85611

Proces rekrystalizacji.

Metal odkształcony w czasie obróbki plastycznej na zimno posiada większą gęstość dyslokacji. Nie zachowuje stanu równowagi termodynamicznej, stąd w czasie nagrzewania zaobserwować można zmiany, jakie zachodzą w jego strukturze - zdrowienie i poligonizacja; rekrystalizacja pierwotna; rozrost ziaren. Przemiany te zachodzą w sposób ciągły i brak jest wyraźnych granic pomiędzy kolejnymi etapami.

Proces zdrowienia polega na znacznym zmniejszeniu naprężeń własnych metalu oraz na zmianę właściwości mechanicznych. Zachodzi w podwyższonej temperaturze. Zaobserwować można przegrupowania wakansów oraz dyslokacji. Równocześnie z procesem zdrowienia zachodzi proces poligonizacji, czyli wzajemnych oddziaływań między dyslokacjami, co prowadzi do częściowego wyrównania stanu energie-tycznego, częściowego odprężenia oraz zwiększenia przewodnictwa elektrycznego.

Proces rekrystalizacji pierwotnej zachodzi w bezwzględnej temperaturze rekrystalizacji (objaśnienie w części 1.1. sprawozdania). Jest to zjawisko powstawania nowych, nieodkształ-conych ziaren podczas wyżarzania w temperaturze rekrystalizacji. Nowe ziarna rozrastają się kosztem odkształconych i po pewnym czasie wszystkie stare ziarna zostaną zastąpione przez nowe. Procesowi temu towarzyszy uwolnienie zmagazynowanej energii odkształcenia i zanik dyslokacji. Powoduje to obniżenie twardości, umocnienie i wzrost własności plastycznych. Ze wzrostem zmagazynowanej energii następuje obniżenie temperatury rekrystalizacji.

Z rozrostem ziaren związane jest pojęcie rekrystalizacji wtórnej zwanej również rozrostem ziaren. Wtórna rekrystalizacja rozpoczyna się po pewnym czasie od pierwotnej rekrystalizacji. W tym czasie zachodzi proces rozrostu niektórych ziaren kosztem ziaren sąsiednich. Większe ziarna stają się zwykle zarodkami wtórnej rekrystalizacji i wchłaniają ziarna mniejsze, o większej energii powierzchniowej. Rekrystalizacji wtórnej towarzyszy spadek właściwości mechanicznych oraz technologicznych materiału.

Wielkość ziarna po zgniocie i rekrystalizacji zależy od stopnia zgniotu, temperatury wyżarzania rekrystalizującego, wielkości ziarna przed przeróbką plastyczną oraz rozkładu wielkości ziarna w chwili zakończenia procesu rekrystalizacji.