95306

Praktycznie głową państwa jest gubernator generalny Australii (obecnie Puent in Bryce), rcprezenmjący królową Australii Elżbietę 11. Premierem Australii jest Kevin Rudd. Władze ustawodawcza sprawuje dwuizbowy parlament, wyłaniany w wyborach powszechnych: Senat o kadencji sześcioletniej, liczący 76 senatorów: po 12 przedstawicieli każdego stanu i po 2 przedstawicieli Terytorium Północnego i Australijskiego Terytorium Stołecznego (co 3 lata połowa składu jest odnawiana) oraz Izba Reprezentantów o kadencji trzyletniej, licząca 150 deputowanych, wybieranych proporcjonalnie do liczby ludności; system wyborczy do Senatu jest mieszany.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd formalnie pod przewodnictwem gubernatora generalnego, a faktycznie z premierem na czele, powołany przez gubernatora generalnego w imieniu królowej i odpowiedzialny przed Izbą Reprezentantów; do wyłącznej kompetencji władz federalnych należą sprawy: obrony, polityki zagranicznej, handlu zagranicznego i imigracji.

Prawa wyborcze (ograniczone cenzusami osiadłości) przysługują obywatelom, którzy ukończyli 18 lat. Wybory w Australii są obowiązkowe dla wszystkich obywateli, kara za nieoddanie ważnego głosu wynosi 50$. Wedhig przepisów wyborczych obywatel zobowiązany jest oddać ważny głos. Głosowanie jest tajne.

Wymiar sprawiedliwości sprawują: Federalny Sąd Najwyższy, Sąd Federalny (sprawy gosp. i bankructwa). Australijski Sąd Rodzinny oraz stanowe sądy najwyższe i sądy jednostek terytorialnych.

Każdy stan ma własną konstytucję, dwuizbowy organ ustawodawczy (z wyjątkiem Queenslandu, gdzie istnieje parlament jednoizbowy) i rząd stanowy; na czele stanów stoją gubernatorzy mianowani przez monarchę bryt. na wniosek rządu Australii; stany dzielą się na hrabstwa, okręgi i miasta (z organami samorządowymi radami municypalnymi).

Nowa Zelandia

W 1947 Nowa Zelandia przyjęła podpisany 1931 statut westminsterski. uniezależniając się od Wielkiej Brytanii i stając się niepodległym państwem brytyjskiej Wspólnoty Narodów. W okresie rządów Nowozelandzkiej Partii Narodowej 1949-84 (z przerwami) utrzymały się wpływy polityczne i ekonomiczne USA.

W 1951 Nowa Zelandia weszła do ANZUS, 1954-77 należała do SEATO, uczestniczyła w wojnach koreańskiej i wietnamskiej. Od lat 60 rozwijała wszechstronną współpracę z Australią i zbliżyła się do Japonii. W 1971 przystąpiła do Forum Południowego Pacyfiku. Szybki po wojnie przyrost ludności maoryskiej (1945 stanowiła ok. 8% ogółu ludności), głównie miejskiej, zmusił rząd do zapewnienia jej równych szans w dziedzinie oświaty i gospodarki. W 1972 w skład gabinetu po raz pierwszy weszło 2 Maorysów.

W połowie lat 70. m in. z powodu zerwania więzi gospodarczych z Wielką Brytaniąpo jej przystąpieniu 1973 do EWG. zakończył się okres prosperity kraju, a Nowa Zelandia szukała w Azji nowych rynków zbytu dla swojej produkcji rolnej. 1983 zawarła z Australią porozumienie o zacieśnieniu stosunków ekonomicznych. Wzrost zaangażowania w rejonie Oceanu Spokojnego dotyczył także ochrony środowiska naniralnego i działalności antynuklearnej. Szczególnie aktywną politykę prowadził w tym zakresie D. Lange, kierujący 1984-89 rządem laburzystów: ostro zwalczał francuskie próby nuklearne na południowym Pacyfiku, doprowadził do kryzysu w stosunkach z Francją oraz do zawieszenia członkostwa Nowej Zelandii w ANZUS. W celu uzdrowienia gospodarki rząd Lange'a przeprowadził bardzo radykalnąjej liberalizację polegającą na: reformie systemu podatkowego, eliminacji instrumentów protekcjonistycznych, redukcji wydatków państwa, zwłaszcza świadczeń socjalnych, reprywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. W 1985 gabinet Lange a powołał do życia tzw. trybunał Waitangi. rozpatrujący roszczenia Maorysów do zagarniętych w przeszłości ziem. W 1991 Maorysi (stanowiący ok. 10% ludności) uzyskali dla swojego języka status języka oficjalnego. 1990-99 rządy sprawowała Nowozelandzka Partia Narodowa. Preferowanie przez nią rozwiązań liberalnych w gospodarce spotykało się z coraz większą krytyką ze strony społeczeństwa, przywiązanego do ogromnie rozbudowanej sfery socjalnej. W 1998 koalicję rządzącą opuściło ugrupowanie Najpierw Nowa Zelandia. Po wyborach 1999 do władzy wróciła Partia Pracy, premierem została jej przewodnicząca H. Clark. Wybór 2001 S. Cartwright, sędziego Sądu Najwyższego, na stanowisko gubernatora generalnego jest przejawem niezwykłego awansu kobiet w życiu politycznym kraju.