przeciwko państwu członkowskiemu, naruszającemu wymienione zasady.
2. Zasada subsydiarności i proporcjonalności
Zasada subsydiarności została wprowadzona do TWE przez Traktat z Maastricht. Oznacza ona. że wszelkie decyzje powinny być podejmowane na szczeblu możliwie bliskim obywatelowi. W praktyce zatem najpierw ma decydować gmina, potem powiat, następnie region, państwo członkowskie, a dopiero na końcu Wspólnota, i to tylko wtedy, gdy zamierzone cele nie mogą być w pełniejszym stopniu urzeczywistnione poprzez działanie na niższym poziomie. Traktat zastrzega wyraźnie, iż subsydiamość dotyczy tylko tych kwestii, w których Wspólnota nie ma kompetencji wyłącznej. Podział kompetencji pomiędzy Wspólnotę i państwa członkowskie nie jest jednak precyzyjny. ETS wydaje się interpretować kompetencje wyłączne restryktywnie.
Treść zasady subsydiarności jest niejasna i wzbudza poważne wątpliwości Rada Europejska od początku zdawała sobie z tego sprawę. Na sesji w Edynburgu w grudniu 1992 r. przyjęła ona wytyczne dotyczące wykładni tej zasady, które następnie zostały powtórzone w protokole dotyczącym subsydiarności. dołączonym do TA. Subsydiamość ma charakter dynamiczny i powinna być interpretowana w świetle celów Wspólnoty. Ponadto ustawodawca wspólnotowy lub krajowy powinien każdorazowo rozważyć, czy dany przedmiot regulacji rzeczywiście ma charakter ponadnarodowy i nie może być w satysfakcjonujący sposób uregulowany na płaszczyźnie krajowej, czy działanie krajowe nie prowadziłoby do naruszenia zasad konkurencji lub nie stanowiłoby przeszkody w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego oraz czy działanie Wspólnoty miałoby oczywiste zalety. Elementy te powinny być oceniane odrębnie. Nie jest również oczywiste, czy zasada subsydiarności może wywoływać bezpośredni skutek i czy może być interpretowana przez ETS.
Z zasadą subsydiarności związana jest bezpośrednio zasada proporcjonalności, znajdująca zresztą wyraz w tym samym przepisie TWE co subsydiamość (art. 5). Oznacza ona. że środki podejmowane z zamiarem osiągnięcia określonego celu musząbyć właściwe, wystarczające i konieczne. Ciężar dowodu spoczywa w tym względzie na instytucji działającej. Zasada proporcjonalności była wielokrotnie powoływana przed Trybunałem Sprawiedliwości, przy czym niejednokrotnie z sukcesem.
3. Zasada niedyskryminacji
Zasada niedyskryminacji została włączona do systemu prawa wspólnotowego przez art. 12 TWE. Przepis ten zabrania jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na obywatelstwo (przynależność państwową) Odgrywa on szczególną rolę w tych dziedzinach, w których prawo wspólnotowe nie jest zunifikowane ani zharmonizowane. Działalność gospodarcza w państwach członkowskich odbywa się zgodnie z przepisami prawa krajowego, uzupełnionymi o zasadę traktowania narodowego. Zgodnie z nią, każde państwo członkowskie zobowiązane jest traktować obywateli innych państw członkowskich oraz osoby prawne z tych państw dokładnie w taki sam sposób, jak swoich własnych obywateli i firmy. Jeżeli zasada ta nie jest przestrzegana, poszkodowana osoba może przed sądem lub innym organem państwowym powołać się na zasadę niedyskryminacji, aby wyłączyć możliwość nierównego traktowania.
W przypadku swobody świadczenia usług zakaz dyskryminacji interpremje się jako związany z miejscem zamieszkania a nie z obywatelstwem (chodzi o zapewnienie swobody przekraczania granicy przez usługodawcę, usługobiorcę lub samą usługę - przez telefon, faks. Internet itp.). Wynika to jednoznacznie z art. 54 TWE.
Oprócz tego zasada niedyskryminacji została sformułowana w innych przepisach TWE Art. 13 upoważnia Radę UE do podjęcia środków (w praktyce: wydaiua przepisów prawnych) zakazujących dyskryminacji ze względu na płeć. rasę hib pochodzenie, przekonania, religię. niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną W 2000 r. zostały przyjęte dwie dyrektywy: 2000/43/WE w sprawie realizacji zasady równego traktowania niezależnie od pochodzenia rasowego lub etnicznego, oraz 2000/78/WE w sprawie ogólnych ram dla równego traktowania w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu. Znaczenie tych dyrektyw polega przede wszystkim na wprowadzeniu do prawa stanowionego pewnych definicji sformułowanych w orzecznictwie ETS. Pojęcie dyskryminacji oznacza zróżnicowane traktowanie jednakowych podmiotów w takiej samej sytuacji, bez obiektywnego uzasadnienia, ale również jednakowe traktowaiue takich samych podmiotów w sytuacji, w której okoliczności uzasadniałyby zróżnicowanie. Dyskryminacja może być jawna lub ukryta. Pierwsza oznacza wprowadzenie normy jednoznacznie nakazującej zróżnicowane traktowanie pewnej grupy osób ze względu na jakieś kryterium; druga natomiast - normy formalme skierowanej do wszystkich, ale dotykającej określoną grupę osób bardziej niż inne osoby. Możliwa jest także dyskryminacja odwrotna, tj. surowsze traktowanie własnych podmiotów na potrzeby rynku krajowego.