93837

•    jeden ze sposobów przytaczania wypowiedzi postaci w tekście narracyjnym. Jest wydzielona z narracji i składniowo od niej niezawisła, zakłada reprodukowanie słów tak, jakby miały zostać wypowiedziane (- Czas wszystko leczy... - szepnął kapłan).

•    W ten sposób przytaczanych wypowiedziach dominują formy pierwszej osoby gramatycznej, niezależnie od form występujących w tekście osoby cytującej.

•    W utworach epickich może ograniczać się do cytowania poszczególnych słów lub rozrastać się w obszerne monologi. Utrzyma są w niej zawsze dialogi.

mowa pozornie zależna

•    przytoczenie narracyjne

•    znosi ścisłe rozgraniczenia między tekstem opowiadania a przytoczeniem. Znaczący jest także charakter przytaczanych słów, które ewidentnie są cudzym wyrażeniem wmontowanym w narrację

•    wprowadza w narrację istotną zmianę perspektywy, za jej pomocą ukazywany jest świat z punktu widzenia bohatera. Może ograniczać się do izolowanego słowa albo obejmować obszerną wielozdaniową wypowiedź, która w pewnych przypadkach zbliża się w pewnych przypadkach do monologu wewnętrznego

•    występuje w tekstach narracyjnych wszystkich czasów, ale z dużym nasileniem zaczęła być stosowana w powieści od 2. poł. XIX wieku

•    wiąże się z przekształceniem narracji, która miała ukazywać świat w większym stopniu z perspektywy bohatera, a nie tylko wszechwiedzącego narratora; wiąże się także z większym zainteresowaniem dla życia wewnętrznego postaci

•    w literaturze polskiej stała się powszechnie używanym środkiem w okresie Młodej Polskim i ma wtedy w przeważającej części charakter liryczny.

mowa zależna

•    (łac. oratioobliqua) przytoczenie narracyjno-dramatyczne

•    cytat podporządkowany jest składniowo narracji i stanowi zdanie podrzędne („powiedział, że...”)

•    Nie zakłada dosłownego reprodukowania mowy bohatera, stanowi relację o niej z punktu widzenia narratora, toteż jest dużo silniej osadzona w narracji niż mowa niezależna.

•    Przytaczanie "cudzej" mowy kształtuje w potoku narracyjnym swoiste zagęszczenie emantyczne; materiał znaczeniowy słów i zadań jest tu jak gdyby usytuowany w podwójnej perspektywie podmiotowej, odniesiony do dwóch kontektów. Krańcowym przypadkiem interferencji różnorodnych przebiegów werbalnych byłaby mowa pozornie zależna, która jest stylistycznym wykładnikiem dwugłosowości wypowiedzi, dwóch często skłóconych intencji znaczeniowych, przeplotem różnych toków intonacyjnych.

•    W książce o poetyce Dostojewskiego Bachtin twierdził, że proza Dostojewskiego eliminuje kategoryczny monolog autorski, jego miejsce zajmuje wielość współistniejących "cudzych" głosów (założonych narratorów, postaci).

Symbol w opozycji do m<?tafQry i ąlesQiii

symbol

•    pojedynczy motyw lub zespół motywów występujący w dziele, który jest znakiem treści głęboko ukrytych i niejasnych, mających za zadanie kierować ku nim myśl czytelnika.

•    Odbiór symbolu wymaga dwustopniowej interpretacji semantycznej: zlokalizowania określonej całości (postaci, przedmiotu, sytuacji, zdarzenia, fabuły) w obrębie świata przedstawionego utworu i rozpoznania w tej całości wykładnika znaczeń zaszyfrowanych.