98835

W ramach Europy można wyróżnić kręgi cywilizacyjne:

•    Łaciński zintegrowany (Czechy, Słowenia) - brak obcych wpływów. Państwa w kręgu łacińskim łatwiej integrowały się z Europą Zachodnią.

•    Łaciński niezintegrowany (Polska, Chorwacja, Estonia, Słowacja, Węgry) - państwa były na styku różnych kultur (Estonia - nordyckiej, słowiańskiej, rosyjskiej, język ugrofiński). Państwa te włączyły elementy innych kultur.

•    Bizantyjski (Rosja, Ukraina) - Ukraina w zachodniej części prezentuje od 2004 r. Model Łaciński niezintegrowany w wyniku tarć.

•    Bizantyjsko-orientalny - (Bułgaria, Macedonia, Mołdawia, Rumunia, Serbia, Czarnogóra).

•    Orientalny - (Turcja, Albania)

Tradycje demokratyczne

Każde nowe państwo w Europie Środkowej miało instytucje, wyboru i pluralizm (Polska powróciła do tradycji z lat 1918-1926). Albania, Rosja, Mołdawia i Ukraina nie miały tradycji demokratycznych, nie promują ich także dzisiaj. W Rumunii i Węgrzech demokracja istniała tylko w okresie międzywojennym. W większości państw Europy Środkowej były epizody autorytarne, także w republikach bałtyckich (głównie lata 30’ XX w.). Po 1945 region został pozbawiony styczności z demokracją, następnie podjęto próby demokratyzacji systemu (Polska 56, 68, 70, 81, 89; Węgry 56; Czechosłowacja 68; NRD 53).

Transformacja a tranzycja - tranzycja to pierwsze kroki w transformacji.

1    fala demokratyzacji 1918-26 - parlamenty, prawa wyborcze (dla kobiet 1906 w Finlandii, Nowa Zelandia koniec XIX w.)

2    fala demokratyzacji - 1943-62

3    fala demokratyzacji - 1974 (rewolucja goździków) - 1989

4    fala demokratyzacji - 1989+.

Modele transformacji/tranzycji wg Huntingtona

Przyczyny tranzycji:

•    Jednoprzyczynowe - jeden bodziec prowadzący do zmian (upadek mocarstwa, koniec wojny, np. 1945, 1989).

•    Rozwój równoległy - wiele procesów zachodzi równocześnie (zmiany w systemie gospodarczym, napięcia wynikające z niedoborów lub nadmiarem).

•    Efekt domina - nastroje demokratyczne rozlewają się (1989).

•    Powszechne panaceum - elity uznają nieodzowność i korzystność zmian demokratycznych (Chiny w małym stopni od 1978).

Przyczyny tranzycji:

•    Funkcjonalne - rozwój państwa powoduje demokratyzację. Wzrastają oczekiwania społeczne, rozpoczyna się parcie na system polityczny. Ścisły związek ekonomii i polityki.

•    Genetyczne - skupiają się na roli poszczególnych aktorów w ramach systemu