93797

(J. Śpiewak, Jesień)

Antropomorfizacja polega często na psychizacji świata przyrody, np.

W chmur odbiciu-śpią żółwie...

Woda z niebem- coś snuje i współwie Tą współwiedzą drżą liście,

Kwiaty o niej ziołom dają znać.

(B. Leśmian, W chmur odbiciu)

Antropomorfizacja jest nie tylko zjawiskiem stylistycznym i źródłem potocznych i poetyckim metafor, lecz także formuje tematyczne i fabularne składniki utworu, stając się nawet nieraz ośrodkiem kompozycyjnym całego tekstu (np. Łąka B. Leśmiana).

Geneza ujęć a. wiąże się pierwotnymi skłonnościami poznawczymi człowieka, który na swoje podobieństwo kształtował obraz świata i sił nim rządzących, co znalazło wyraz nie tylko w najdawniejszej poezji, lecz także w wyobrażeniach mitologicznych i religijnych.

Personifikacja- rodzaj animizacji polegający na przedstawieniu tworów nieożywionych, zjawisk natury i kosmosu, zwierząt i roślin, a zwłaszcza pojęć abstrakcyjnych jako działających lub przemawiających postaci ludzkich. Ujęcia p. Odznaczają się dużym stopniem poetyckiem umowności i sztuczności, sankjonowanej przez literacką tradycję, co różni je od antropomorfizacji. Towarzyszą zwykle alegorii i dochodzą do głosu w zwróconych ku martwym obiektom apostrofach. Z językowego punktu widzenia p. Jest rozpowszechnioną odmianą metafory, przechodzącej często w rozwinięty obraz poetycki, np. obraz ślepej Doli w hymnie J. Kasprowicza Święty Boże, święty mocny. W tych utworach, w których postaci i motywacje p. Są b. Zindywidualizowane, granica między p., a antropomorfizacją staje się płynna i trudno uchwytna.

Terminy „personifikacja” i „antropomorfizacja” nie zawsze wyraźnie rozróżniane, nie znane były antycznej teorii figur stylistycznych, która posługiwała się w ich miejsce, ale węższym terminem prozopopeja (uosobienie).

Psychomachia- jeden z toposów średniowiecznych, przedstawiający walkę cnoty i występku o duszę ludzką; jego twórcą był Prudencjusz (IV wiek n.e) w alegorycznym dziele pt.