99099

Mamy w obszarze podstawowego komunikowania i posługujemy się roszczeniem do normatywnej słuszności -> nasz rozum potoczny podpowiada nam, że możemy się racjonalnie porozumieć co do tego jakie zasady normatywne należy przyjąć. Gdybyśmy ograniczyli się tylko do zdrowego rozsądku mielibyśmy tylko na uwadze interesy możliwie szerokiej grupy osób, taki punkt widzenia uznawalibyśmy za normatywnie słuszny. Roszczenie do zrozumiałości nasz rozum potoczny podsuwa nam różnice pomiędzy zdaniami zrozumiałymi i niezrozumiałymi.

Roszczenie do szczerości -> różnice pomiędzy prawdomównością (szczerością) a fałszywością (nieszczerością), jest to potencjalnie sprawdzalne w komunikowaniu przez dyskurs - wymianę argumentów (nie da się sprawdzić tego roszczenia w pełni za pomocą dyskursu czy ktoś mówił szczerze czy nieszczerze).

Idealna sytuacja mówienia nie ma miejsca w rzeczywistości a mimo to jest ważnym punktem odniesienia. Nasz zdrowy rozsądek jest znacznie bardziej wyrafinowany i złożony niż nam się wydaje.

Dyskurs ma swoje podstawy w świecie życia, jak to się ma do przestrzeni publicznej i medialnej?

Obszar odnoszący się do demokracji liberalnej nurt zwany demokracją deliberatywną (deliberacyjną) - kładzie nacisk na rozważanie punktów widzenia, kompetencje, gotowość do dyskusji, brania innych punktów pod uwagę. Jakość demokracji mierzy się jakością debat publicznych - jak one powinny przebiegać, na jakich zasadach? Punktem odniesienia powinien być dyskurs (nierealizowalne w rzeczywistości - interesy partyjne, formaty medialne, retoryka polityczna itp. - czynniki hamujące racjonalizację przestrzeni publicznej). Obszary publicznych sposobów, w któiych pielęgnowany jest na tyle ile jest to możliwe dyskurs.

Postulat Habermasa - ujęzykowienia sacrum -> modernizacja przynosi sekularyzację przestrzeni publicznej, a jeżeli jej nie przynosi empirycznie to przynosi jej wymóg i wskazanie, które polega na tym, że w przestrzeni publicznej argumentując za lub przeciw jakiejś kwestii nie należy posługiwać się nierozstrzygalnymi argumentami o charakterze religijnym, tylko należy posługiwać się argumentacją odnoszącą się do sfery świeckiej i posługującą się procedurami świeckimi. Jeżeli tego nie zrobimy wszystkie spory będą nierozstrzygalne, jałowe i z góiy skazane na niepowodzenie.

Religia jest bardzo ważnym elementem życia publicznego - przemiany kulturowe, relatywizm, rosnąca zgoda n inżynierię genetyczną, eutanazję spowodowały u J. Habermasa rewizję jego poglądów i doszło do spektakularnego zdarzenia - doszło do spotkania Razingera z Habermasem (lata 90.) - w zasadniczych sprawach się nie porozumieli, ale zmienił swoje stanowisko - religia jest niezwykle ważna jako źródło motywów dla ży:ia solidnego, uczciwego, niezwykle ważna jako etos naszego życia i zachowanie moralnego kręgosłupa, nie dla wszystkich, niewierzący też mogą być moralni. Religijność nie zanika i nie zaniknie, religia ma kapitalne znaczenie w formowaniu moralnym ludzi, ale sfera publiczna powinna być świecka. Religia dostarcza nam energii, uzasadnienień, motywacji do życia godnego i godziwego, ale na tym jej rola (zdaniem Habermasa) się kończy. Nowoczesne państwo nie jest teokracją a powinno być państwem neutralnym światopoglądowo, szkodliwe byłyby sytuacje w nowoczesnym społeczeństwie, w którym używano by argumentacji religijnej, które podlegają rozstrzygnięciom prawnym. Nie wolno odwoływać się do kwestii religijnych w sporze o aborcję czy In vitro.

Sposobem rozstrzygania sporów powinien być dyskurs. Integracja społeczna współczesnych społeczeństw nie polega na tym, że ludzie zgadzają się co do tych samych wierzeń i światopoglądów, jest to nierealne, integracja jest możliwa dzięki wspólnej płaszczyźnie