94840

28 Cykl koniunkturalny

Kiedy spojrzymy na rozwój gospodarki kapitalistycznej w ciągu ostatnich dwustu lat, stwierdzimy, że wzrost gospodarczy nie odbywał się w sposób gładki. Aktywność gospodarki, mierzona wielkością produktu krajowego brutto i zatrudnienia, nieustannie się zmieniała. To zjawisko ciągłych zmian poziomu aktywności gospodarczej nazywane jest cyklem koniunkturalnym, gdyż charakteryzuje je powtarzalność następujących po sobie okresów wzrostu i spadku, a co najmniej zahamowania, wzrostu. Mimo tej powtarzalności przebieg zmian bywa bardzo zróżnicowany. Mamy tu do czynienia z falowaniem, fluktuacjami koniunktury o zmiennej amplitudzie i niejednakowym czasie trwania Cały proces nosi nazwę cyklu koniunkturalnego. Słowo koniunktura pochodzi z astrologii i oznacza

współwystępowanie różnych zjawisk. Nie musi więc mieć znaczenia wartościującego. Tak jak pogoda, koniunktura może być dobra lub zła.

Cyklicznie powtarzające się zmiany są w gospodarce kapitalistycznej faktem, który pojawia się co kilka, kilkanaście lat Za pierwsze wielkie załamanie koniunktury uważa się kryzys, który miał miejsce w Anglii w 1825 roku. Później notowano kryzysowe zjawiska powtarzające się najczęściej co 8—10 łat: w 1836 (Angia i Słany Zjednoczone), 1847 (pierwszy kryzys światowy, to znaczy obejmujący wszystkie kraje kapitalistyczne). 1856, 1866,1872 (jeden z najgłębszych kryzysów), 1890, 1907, 1920, 1929 (najgłębsze załamanie gospodarki w dotychczasowej historii kapitalizmu), 1937, 1948, 1957, 1964, 1971, 1974 i 1979 (tzw. szoki naftowe), 1982, 1990, 1998.

Niektóre z tych załamań były bardzo słabe. Jedne trwały krótko, inne nawrt całe łata. Podane lata mówią o początku załamania. W niektórych przypadkach są one sporne: ekonomiści mają nieraz różne opinie o tym, w którym dokładnie momencie załamanie się rozpoczęło. Nic będziemy się tym zajmować, podaliśmy te daty tylko jako ilustrację zjawiska.