99440

a)    Teorie posługujące się jednym, synkretycunym wskaźnikiem:

B.M. Nicolescu uważa, że cechą wyróżniającą państwa rozwijające się jest dochód narodowy per capita. Jego zdaniem jest to najmniej dwuznaczne kryterium. Wada: kraje eksportujące ropę naftową mają dochód narodowy wyższe niż niejedno państwo europejskie, a ich gospodarka znajduje się na znacznie niższym poziomie. Według tego kryterium Arabia Saudyjska czy Kuwejt uznawane by były za kraje wysoko rozwinięte (co nie jest zgodne z poziomem rozwoju ich infrastruktury). Poza tym, w krajach słabo rozwiniętych niemożliwe jest precyzyjne określenie dochodu narodowego. Brak jest pewnych danych co do wielkości gospodarki naturalnej.

B. Higgins popiera i precyzuje myśl Nicolescu. Za kraje „rozwijające się" uznaje kraje, których dochód narodowy per capita nie przekracza V\ dochodu narodowego Stanów Zjednoczonych czyli mniej niż ok. 500 dolarów.

W przedstawionych przeze mnie powyżej teoriach dochód narodowy per capita traktowany jest jako uniwersalne kryterium klasyfikacji państw. Jednakże wielu badaczy uważa, że taka klasyfikacja nie może być oparta na tylko jednym wskaźniku i konieczne jest wprowadzenie zespołu wskaźników odnoszące się do najważniejszych cech gospodarczych i społecznych państw.

b)    Teorie określające zespoły ogólnych kryteriów:

R. Hartshorne zaproponował trzy „parametry rozwoju":

1.    Przecięmy poziom dochodu narodowego na jednego mieszkańca

2.    Udział produkcji rolnej w produkcji globalnej lub procent zatrudnienia w rolnictwie

3.    Wskaźnik zużycia energii elektrycznej na jednego mieszkańca

Są to wskaźniki zmienne, co oznacza, że wymagają stałej aktualizacji.

Uznał (w latach pięćdziesiątych), że dochód w krajach „rozwijających się" jest niższy niż 130 dolarów na mieszkańca a ponad 70% zatrudnionych pracuje w rolnictwie.

H. Lebenstein posługuje się natomiast metodą bardziej opisową. Przedstawił listę 35 cech charakterystycznych dla państw słabo rozwiniętych. Dotyczą one zagadnień zdrowotności, technologii, kultury, polityki. Leibenstein uznaje, że te kraje są w stanie quasi-równowagi będącym walianiem zmiennych (kapitał, siła robocza) wokół niskiego poziomu dochodu narodowego per capita, którego same nie przełamią gdyż „siły i tendencje zmierzające do podniesienia dochodu na jednego mieszkańca uruchamiają siły, które powodują obniżenie dochodu na głowę. Zwraca szczególną uwagę na czynnik demograficzny.

T. Szentes wyróżnia 2 aspekty niedorozwoju krajów: wewnętrzny i zewnętrzny. Wewnętrzny jest istotny z punktu widzenia dalszego rozwoju państw, a zewnętrzny ma znaczenie z liistoiycznego punktu widzenia. Za główne cechy jakościowe krajów rozwijających się Szentes uważa zależność gospodarczą od obcych potęg kapitalistycznych oraz inne formy stałej utraty dochodów w stosunkach z zagranicą, zdezintegrowaną gospodarkę oraz społeczeństwo w którym współistnieją elementy społeczeństwa kapitalistycznego i wzory formacji przedkapitalistycznycłi.

Z kolei G. Myrdal uznaje, że wszystkie kraje rozwijające się mają pewną cechę wspólną -określa je on jako „miękkie państwa”. Pod tym pojęciem Myrdal rozumie wszelkie formy społecznego niezdyscyplinowania oraz braki w ustawodawstwie - jak zaniedbania urzędników. Myrdal uważa także, że kraje te znajdują się w zupełnie innej sytuacji niż kraje wysoko rozwinięte w jakimkolwiek wcześniejszym stadium swego rozwoju (ze względu na miejsce krajów słabo rozwiniętych we współczesnym świecie). Jest zdania, że obecny stan krajów rozwijających się nie jest wyłącznie niedorozwojem gospodarczym, ale wynikiem swoistego rozwoju, związanego ściśle z rozwojem gospodarki światowej.

2