87866

CZYNNIKI KLIMATOTWÓRCZE

1) Szerokość geograficzna - przychód energii słonecznej decyduje o temp powierzcluu poszczególnych fragmentów ziemi na których odbywa się wymiana energii i wody pomiędzy podłożem a atmosfera. Pomiędzy 49 i 54 równoleżnikiem znajdują się wszystkie polskie stacje meteorologiczne oraz Beiiin Paryż Londyn Amsterdam Praga Lwów Kijów Wankuwer Kłebek Ułan bator. Dla tego samego równoleżnika wokół całej kuli ziemskiej kąty padania promieni każdego dnia w roku SA identyczne, a długości dnia i nocy takie same. Ilość energii w postaci promieniowania całkowitego dochodzącej do powierzcluii modyfikuje pizy tej samej szerokości geograficznej wielkość zaclunurzenia, zawartość pary wodnej i pyłu w atmosferze. Różnica długości geograficznej 15 stopni określa strefy czasu spowodowane obrotem ziemi wokół osi. Ilość energii dochodzącej do górnej granicy atmosfery jest taka sama dla danego równoleżnika.

2) Rodząj powierzchni. Temperatura powierzchni zalezy od albedo. Na ziemi wyróżniamy powierzchnie: wod i oceanow, piaski pustyni w strefie równikowej, lasy tropikalne. Jest tam zmienne albedo pokryw)' śnieżnej albo rośliiuiej, cykle rozwojowe roślin araz wielkość powierzcluu lasów iglastych albo liściastych zizucających liście na zimę. Rodzaj podłoża ma duży wpływ' na równanie bilansu cieplnego. Pojenuiość cieplna w^fody jest lalka krotnie większa niż ładu. zwłaszcza w wysuszonych warstwach gleby. Znacznie wolniej nagrzewaj a się i ocliładzają oceany niż kontynenty. Oceany stale paruja. zas na niektórych obszarach palowanie może być rowue zero np. pustynia. Suchość powoduje ze przewodnictw-o cieplne przypowierzchniowej w-arstwy jest bardzo małe - duże różnice temp podczas dnia i nocy

3)    Odległość od mórz 1 oceanow. W miarę przemieszczania się morskich mas ( An, PN. ZN) nad kontynentem ich pierwotne cechy fizyczne zmieniają się. Wymiana ciepła z innym rodzajem podłoża, utrata pary wodnej na skutek opadow i osadow. wzrost zawratości pylow. Zmiany w masach kontynentalnych (AK. PK. ZK) napływających nad oceany odbywają się wedlog schematu efektu brzegowego oraz oddziaływania stale palującej powierzcluu której podłoże posiada bardzo duża pojenuiość cieplna.

4)    Polo rżenie nad poziomem morza Ze wzrostem wysokości obniża się ciśnienie atm i prędkość wiatru - zmniejszenie się poziomych ruchów turbulencyjnych i siły tarcia. Na wysokości 2000m stawiaja opoiy coraz mniej liczne szczyty i gizbiety górskie. Mniejsza długość drogi promieniowania słonecznego powoduje zmniejszone pocliłanianie przez atmosferę promieniowania krótkofalowego.

5)    Rzezba terenu. Ma istotne znaczenie ze względu na opory przepływu mas powietrza (wspl szorstkości) - zróżnicowana prędkość wiatru. Zbocza o iiuiych wystawach do stron świata pocliłaniają rożne ilości piomiemowuiua słonecznego, powstają z tego powodu duże zmiany przestrzeiuie temp podłoża i powietrza oraz wilgotności. Obszary' o zroznicownej rzezbie terenu wykazują na niewielkiej powierzchni w rzucie poziomym istotne różnice. Duże znaczenie klimatotworcze dla obszarów o większych wysokościach posiadaja lokalne wiatry. doliiuie i goiskie. wiatry lialne oraz na skutek ich działania prądy orograficzne. Wiatry halne powodują na pewnym poziomie kondensacje pary w-odnej i opady dochodzące do zboczy wystawionych na kierunek wiatr

6)    Działalność antropogeniczna. - wszystko z winy człowieka. Emisja gazów związanych z przemysłem, transportem kolejowym i drogowym (głownie C02. N02. S02). Wytwurza nie pylow o odczynie kwaśnym lub alkaicznym dodatkowe ilości pary wodnej (sztuczne nawadnianie, suszarnie, clilodnie kominowe) wpływują na ograniczenie przychodu energii słonecznej do powierzchni ziemi oraz zmiany w' bilansie promieniowania długofalowego. Wzrost zanieczyszczeń atmosfery doprowadza do wzrostu temp powietrza w skali globalnej. Zwiększenie emisji niektórych gazów przez przemysł powoduje zmniejszenie odczynów opadow - kwaśne deszcze. Wspomnieć tez o smogu ( londyński, los Angeles).