” reżimu, zakładające utizymanie niektórych instytucji starego, przedrewolucyjnego systemu (np. zachowanie zasady monarchicznej), ale już w ramach państwa nowego typu

4)    doktryny liheralno-burżuazyjne. które stawały już jednoznacznie na gruncie państwa i społeczeństwa kapitalistycznego. Liberalizm był najbardziej reprezentatywną doktryną tego okresu.

5)    doktryny egalitarne, demokratyczne, które - inspirowane przez ruch robotniczy, wzrastający w siłę w rezultacie postępu kapitalistycznego - znajdowały na Zachodzie wyraz przede wszystkim w ideologii socjalizmu utopijnego (doktiyna ta różnie pizejawiała się w różnych państw^rach)