img009 (59)

17

Międzynarodowa ochrona praw człowieka. Zarys ubogie kraje, a interwencja może być pretekstem dla realizacji partykularnych interesów jakiegoś państwa lub ich grupy, dla realizacji imperialnej polityki²⁰.

Uznając prawa do interwencji humanitarnej stajemy przed kolejnym problemem - kto ma podjąć decyzję i kiedy? Jeśli przyjmie się, że uprawniona jest do tego ONZ, to powstaje kolejny problem - podstawy prawnej tego kroku - czy na podstawie Karty NZ, która w gruncie rzeczy stawia wyżej zasadę suwerenności od ochrony praw człowieka, czy należy ją reinterpretować, a może odwołać się do prawa zwyczajowego?

Dyskutuje się również o sposobach zapewnienia skuteczności takiej interwencji, na jakich warunkach i w jaki sposób ma być ona przeprowadzona.

Kolejną zasadą międzynarodowych praw człowieka jest priorytet niektórych praw człowieka. Polega on na tym, że pewnych praw człowieka (prawa absolutne) nie można ograniczyć, nawet w wypadku wojny lub innego zagrożenia narodu. Wynikają one ze wspomnianej wyżej normy prawa zwyczajowego, ale także z derogacji generalnych, zawartych w traktatach międzynarodowych, które dopuszczają w takich sytuacjach zawieszanie stosowania zobowiązań traktatowych, tj. wprowadzanie ograniczeń w korzystaniu z praw, jednakże za wyjątkiem praw absolutnych:

-    wg. art. 4 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych dotyczy to prawa do życia, wolności od tortur i wolność od niewolnictwa i poddaństwa, pozbawiania wolności wyłącznie na podstawie niezdolności do wywiązywania się ze zobowiązań umownych, zasady niedziałania prawa wstecz, prawa do podmiotowości prawnej, wolności myśli, sumienia i wyznania,

-    wg. art. 15 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - prawa do życia (za wyjątkiem przypadków śmierci będących wynikiem uzasadnionych działań wojennych), wolności od tortur i wolności od niewolnictwa i poddaństwa, zasady niedziałania wstecz przepisów karnych,

-    art. 27 Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka - prawa do podmiotowości prawnej, prawo do życia, prawa do ludzkiego traktowania, wolność od niewolnictwa, wolność od praw ex post facto, prawa rodziny, prawa do nazwiska, prawa dziecka, prawa do obywatelstwa, prawa do udziału w rządach, zasadniczych gwarancji sądowych.

Zawieszenie praw jest obwarowane pewnymi ograniczeniami. Mogą być stosowane w zakresie ściśle odpowiadającym sytuacji i niesprzeczności z innymi wymogami prawa międzynarodowego. Międzynarodowy Pakt nakłada obowiązek powiadomienia innych państw-stron układu, za pośrednictwem Sekretarza Generalnego ONZ, a Europejska Konwencja postanawia, że ograniczenia są dopuszczalne pod warunkiem poinformowania Sekretarza Generalnego Rady Europy o podjętych

²⁰ Por. R. Kuźniar, Prawa człowieka. Prawo, instytucje, stosunki międzynarodowe..., op. cit., s. 279-303; A. Bieńczyk-Missala, Prawa człowieka w polityce zagranicznej, „Sprawy Międzynarodowe” 2003, nr 3, s. 88-115; W. Anioł, Paradoksy globalizacji..., op. cit., s. 204-207; J. Moore (ed.), Hard Choices. Morał Dilemmas in Humanitarian Intervention, Lanham 1998; J. Zajadło, Legalność i legitymizacja humanitarnej interwencji, „Państwo i Prawo” 2004, nr 1, s. 3-17.

Akademia Bydgoska! im. Kazimierza Wielkiegal Biblioteka Główna ^!