0049

39

Badanie powierzchni ziemi.

Znaczne jeszcze wzmożenie zyskał ten pogląd skutkiem odkrycia w 1513 r. oceanu Południowego przez Vasco Nunez de Balboa. Już w 1503 r. podczas czwartej swej podróży usłyszał Kolumb o istnieniu morza położonego na zachód względem środkowo-amerykańskiego kraju, nazwanego przez niego Veragua; w dziesięć lat później taż sama wieść dobiegła uszu podupadłego szlachcica i awanturnika Balboa, który nieugiętą swą energją, odwagą i bezwzględnością śród towarzyszów swych na wysuniętem stanowisku w południowo-zachodniej części morza Karaibskiego zdobył naczelne stanowisko, a po osiągnięciu tego celu zapragnął sprawdzić rzetelność tej pogłoski. Otoczony zastępem jednakowo usposobionych, nieuległych, ale wypróbowanych i śmiałych wojaków, opuścił Balboa 1 września 1513 roku wybrzeże morza Karaibskiego. Posuwając się od zatoki Careta w głąb kraju, napotkał zaraz tłumy wojownicze kacyków nieprzyjaznych, śród których również mozolnie torować sobie musiał drogę, jak i przez nieprzebyte lasy dziewicze. Droga obrana przez Balboę czyni w prostej linji zaledwie 70 kilometrów, ale walka z bujną przyrodą ciągnęła się przez tygodnie; dopiero dnia 25 tegoż miesiąca ze szczytu trudno dostępnego pasma górskiego ujrzano niezmierzone zwierciadło tego „drugiego morza". W cztery dni później odkrywca z wielkiemi formalnościami, ująwszy miecz i chorągiew w ręce, i aż po kolana wkroczywszy w wodę nadciągającego przypływu, objął w imieniu królewskiego swego pana posiadłość wszystkich krajów, wybrzeży i wysp tego morza „od bieguna północnego aż do południowego". W marcu 1514 r. jeden z jego okrętów przywiózł do Europy wiadomość o tern odkryciu.

Balboa przekroczył przesmyk środkowo-amerykański w miejscu, gdzie on przebiega czysto w kierunku zachodnio-wschodnim, a okoliczność ta spowodowała odkrywcę morza drugiego, „otrą mar", do nazwania go morzem „Południowem" (mar del Sur), w odróżnieniu od rzeczywiście w tern miejscu na północy przypadającego morza Karaibskiego. W Europie nazwa ta została powszechnie przyjętą; na podstawie nomenklatury Balboy nietylko morze Karaibskie nazwano „Północnem", ale przeniesiono nawet to miano na całą, względem równika północną, część oceanu Atlantyckiego. Obecnie