80564

2

—    zgoda pater familias - choć jeśli ojciec narzeczonego nie wyrażał zgody bez uzasadnionej przyczyny można było uzyskać jego zgodę w postępowaniu extra ordinem).

—    dojrzałość fizyczna nuptunentów - 14 lat dla chłopca, 12 lat dla dziewczynki.

—    conubium - to możność wzięcia żony zgodnie z prawem wraz ze skutkami prawnymi (min. w prawie spadkowym). Conubium est uxoris iure decendae facultas - Ulpian. Conubium mieli obywatele rzymscy lub cudzoziemcy mający iusconubii

* Brak conubium

—* zachodził między senatorami a wyzwolenicami;

—♦ W okresie Ustawy XII tablic plebejusze nie mieli conubium względem patrycjuszy (zmiana od lex Canuleia w 445 r p.n.e.);

—► W prawie klasycznym conubium nie mieli krewni w linii prostej i w linii bocznej do 4 pokolenia (od czasów Klaudiusza do 342 r n.e. możliwe było zawarcie małżeństwa między stiyjem a bratanicą). Zakaz dotyczył osób przysposobionych i przysposabiających i ich wstępnych i zstępnych, nawet po ustaniu stosunku.

! Rodzeństwo, z których jedno było przysposobione mogło zawrzeć małżeństwo, jeśli doszło do rozwiązania przysposobienia lub emancypacji jednego.

Dopiero pod wpływem chrześcijaństwa zaczęto formułować zakazy, zwane następnie impedimenta niAtrimonii, np. zakaz zawierania małżeństw między chrześcijanami a żydami.

—► Rozwiązanie małżeństwa

Prawo rzymskie me regulowało rozwiązania małżeństwa. Małżeństwo trwało póki było affectio maritalis. Przestawało istnieć, gdy zabrakło woli stron. „Dawno już postanowiono, że małżeństwa są wolne i dlatego uważa się, że umowy wykluczające rozwód me mają znaczenia i stypulacje ustanawiające kary dla tego, kto dokona rozwodu są nieważne. Potępiano jednak bezpodstawne rozwody, a kobieta mająca jednego męża (uniiira) cieszyła się szczególnym szacunkiem Dopiero pod wpływem chrześcijaństwa zaczęto przewidywać kary za rozwód.

Dirortium - zgodne porozumienie małżonków co do jego rozwiązania. Repudium - wola jednego z małżonków zerwania małżeństwa. W małżeństwach związanych conventio in mann taką jednostronną wolę mógł wyrazić tylko mąż. Wola ta mogła być wyrażona w dowolny sposób. W okresie poklasycznym wprowadzono obligatoryjnie formę pisemną - poprzez list (libellus repudii).

Małżeństwo rozwiązywało się przez śmierć oraz capitis deminutio maxima lub media (utrata wolności albo obywatelstwa).

Conventio in manum

Wejście żony pod manus męża (lub jego ojca, jeśli mąż był osobą alieni iuriś). W najstarszym prawie dominowały małżeństwa z eon cen do in manum. Pod koniec republiki takie małżeństwa należały do wyjątkowych.

Sposoby concentio in manum:

1.    Confarreatio - najbardziej skomplikowana forma, dostępna głównie dla patrycjuszy. W obecności kapłanów Jowisza, najwyższej Westalki i 10 świadków państwo młodzi ofiarowywali chleb orkiszowy Jowiszowi. Forma ta przetrwała najdłużej, gdyż niektóre funkcje kapłańskie mogli pełnić jedynie urodzeni w związkach, w których matka weszła pod manus męża przez confarreatio

2.    Coemptio - dokonywana za pomocą mancypacji. W obecności 5 świadków i libripensa. za pomocą symbolicznej opłaty maż kupował władzę małżeńską od pater familias lub niej samej, jeśli była osobą sui imis. Wyszło z użycia w I w. p.n.e.

3.    Usus - wejście żony pod manus męża na skutek jednorocznego nieprzerwanego przebywania w jego domu. Zgodnie z Ustawą XII tablic wystarczyłoby żona opuściła dom męża na 3 kolejne noce -usurpatio trinoctii. Wyszło z użycia w I w. p.n.e.