0231

221

Badanie powierzchni ziemi.

szerokości geograficznej. Równoleżnik ten w całej połowie lądu stałego ^przyjęty został powszechnie, jako granica między Stanami Zjednoczonerm i posiadłościami angielskiemi w Ameryce północnej. Stany Zjednoczone nie były wolne nawet w tym czasie od podróżników i badaczy; tylko że oni 4 zajmowali się daleko więcej badaniami natury etnograficznej lub przyrodniczej, aniżeli odkryciami i poznaniem tego kraju. Dla poznania świata pta-_ków, James Audubon przez kilka lat z rzędu, zacząwszy od 1810 roku, przebiegał wszerz i wzdłuż lasy tego kraju; jemu to, znakomitemu rysownikowi i styliście Ferdynand Freiligrath, wystawił piękny pomnik w swem poemacie: „Człowiek lasów i sawann"; w latach 1841 i 1845 przypadły dwie podróże do Ameryki północnej znakomitego Karola Lyella, które są niezmiernie cenne dla całej geologji. W tym czasie stosunki etnograficzne krajowców miały dla podróżników nadzwyczajną siłę przyciągającą; w 1817 roku Henry Rewe Shoolcraft rozpoczął swoje, przez 30 tat trwające studja wśród Indjan; w 1832 poszedł jego śladami George Catlin, przebywał długie lata na przestrzeniach, zamieszkiwanych przez czerwonoskórych, zacząwszy od Florydy aż do Missouri, przejął się ich rodzajem życia, ażeby piórem i ołówkiem utrwalić ich właściwości; w tym także czasie rozpoczętą została w Ameryce północnej podróż dzielnego księcia Maxa von Wied. Od 1815— 1817 roku zwiedził on część Brazylji; później zaś otoczony wybornymi malarzami badał Stany Zjednoczone aż do górnego biegu Missouri. Jego dzieło podróżnicze, ozdobione wspaniałemi miedziorytami zalicza się do najcenniejszych części składowych najstarszej literatury amerykańskiej.

Nowy okres poznawania zachodnich obszarów rozpoczyna się działalnością Johna Charles Fremonta, tego znanego wyszukiwacza przejść w górach Skalistych. Otrzymawszy od ministerjum wojny polecenie zbadania Rocky Mountains, przystąpił zaraz do wykonania i w przeciągu czasu od Maja do Października 1842 roku zdołał przy pomocy nawet niewielu ludzi przejść powyższe góry, a następnie wyznaczył dokładnie przejście do Kali-fornji, z którego bardzo często później korzystano. Podczas następnej wyprawy do Oregonu przeszedł znowu w innem miejscu góry Skaliste i dostarczy! bliższych wiadomości o słonem jeziorze w Utah. W 1843—44 przy pomocy 25 ludzi źle zaopatrzonych i często przebywając wśród śniegów i lodów, zbadał ostatecznie górną Kalifornję, Sierra Nevada i płaszczyznę Sacramento. W tych latach prąd kolonizacyjny dosięgną! już do podnóża gór Skalistych; rozpoczęły się także spory z Mexykiem, które zakończyły się w 1848 roku ustąpieniem Stanom Zjednoczonym znacznej przestrzeni kraju: dla nich zaś było to podstawą, aby zaraz zająć się tym krajem uzyskanym i otworzyć go dla wszystkich.

Odkrycie znów pól złotodajnych w Kalifornji przyniosło pod względem geograficznym niezwykle bogate wyniki; sprowadziło olbrzymie masy ludzi do obszarów zachodnich, które tym sposobem stały się całkowicie dostępne i były poznane aż do najodleglejszego zakątka; przedewszystkiem jednakże wskutek tego napływu ludzi ustrój gospodarczy, jaki powstał we wszystkich