99529

13. Polska myśl polityczna wobec Kresów

3 marca 1918 r. Rosja Radziecka zrzekła się w traktacie brzeskim wszelkich pretensji do ziem polskich, białoruskich i ukraińskich.

29 sierpnia 1918 r. Rada Komisarzy Ludowych ogłosiła dekret anulujący układy rozbiorowe z Austrią i Prusami. 11 listopada 1918 r. nastąpiło zawieszenie broni i decyzje traktatu brzeskiego zostały anulowane.

Piłsudski chciał opanować tereny Litwy i Białorusi, lecz opór tych ludności tych terenów i Rosji był oczywisty. Mocarstwa zachodnie obstawały za oddarnem tych ziem „ białej ” Rosji.

Głównie koła ziemiatiskie kierowały wówczas polską służbą dyplomatyczną, a wiele placówek obsadzali ludzie z KNP. Tymczasem w Polsce istniały dwie koncepcje, co do losu ziem wschodnich: inkor/xxacyjna Dmowskiego i federdłistyczna Piłsudskiego.

Koiittp daiiikórp or acma Kowana Dmowskiego

Narodowa Demokracja pragnęła włączyć do Polski głównie terytoria, na których ludność niepolska stanowiłaby mniejszość dającą się zasymilować (miały to być obszary części Litwy. Łotwy. Białorusi. Wołyń, Podole z Kamieńcem, cała Galicja Wschodnia)

Koncepcja federalistyczna Józefa Piłsudskiego

Koncepcja ta zakładała utworzeme przy pomocy Polski systemu państw narodowych: Litwy. Białorusi. Ukrainy, stanowiących przedmurze przeciw Rosji.

Jednak chaos po rewolucji w Rosji i klęska Niemiec spowodowały, że granice wschodnie zależały od tego. jaki obszar obsadzą i zdołają utrzymać wojska polskie. Igiacy Paderew ski w zasadzie popierał koncepcję Piłsudskiego i nie ingerował w nią. Piłsudczycy odrzucili plany Dmowskiego jako nacjonalistyczne i imperialistyczne. Opowiadali się formalnie za prawem tych narodów do samookreślenia się i dążyli do federacji. Koncepcje te wyglądały na pozór bardziej postępowo i demokratycznie od endeckiego planu polonizacji Kresów. Dlatego poparcie dla nich wysunęło PPS, PSL „Wyzwolenie*. Rzecznikiem tej koncepcji był też „ludowy” minister spraw zagranicznych Leon Wasilewski. Piłsudski chciał maksymalnego rozczłonkowama i osłabienia Rosji. Uważał, że na wschodzie można działać metodą faktów dokonanych, gdyż na zachodzie wszystko zależy od Ententy.

W lutym 1919 r. przy Zarządzie Wojskow ym Kresów powołano Komisarza Cywilnego, którym został prof. dr Ludw ik Kolankowski We wrześniu 1919 r. utworzono Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich, a Generalnym Komisarzem został Jerzy Domołowski. Konsekwencją realizacji koncepcji Piłsudskiego było podjęcie w kwietniu 1919 r. ofensywy na wschodzie i wojna z Rosją. 22 kwietnia 1919 r. Piłsudski wydał odezwę do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego, w której sugerował federację, lecz ludność nie przyjęła jej przychybiie.