img036 (39)

Międzynarodowa ochrona praw człowieka. Zarys    125

Jeśli dane państwo nie wyraża zgody bądź państwa wnioskujące o wysłanie misji ekspertów nie są zadowolone z rezultatów misji, to może dojść do utworzenia misji sprawozdawców, pod warunkiem uzyskania poparcia pięciu innych państw. W sytuacjach nagłych i wywołujących szczególnie poważne zagrożenie ludzkiego wymiaru może zostać powołana misja ekspertów na wniosek co najmniej 11 państw uczestniczących. W decyzji powołującej misję określa się jej skład - najczęściej trzy osoby, czas jej trwania - do trzech tygodni i jej cele. Misjer mogą realizować następujące zadania:

1)    Stwierdzać fakty i sporządzać raporty dla rządów i organów OB WE;

2)    Pomagać w tworzeniu instytucji demokratycznych i ochrony praw człowieka;

3)    Rozwiązywać problem poprzez mediację i ułatwianie dialogu.

Do misji obserwacyjnych powoływani są eksperci z urzędowej listy ekspertów OB WE, których proponują państwa członkowskie. Są to osoby wybitne,

doświadczone w^dziedzinie ludzkiego wymiaru i bezstronne¹²⁴.________________

Do września 2003 r. mechanizm moskiewski został uruchomiony do roz-

125

patrzenia pięciu spraw ' :

1)    W 1992 r. - na wniosek 12 państw Wspólnoty Europejskiej oraz Stanów Zjednoczonych, do zdania relacji z okrucieństw i ataków na ludność cywilną w Chorwacji oraz Bośni i Hercegowinie;

2)    W 1992 r. - na wniosek Estonii, celem przestudiowania ustawodawstwa estońskiego i porównania go, wraz ze stosowaniem, z uniwersalnymi standardami praw człowieka;

3)    W 1993 r. - na wniosek Mołdowy, celem prześledzenia bieżącej legislacji i implementacji praw mniejszości oraz relacji międzyetnicznych na terytorium tego kraju;

4)    W czerwcu 1993 r. - na wniosek Komitetu Wysokich Przedstawicieli KBWE, do analizy łamania praw człowieka w Serbii i Czarnogórze;

5)    W grudniu 2002-marcu 2003 r. - na wniosek 10 państw członkowskich (Niemcy, USA, Austria, Kanada, Wielka Brytania, Grecja, Irlandia, Włochy, Norwegia, Szwecja), do zbadania prawidłowości aresztowań i śledztwa przeprowadzonego w Turkmenistanie po zamachu z 23 listopada 2002 r. na prezydenta tego kraju, Niazowa.

Obok misji dotyczących wymiaru ludzkiego są organizowane również misje ad hoc związane z zapobieganiem konfliktom i ich rozwiązywaniem. Zwykle są one krótkoterminowe celem dostarczenia informacji doraźnych. Powoływane są również stałe misje długoterminowe i inne operacje w terenie, które sporządzają raporty

¹²⁴    Wg stanu z 12 września 2003 r. na takiej liście znajdowały się następujące osoby z Polski: Krzysztof Drzewicki, Marek Nowicki, Zbigniew Hołda, Andrzej Rzepliński, Janusz Symonides, Roman Wieruszewski.

¹²⁵    The OSCE Humań Dimension Mechanism, [w:] www.osce.org/odihr/human-rights/moscow-mechanism